In Zweden sluit de club om 3 uur en je wordt eruit gezet als je wild danst

Er komt een hoop toffe elektronische muziek uit Scandinavië. Je hebt er labels als Northern Electronics en Full Pupp en artiesten als Bjarki, Trentemøller en Puce Mary. Toch is er iets vreemds aan het nachtleven in Scandinavië: het is gebonden aan een heleboel strikte regels.

Scandinavische steden zijn een stuk minder liberaal dan bijvoorbeeld Amsterdam of Berlijn op het gebied van alcohol, drugs of openingstijden. In Zweden heeft de overheid een monopolie op de verkoop van drank met een alcoholpercentage boven de 3,5 procent. In IJsland was bier zelfs verboden tot 1989.

In Stockholm, de stad waar ik geboren ben, sluiten clubs stipt om drie uur 's nachts. Heel soms zijn er clubnachten die tot vijf uur duren. Ik was ooit in een club in Helsinki, waar de bar vanaf half twee geen alcohol meer mocht schenken. Ook daar gingen de deuren om drie uur dicht.
Drie maanden geleden was ik weer in Stockholm, en werd ik positief verrast. Het lijkt er namelijk op dat Zweedse jongeren een manier hebben gevonden om toch tot laat door te kunnen dansen. Via een Zweedse vriendin, die bekend is in de queerscene, hoorde ik over een besloten lhbtq- en fetisjvriendelijk technofeest waarvoor je je moest registreren. Het feest vond plaats in Solna, een buitenwijk van Stockholm, op een evenementenlocatie die Kulturgården heet.

Ik ging eerst naar een reguliere club. Dat was een tamme bedoening, en vergeleken met de clubnachten die ik gewend ben, leek het bijna een begrafenis. Niemand danste, niemand was high. De beveiliging hield mensen nauwlettend in de gaten en als je te wild danste, werd je eruit gegooid. Het verschil met Uranius, het feest in Kulturgården, was enorm. Er werd wild gedanst, drugs gebruikt en er werd openlijk de liefde bedreven in een darkroom. Ik maakte kennis met een heel andere kant van Zweedse jongeren.

Via de eigenaar van het pand kom ik in contact met Lana Lain, een Russische dj en clubpromotor. Acht jaar geleden verhuisde ze naar Stockholm, waar ze nu ФОМО (Fomo) organiseert: een semi-illegale lhbtq- en fetisjvriendelijke clubnacht. "Zweden heeft de afgelopen drie jaar een enorme ontwikkeling doorgemaakt," vertelt Lain. "Veel Zweedse jongeren reizen tegenwoordig naar Berlijn of Amsterdam en daardoor groeit de vraag naar technofeesten hier elke dag. Gelukkig is er een maas in de wet waardoor we besloten feesten (svartklubbar, letterlijk: zwarte clubs) kunnen organiseren. Mensen moeten zich van tevoren aanmelden en dan kunnen we zelf de openingstijden bepalen."

Lain vertelt dat er geen kaartjes te koop zijn voor het feest. "Commerciële clubs mogen het publiek niet filteren, zoals wij doen. Wij sturen een link rond waar je je kunt registreren, en we zorgen dat die link binnen bepaalde kringen blijft. Wij proberen met onze feesten een veilige omgeving te creëren voor de lhbtq- en fetisj-scene. Op onze feesten ervaar je vrijheid van seksuele expressie en acceptatie."

"Doordat je je van te voren moet registeren, kunnen wij onze feesten classificeren als besloten bijeenkomst. Zo kunnen we op een semi-legale manier drank (tot een alcoholpercentage van 3,5 procent) en lachgasballonnen verkopen."

Volgens Lain wordt het Scandinavische nachtleven gelimiteerd door een boel wetten en alcohollicenties. "Ze vinden hier dat plekken waar gedronken wordt gemonitord moeten worden, omdat het anders uit de hand kan lopen. Omdat clubs zo vroeg sluiten, ontstaat er een sfeer waarin iedereen zo snel mogelijk dronken wil worden. Dat kan leiden tot agressief gedrag. Bovendien is de Ordningsvakt [een speciale handhavingseenheid, red.] aanwezig om te controleren of mensen wel nuchter zijn."

