Heroïne is de gevaarlijkste manier om je creativiteit een zetje te geven

"“Heel erg prettig,” volgens Damon Albarn. Foto via Wikimedia Commons

Het probleem met heroïne, één van de problemen, is dat er niets positiefs over te zeggen is – tenminste, niet in het openbaar. Dat leerde de Britse zanger Damon Albarn van Blur en Gorillaz ook toen hij recentelijk in een interview toegaf dat zijn ervaring met heroïne heel erg prettig was en voor extra creativiteit had gezorgd. Zijn uitspraken veroorzaakten nogal wat ophef in de media, en het commentaar was niet mals: hoe kon hij iets anders zeggen dan dat heroïne het allerverschrikkelijkste in de geschiedenis van verschrikkelijke dingen is? Heroïne = Satan. En dat is niet helemaal onwaar, want het kan je leven en dat van anderen om je heen verwoesten.

Toch was ik niet gechoqueerd of woest toen ik de bekentenis van Albarn zag. Ik was eerder nieuwsgierig: kan heroïne mensen echt creatiever maken?

Heroïne leek mij altijd de minst creatieve drug die er bestaat. In het geval van cocaïne kan ik het beter begrijpen: je krijgt er enorm veel ideeën van waarvan je zeker weet dat ze geweldig zijn (ook al zijn ze dat niet altijd). Wiet maakt van de grootste kniesoor nog een lachebekje en als er één drug synoniem is aan creativiteit, is het LSD wel. Maar heroïne? Als ik aan heroïne denk, denk ik aan junkies die als een stelletje krabbende zombies rondlopen, zoals in Downtown Eastside in Vancouver. Niet bepaald artistieke genieën.

Ik wilde er het fijne van weten, dus belde ik Dr. Alain Dagher, een neuroloog van het Neurologisch Instituut in Montreal om uit te zoeken hoe, als het al zo is, drugs zoals heroïne de creativiteit kunnen stimuleren.

VICE: Kunt u me iets vertellen over het verband tussen drugs en creativiteit?
Dr. Alain Dagher: We kennen een lange geschiedenis van mensen die drugs gebruiken om creativiteit op te wekken, en verschillende soorten drugs werken op verschillende manieren. De meeste mensen zijn geremd in wat ze voelen, denken en uiten, en drugs – vooral in lage doses – kunnen juist die remmingen weghalen. Het beste voorbeeld hiervan is natuurlijk alcohol, het is waar dat je daardoor creatiever kunt worden.

En hoe zit dat met heroïne?
Afgezien van het wegnemen van remmingen kunnen drugs je ook op een andere manier creatiever maken. Zo kunnen ze conceptuele verbindingen in het brein creëren die normaal niet plaatsvinden. Tot op bepaalde hoogte houdt dit verband met waanzin: er zijn veel kunstenaars met een creativiteit die in de buurt komt van waanzin. Toch is dat ook niet volledig vergelijkbaar, zo heb je in het geval van schizofrenie gedachten die samengevoegd worden maar eigenlijk niets met elkaar te maken hebben: ze nemen bizarre wendingen waardoor je misschien met bizarre ideeën op de proppen komt. Creativiteit bestaat gedeeltelijk uit originaliteit, en drugs zoals cocaïne en misschien zelfs heroïne kunnen ervoor zorgen dat je originele ideeën krijgt.

Dus van heroïne kun je creatiever worden.
Van heroïne zelf weet ik het eigenlijk niet zeker, maar in de negentiende eeuw gebruikten mensen wel drugs die gerelateerd zijn aan heroïne. In de Romantiek gebruikten alle kunstenaars opiaten. Drugs zoals laudanum en morfine werden door dichters en schilders gebruikt om hun creatieve vermogens te stimuleren.

Surrealisten zoals Andre Breton waren geïnteresseerd in alle geestestoestanden die abnormaal waren en creativiteit stimuleerden, inclusief waanzin.

De schaduwzijde ervan is dat veel mensen heroïne gebruiken bij wijze van zelfmedicatie. In de geneeskunde wordt het als pijnstiller gebruikt, en het zal mensen die aan depressies en angsten lijden ook tijdelijk helpen. Er zijn veel verhalen van kunstenaars die daaraan leden.

Waarom denkt u dat mensen zo boos zijn over de uitspraken van Damon Albarn?
Daar zullen verschillende redenen voor zijn. Heroïne blijft natuurlijk een gevaarlijke drug, net als veel andere drugs. Je zou het niet iemand aanraden alleen maar omdat diegene kunstenaar wil worden. Bij heroïne is de pret zo voorbij en je kunt al aan een kleine dosis overlijden. Dus ik neem aan dat mensen hem die uitspraken daarom niet in dank afnemen. Daarnaast worden de meeste drugs al gauw gedemoniseerd. Bij alcohol is dat misschien anders: als Albarn had gezegd dat hij twee glaasjes whisky nam om zijn creatieve proces te stimuleren, had niemand een kik gegeven. Toch zou ik heroïne persoonlijk nooit iemand aanraden.

Het is belangrijk om te beseffen dat creativiteit niet alleen maar draait om het wegnemen van remmingen of het creëren van associaties. Je moet toch een zekere mate van talent bezitten en weten welke ideeën goed zijn en welke je beter kunt negeren.

Dus wat u zegt is dat je misschien niet enorm creatief wordt door het gebruik van heroïne, maar dat het misschien wel kan helpen.
Ik wil niet de moraalridder uit gaan hangen, ik ben geen expert op het gebied van ethiek. Maar ik ben wel een expert op het gebied van neurologie. Als mensen stellen dat heroïne de creatieve vermogens bevordert, zou ik dat niet direct willen tegenspreken. Maar ik zou het gebruik ervan ook niet willen aanmoedigen.