Wat gebeurt er met je facebookprofiel als je doodgaat?

Het facebookprofiel van iemand die nog niet dood is. (Foto door Bev Sykes)

Onlangs merkte Jillian York dat haar vader ineens erg actief was op Facebook en allerlei dingen ging liken. Opmerkelijk, aangezien haar vader al vier jaar dood was.

Ze nam contact op met Facebook en haar vermoeden dat de account gehackt was werd bevestigd. Facebook vertelde haar dat het profiel een herdenkingsstatus moest krijgen, en anders verwijderd zou worden. Als herdenkingsprofiel zouden toegang tot en wijzigingen aan de account niet meer mogelijk zijn. Dit viel haar zwaar: wat begon als een technisch verzoek werd een abrupt einde aan de manier waarop haar familie rouwde via social media.

In een gecachete kopie van Facebook's helpcentrum was het volgende te lezen: "We maken een herdenkingspagina van een facebookaccount als er een valide verzoek wordt ingediend." De tekst is ondertussen aangepast naar: "Als Facebook te weten krijgt dat een persoon overleden is, wordt deze volgens ons beleid veranderd tot herdenkingspagina." Het was een stille update die de complexe uitdagingen voor Facebook weerspiegelt.

Er spelen veel factoren mee in dergelijke gevoelige beslissingen. Aan de ene kant wil Facebook ervoor zorgen dat accounts die buiten gebruik zijn geen doelwit worden van hackers, zoals bij Jillian Yorks vader. Anderzijds gebruiken nabestaanden de profielen om berichten en bedankjes naar vrienden van de overledene te sturen. Met een herdenkingsaccount kan dit niet meer. Het voordeel aan deze status is dat de profielen niet meer verschijnen tussen 'mensen die je misschien kent' en in verjaardagsreminders, wat eerder voor ophef zorgde. Tot voor kort werd één belangrijke factor echter buiten spel gelaten: de wensen van de overledene.

Volgens Vanessa Callison-Burch, die deels verantwoordelijk is voor deze functie van Facebook, zijn herdenkingsstatussen beschikbaar sinds 2007. In het begin koos Facebook voor een discrete aanpak: profielen van overleden mensen werden na dertig dagen verwijderd. Maar na de schietpartij bij Virginia Tech startten enkele ouders van overleden studenten een petitie om Facebook te vragen de profielen te bewaren, en dat verzoek werd ingewilligd. De herdenkingsstatus werd geïntroduceerd: de profielen gingen automatisch van 'openbaar' naar 'alleen voor vrienden', en statusupdates en contactinformatie werden verwijderd om "de privacy van de overledene te beschermen."

Het blijft een lastige kwestie omdat er zoveel persoonlijke informatie bij komt kijken. "Het is een belangrijk deel van mensen hun identiteit, en daarnaast functioneren de pagina's als een herdenkingsplek. Nabestaanden komen hier samen, en als we iets nieuws bedenken, moeten we er rekening mee houden dat wij de wensen van nabestaanden nooit volledig kunnen voorspellen."

Callison-Burch vertelde het verhaal van een bejaarde vader, die had gehoord dat de vrienden van zijn overleden zoon herinneringen deelden op zijn pagina. De man maakte een facebookprofiel aan om ze te kunnen zien, maar kreeg geen toegang omdat de privacysettings van zijn zoon op 'alleen vrienden' stonden. Daarnaast vertelde ze over een moeder die de profielfoto van haar dochter wilde veranderen naar iets serieuzers dan een plaatje van een vis dat ze ingesteld had. Voor de meeste herdenkingsaccounts worden zelfs simpele verzoeken zoals deze afgewezen, omdat Facebook moeilijk in kan schatten of de overledene dit gewild had – hoe serieus en welgemeend het verzoek ook is.

Volgens Heather Servaty-Seib, een professor aan de Purdue Universiteit die onderzoek doet naar rouwprocessen, heeft Facebook goede redenen om voorzichtig te zijn met het doorvoeren van dergelijke aanpassingen. Uit haar onderzoek werd duidelijk dat rouwende mensen facebookprofielen als iets autobiografisch zien: "Iemands facebookpagina vertegenwoordigt hun identiteit, en als je ermee knoeit nadat ze sterven kan dit verkeerd vallen; de overledene heeft ervoor gekozen om zichzelf op deze manier aan de buitenwereld te presenteren."

Servaty-Seib vertelde verhalen over ouders die posts verwijderden die ze niet aanstonden – foto's met alcohol, of posts over openlijke homoseksualiteit. Dit maakt het lastig voor Facebook om de controle volledig uit handen te geven. Ook zijn er ingewikkelde consequenties, zoals de moeder die vanuit haar zoons profiel ongemakkelijke posts schreef als 'bedankt voor de bloemen op mijn graf.'

Als volgende stap richting een oplossing introduceerden ze in Amerika en Canada de 'legacy contacts', waarmee gebruikers voor het eerst konden aangeven wat hun wensen zijn als ze doodgaan. Legacy contacts zijn mensen die geselecteerd worden door de gebruiker, en de bevoegdheid hebben om wijzigingen toe te passen aan een herdenkingsaccount. Ze kunnen ook iemands data downloaden als dat van tevoren is toegestaan. Samen met deze update kwam de mogelijkheid om je profiel direct te laten verwijderen zodra je sterft.

Ook staat er sinds februari 'ter nagedachtenis aan' boven alle namen van gebruikers met een herdenkingsprofiel. Uit onderzoek bleek dat mensen massaal iemands pagina bezoeken als er iemand doodgaat, op zoek naar bevestiging en meer informatie.

Facebook heeft de exacte cijfers niet vrijgegeven, maar in een presentatie had Callison-Burch het over dat 'honderdduizenden mensen' binnen twee weken legacy contacts hadden geselecteerd. Aangezien er daar 160 miljoen gebruikers actief zijn, zet dit blijkbaar niet echt zoden aan de dijk. Voor nabestaanden zoals die van Yorks vader, die vier jaar geleden overleed, is het bovendien niet mogelijk om alsnog legacy contacts te selecteren.

Voor Servaty-Seib is het belangrijkste dat Facebook zich flexibel opstelt ten opzichte van de verschillende manieren waarop mensen rouwen. Het lijkt mij persoonlijk een goed idee om zelf meer controle te hebben over wat er gebeurt terwijl je nog leeft. Geef mensen de kans om dit in te stellen; wie je profiel kan zien, of mensen je nog toe kunnen voegen, en wat voor profielfoto je wil hebben na je dood. Laat mensen hun post mortem-facebookpagina ontwerpen zoals mensen hun grafsteen kunnen kiezen. Of het ooit zover zal komen is moeilijk in te schatten, maar volgens Callison-Burch zijn de legacy contacts 'nog maar het begin.'