We moeten de ruimte opruimen om plaats te maken voor microsatellieten

CubeSats en andere kleine satellieten beloven de ruimte te democratiseren. Maar eerst zijn er nog honderdduizenden kleine obstakels te overwinnen: ruimteschroot. En voor we nog meer rommel de ruimte in schieten moeten we bedenken wat we met de huidige ruimterommel gaan doen.

In een lezing tijdens London Space Week vertelde Lesley Jane Smith, bezoekend hoogleraar ruimterecht aan de Universiteit van Strathclyde en lid van de London Institute of Space Policy and Law, over kwesties omtrent regelgeving in de kleine satellietrevolutie die nu plaatsvindt.

"In de ruimte is het sowieso gevaarlijk," vertelde ze Motherboard in een interview. "Maar de baan waar CubeSats in gaan vliegen bevat ook nog eens de meeste ruimterommel."

CubeSats zijn kleine satellieten van onderdelen van ongeveer 10 cm. Een CubeSat weegt minder dan 1,33 kg. Het bouwen en lanceren is goedkoper dan bij gewone satellieten, wat meer organisaties (behalve natiestaten) de kans geeft om het satellietenspelletje mee te spelen. Ze hebben een rits aan toepassingen, van telecommunicatie tot observatie van de aarde.

CubeSats en andere kleine satellieten worden over het algemeen in de lage baan om de aarde ('Low Earth orbit' of 'LEO') gelanceerd, omdat ze anders te traag reageren. Dat betekent dat er een straks een hoop satellieten in dezelfde baan om de aarde vliegen, vooral aangezien de CubeSats het best werken in groepen van tientallen tot honderden exemplaren.

Niet alleen zit de lage baan om de aarde nu al vol ruimteschroot, maar als die kleine satellieten opgebruikt zijn dan neemt dat alleen maar toe. En iedereen die Gravity heeft gezien weet hoe gevaarlijk ruimteschroot kan zijn.

Het diagram hieronder – uit een presentatie van de UK Space Agency – toont de geschatte kans op een botsing in de lage baan in 2070 tegenover de kans in 2001, al suggereert Smith dat zo'n botsing veel eerder kan plaatsvinden.

Smith beweert dat "CubeSats het probleem van ruimteschroot acuut in een crisis hebben veranderd."

Als de kleine satellietindustrie duurzaam wil zijn, moeten er snel afspraken gemaakt worden over het opruimen en voorkomen van ruimterommel.

Het lijkt echter onredelijk om regels op te stellen voor kleine satellieten terwijl de grotere spelers in de satellietwereld al grote hoeveelheden troep in de ruimte hebben achtergelaten.

Smith zegt dat een staatsprogramma als de European Space Agency (ESA) daarom het voortouw moet nemen en geld opzij moet zetten voor een ruimteschoonmaak, voordat er een ernstig ruimteongeluk gebeurt, en voordat commerciële bedrijven zich van de satellietindustrie afkeren vanwege de grote kosten en risico's.

ESA is verantwoordelijk voor een grote hoeveelheid ruimterommel, voornamelijk door haar kapotte Envisatsatelliet.

"Ik vind dat een organisatie als de ESA zich ermee moet bemoeien, en dat het haar eigen satelliet, Envisat, moet opruimen om aan te tonen dat het mogelijk is om de ruimte op te ruimen," aldus Smith. "Natuurlijk is het gevaarlijk, maar het zal een precedent zijn en aantonen dat het mogelijk is. Staten zijn verantwoordelijk en aansprakelijk voor hun eigen ruimterommel."

ESA is al technieken aan het testen om ruimterommel op te ruimen, zoals een gigantisch hightech visnet. Een andere optie is om de rommel door commerciële partijen te laten opruimen, maar het internationale ruimterecht staat dat nu nog niet toe. Het kost wel even om die wetgeving aan te passen. "En zouden ze per abuis een goede satelliet weghalen in plaats van een kapotte, dan zou dat een groot probleem zijn. Ook in de ruimte gelden wetten," zegt Smith, die de noodzaak van wereldwijd begrip en overeenstemming benadrukt.

Een van de issues met CubeSats is dat ze onder de meeste wet- en regelgevingen gezien worden als niet anders dan gewone satellieten. Dat geldt niet alleen wat betreft schroot en het verlaten van hun baan, maar ook wat betreft vergunningen en verzekeringen. Je kunt beargumenteren dat de CubeSat een uitzonderingspositie heeft, gezien de belofte die deze satelliet herbergt: het democratiseren van de ruimte en het dienen van meer mensen. Smith geeft toe dat deze technologie "een fantastisch potentieel" heeft.

"We hebben het over een transformatieve fase," zei ze in haar lezing.

Regelgeving was nodig, legde ze uit, om het VK en andere landen een plek in de huidige, snel ontwikkelende ruimte-industrie te garanderen.

Eigenlijk is het systeem van regelgeving in deze branche nog nooit op de proef gesteld, stelt Smith. "Als twee satellieten op elkaar botsen en ze zijn beide actief, dan zal iemand iets moeten doen," zei ze.