De lange, boze geschiedenis van de middelvinger

Eind oktober deed een zekere Juli Briskman iets wat we eigenlijk allemaal wel willen doen.

Briskman stak haar middelvinger op naar Donald Trump. Topper!

Terwijl Trump met zijn autocolonne door Sterling in de staat Virginia trok, passeerde hij Briskman die op haar fiets zat. Zij had door wie haar inhaalde, stak haar arm uit en stak een prachtige, oeroude middelvinger op naar de Amerikaanse president. Het resultaat van deze veelgeprezen stunt? De vijftigjarige Briskman werd ontslagen als overheidsconsultant.

Desondanks is de heldin van het verhaal vastberaden en ze vertelde de Huffington post dat ze “het zo weer zou doen” als ze de kans had.

Maar wat zei Briskman nou eigenlijk met haar éénvingerige groet?

Zoals je weet is de middelvinger een van de meest geprezen en gewaardeerde gebaren in de Westerse wereld. We kunnen er onze afkeuring mee uiten aan degenen die ons om verschillende redenen niet kunnen horen. Het is bijvoorbeeld dé manier om een taxichauffeur duidelijk te maken dat hij je bijna doodreed.

Het is niet helemaal duidelijk waar de geschiedenis van de middelvinger begint, maar volgens Benjamin Bergen, directeur van het Language and Cognition Lab aan de Universiteit van Californië in San Diego, steken we deze vinger niet al eeuwen, maar zelfs millennia lang naar elkaar op.

“We weten dat het gebruik op z’n minst terug gaat tot de oude Grieken,” vertelt Bergen aan ons. “Het komt in sommige Griekse theaters voor en daar had het dezelfde functie als enkele andere vulgaire gebaren, zoals het aftrekken van een penis bijvoorbeeld. We weten ook dat het voorkwam in Romeinse theaters en bij ruzies binnen de senaat.”

“In de Romeinse tijd had het zelf eens eigen naam. Het werd de onfatsoenlijke vinger genoemd — Digitus Impudicus. Dit gaat in het millennium daarna gewoon door, zoals we weten. Er zijn mensen die wat andere mythes vertellen, maar voor zover wij weten zijn geen daarvan waar. Het bestaat echt al enkele duizenden jaren.”

Omdat er verdomme nog steeds geen tijdmachines zijn, weten we niet 100 procent zeker wat de originele middelvinger precies betekende, maar we hebben een idee en dat idee gaat over piemels. Piemels, ja. Voor zover we weten vertegenwoordigt de middelvinger eigenlijk gewoon een lul. Desmond Morris, schrijver van The Naked Ape en een erkend antropoloog, vertelt aan de BBC dat door je middelvinger op te steken, je eigenlijk zegt “dit is een fallus” en je biedt die aan aan de ontvanger.

“De middelvinger is de penis en de gekromde vingers aan beide kanten zijn de ballen,” legt Morris uit. “Door je middelvinger op te steken, geef je iemand een fallisch teken.”

Een van de eerste keren dat de middelvinger wordt beschreven is in Wolken, een toneelstuk van Aristophanes uit 424 voor Christus, waarin een gast, Strepsiades, zijn middelvinger opsteekt naar Socrates om te doen alsof zijn lul hard wordt — inderdaad, Socrates, ook al is hij fictief, is de eerste persoon waarnaar een middelvinger is opgestoken. Ongeveer honderd jaar later keert de vinger terug in Leven en Leer van Beroemde Filosofen waar opnieuw een filosoof het slachtoffer is — waar hadden die filosofen al die haat aan te danken?

Toen de macht en invloed van de Grieken naar de Romeinen verschoof, ging de middelvinger gewoon mee. In verschillende Romeinse werken, waaronder gedichten en toneelstukken, komt de middelvinger voor. Volgens de legendes liet Caligula, de gekke Romeinse keizer, zelfs zijn onderdanen in plaats van zijn hand zijn middelvinger kussen, terwijl hij die heen en weer bewoog op een dubbelzinnige manier. Dit versterkt opnieuw het idee van de middelvinger als symbool voor een fallus.

De middelvinger verloor een beetje van haar kracht tijdens de Middeleeuwen. Dat komt waarschijnlijk door de invloed van de puriteinen in de Katholieke Kerk. In 2008 schreef Ira P. Robbins in een artikel over de relatie tussen de middelvinger en de wet, dat het gebaar rond 1886 naar Noord-Amerika is verspreid. Hoe weten we dit? Nou, we weten dit omdat in dat jaar een honkbalspeler en held genaamd Charles “Old Hoss” Radbourn, die voor de Boston Beaneaters speelde, zijn middelvinger naar de camera opstak. Het is, voor zover we weten, de eerste op foto vastgelegde middelvinger ter wereld.

Hoewel het gebaar niet ontstaan is in Noord-Amerika, heeft het zeker wel zijn thuis gevonden de afgelopen jaren. De Amerikaanse dominantie in de populaire cultuur over de hele wereld heeft de middelvinger zijn huidige beroemdheid gegeven. Steeds meer culturen weten nu wat het gebaar is — dus je moet in een ver buitenland niet uit het niets je middelvinger opsteken, want je bent ten eerste een lul als je het doet en ten tweede weten ze waarschijnlijk wat het betekent.

“Zo’n twintig jaar geleden betekende de middelvinger helemaal niets in Japan of Korea,” zegt Bergen. “Sinds er meer en meer films en televisie is gekomen, weet opeens iedereen in Japan wat het betekent.”

“Als de Franse film de wereld had veroverd na de Tweede Wereldoorlog zouden we nu waarschijnlijk onze vuisten naar elkaar opsteken.”

Dankzij de Amerikaanse hegemonie hebben we nu dus kunstwerken zoals hierboven.

Natuurlijk zeg je nu niet “KIJK NAAR M’N LUL, KLOOTZAK” als je weer eens je middelvinger opsteekt nadat je voor de derde keer op de dag bijna van je sokken wordt gereden door een taxichauffeur. De middelvinger is met zijn tijd meegegroeid. Het is geen letterlijke representatie van een piemel, het betekent nu eigenlijk gewoon “fuck jou.” Dit staat in lijn met de ontwikkeling van andere vulgaire gebaren, legt Bergen uit.

“Een Braziliaans gebaar dat lijkt op het OK-symbool, is bedoeld als een anus en betekent ongeveer hetzelfde als onze middelvinger,” zegt Bergen. “Het betekent gewoon ‘fuck you’, ‘Donder op’, of iets soortgelijks.”

Gebaren zijn zo oud als de mensheid. De eerste mensen gebruikten ze al voordat er een taal was om in te spreken. Je ziet dit nu nog steeds bij primitieve communicatie. Baby’s gebruiken ook gebaren om met hun ouders te communiceren.

“Het is een voorloper van taal in zowel de ontwikkeling als de geschiedenis van onze soort. Gebaren hebben een hele directe verbindingen met onze emoties,” vertelt Bergen. “Wanneer je in een directe confrontatie met iemand bent, geef je met je bewegingen signalen af — je maakt non-verbaal iets duidelijk aan die persoon.”

Dus ik wil dat je dit bedenkt als je de volgende keer je middelvinger opsteekt. Ik wil dat je bedenkt dat je niet alleen een eikel in een autocolonne beledigt, maar ook een sterke verbinding maakt met vroeger.

Je brengt een ode aan ons verleden.