De ingewikkelde wetenschap van de simpele beslissing

Waarschijnlijk sta je niet echt stil bij hoe je beslissingen maakt. Waar je bij grote beslissingen die een grote impact op je leven hebben de voors en tegens op een lijstje schrijft en met vrienden en familie over praat, gaat je beslissingsvermogen voor de rest waarschijnlijk grotendeels automatisch. Beslissingen als Zal ik vanavond gaan koken en zo ja wat, en moet ik dan nog naar de Albert Heijn? Ik zou ook naar de Aldi kunnen, da's wel goedkoper maar fuck de Aldi. Je besteedt waarschijnlijk niet twintig procent van je dag met piekeren over de kleine dingen die uiteindelijk weinig uitmaken – je doet ze gewoon.

Beslissingen maken – kiezen – is één van de meest cruciale taken waarvoor je brein verantwoordelijk is. Het is zeker één van de functies die je het makkelijkst voor lief neemt. Als je geen beslissingen kunt nemen, of er buitengewoon veel moeite mee hebt, is dat een symptoom van een psychische stoornis – vooral depressie en schizofrenie – waarvan de beperkende effecten eigenlijk niet genoeg belicht worden. Je moet kunnen kiezen. Anders is het leven een oneindige serie wegblokkades die telkens de psychische aandoening weer voeden en versterken. Limbo is het onvermogen om te beslissen, en het is terug te traceren op een klein en weinig begrepen deel van de hersenen dat de 'laterale habenula' heet. Eergister werd over de besluitvormingsrol van dit hersendeel een verklarend paper gepubliceerd in tijdschrift Nature Neuroscience.

Stan Floresco, de hoofdonderzoeker van het team wetenschappers van de University of British Colombia, legde het beslissingsproces van het brein afeglopen zondag uit in een interview. “Er is nog een hoop onduidelijk over de onderliggende neurale patronen bij onze beslissingsvorming. Maar je kan het zo zien - er zijn verschillende regionen in het brein die verschillende typen informatie gebruiken om tot beslissingen te komen. Sommigen gebruiken herinneringen, anderen de individuele persoonlijkheid en voorkeuren etc. .

“Verschillende breinregionen duwen je misschien de ene of de andere richting in,” vertelde Floresco. “Ik gebruik graag de analogie dat er een gevecht in je brein gaande is, die je in een bepaalde richting duwt. Wat onze resultaten laten zien is dat deze nucleus, de laterale habenula, de 'winnaar' van dit gevecht als het ware ondersteunt." Dus het neurale centrum stimuleert het maken van een beslissing, en het daadwerkelijk uitvoeren van de actie nadat de beslissing is genomen.

De laterale habenula is niet wat je goede beslissingen doet maken; het is wat ervoor zorgt dat je überhaupt beslissingen kan maken. Om dit aan te tonen zijn ratten in een ingewikkeld kosten-beloningssysteem gezet. Kort gezegd kregen ze de keus tussen regelmatige kleine beloningen en sporadische grotere beloningen. In rattentermen: de hele tijd een klein beetje voer, of af en toe een hele berg voer. Als hun laterale habenula gestimuleerd werd, hadden de ratten de neiging om de minder riskante, “juiste” beslissing te nemen. Eerdere studies hadden aangetoond dat ratten waarbij het centrum in het brein afgesloten werd riskantere, slechtere beslissingen namen. Dat was in dit experiment dus niet het geval.

“De algemeen heersende mening in het vakgebied was dat dit deel van het brein een soort van aversie- of anti-beloningscentrum was,” zei Floresco. “Het zou een signaal afgeven wanneer er slechte dingen gebeuren of staan te gebeuren. Dat is deels misschien waar, maar onze resultaten suggereren dat de functies van het centrum breder zijn dan dat. Het signaleert niet alleen de slechte of gevaarlijke dingen in de omgeving, maar het helpt je ook te identificeren wat juist goed is, vooral bij het vergelijken van twee verschillende soorten beloning. Dus het is niet zozeer een ant-beloningscentrum, maar eerder een beloningsvergelijkingscentrum, dat goede en slechte dingen in je omgeving evalueert en je een pad helpt kiezen dat misschien het beste voor je is.”

De ratten met afgesloten laterale habenula's maakten dus helemaal geen beslissing – of in elk geval lieten ze geen beslissingsvermogen zien. De bevindingen zullen mogelijke implicaties hebben voor de behandeling van psychische aandoeningen.

“Hoewel dit allemaal nog zeer speculatief is, is het mogelijk dat het bij depressiepatiënten juist deze habenula is die niet meer goed functioneert. Daardoor wordt de patiënt in een meer ambivalente emotionele staat gebracht - niet goed, niet slecht maar 'mwah'. Dus als zo iemand in een depressieve episode zich heel erg slecht voelt, zal het als een verlichting van symptomen ervaren worden als hij of zij zich neutraler gaat voelen."

Het onderzoek doet de vraag rijzen of de laterale habenula misschien de link kan leveren tussen schizofrenie en depressie. Het korte antwoord is “nog niet.” Sommige literatuur wijst erop dat de aandoeningen dezelfde hersenpatronen delen, maar de problemen met die patronen zijn mogelijk heel verschillend. Voorlopig is de laterale habenula bij depressiepatienten een mogelijk vruchtbaar doelwit voor deep brain stimulation.

@everydayelk