De Amsterdammer Octave Schyns, fervent clubber en dj, woonde het afgelopen jaar in Stockholm. "De muziek is hier heel goed, er draaien veel toffe artiesten," vertelt hij. "Er is alleen een groot contrast tussen commerciële clubs en raves. In een club zie je mensen niet snel iets gebruiken, omdat ze in de gaten worden gehouden door de Ordningsvakt. Een vriend van me werd er een keer uitgegooid omdat hij te uitbundig danste. Ze dachten dat hij dronken was. Er is een sterke sociale controle. Mensen vertellen het je gauw als je te luidruchtig bent en de barman weigert regelmatig om een biertje in te schenken." Dit alles lijkt te zijn beïnvloed door lagom: een Zweedse levensfilosofie gebaseerd op gematigdheid. Het betekent zoiets als 'adequaat'. Niet teveel, niet te weinig. Je ziet lagom ook bijvoorbeeld terug in Scandinavisch minimalisme en het feit dat veel Zweden zwart dragen.

Om meer te weten te komen over deze mentaliteit spreek ik met de Zweedse Karin Olsson (32), een fervent clubber die sinds zeven jaar in Nederland woont. "In Zweden zeggen we dat we het land van de halfvolle melk zijn: lekker in het midden," zegt Olsson. "Het wordt in onze cultuur niet op prijs gesteld als je jezelf te extravert of trots opstelt. Je moet niet te hard praten en vooral niet te koop lopen met je carrière en studieprestaties," legt ze me uit.

"In mijn beleving hebben de Zweden veel respect voor autoriteit. Ik heb vaak discussies met mijn Zweedse vrienden en familieleden over recreatief drugsgebruik. Zij vinden dat je het niet moet doen omdat het verboden is en slecht voor je. Alcohol is daarentegen wel sociaal geaccepteerd. Het ironische is dat ik hier veel meer verslaafde jongeren zie dan in bijvoorbeeld Nederland, dat een liberaler drugsbeleid heeft. In Göteborg, waar ik vandaan kom, zie je op straat veel jongeren die verslaafd zijn aan heroïne. Oslo is zelfs heroïnestad nummer één van Europa. Ik ken vijf mensen die zijn overleden aan drugs."

In 2016 organiseerde Marievik, een underground-club, raves in Stockholm. De politie besloot dat ze daarmee moesten stoppen en de eigenaar van het terrein sloot de stroom en het water af. "Toen mensen toch terug bleven komen en de promotors zich openlijk uitspraken tegen de politie, werden ze opgepakt," vertelt Lain. "Zweden staat er bekend om een politiestaat te zijn. De autoriteiten kunnen je makkelijk opsporen met je persoonlijke nummer, een soort BSN-nummer. Toch gaan we door met feesten organiseren. Ze kunnen ons niet blijven arresteren. Bovendien komen er steeds meer geïnteresseerden bij: er zullen altijd groepen zijn, zoals de lhbtq-scene, die zich niet thuisvoelen in het mainstream nachtleven." Het lijkt erop dat de Zweedse queer-scene voorlopig een manier heeft gevonden om tot laat in de nacht te feesten, maar het is de vraag hoe lang dit gaat duren. In de jaren negentig werd in Zweden namelijk een speciale rave-commissie opgericht die zich bezighoudt met het oprollen van dit soort feesten.

"Er mag niet veel in het mainstream nachtleven," zegt Lain. In reguliere clubs mag je bijvoorbeeld niet je kleren uitdoen. Bij ons mag dat wel. Je hebt alle vrijheid om jezelf te zijn. Je kunt naar de darkroom als je seks wil hebben, maar je mag ook gewoon een biertje drinken en dansen. Bij ons is er voor iedereen plek." Enkele foto's in dit artikel zijn op 13 maart 2018 op verzoek verwijderd wegens privacyredenen.