Op Oerol kun je je nu in een glazen kubus door de vloed laten opslokken

Knal vol gas het festivalseizoen in met VICE. Lees deze zomer alles over festivals op festivals.vice.com en volg VICE Festivals op Facebook.

Op het wad van Oerol staat nu een kunstwerk waar je behoorlijk wat nattigheid bij kunt voelen. Het bestaat uit een glazen kubus van 1,5 bij 1,5 meter, die verankerd zit in de grond. De bedoeling is dat je er ongeveer zes uur lang in gaat zitten. Althans, je begint om een uurtje of zes in de ochtend, bij laagwater, en gaat eruit wanneer het waterpeil tot aan je lippen staat.

Het werk, genaamd We Have Never Been Modern, is bedacht door het kunstenaarsduo Daan ’t Sas en Lotte van den Berg. Tijdens een wandeling langs de wadden zagen ze eens een dode zeehond liggen, onderworpen aan de wil van het getij. Ze vroegen zich af hoe het moest zijn om zelf zo’n cyclus van begin tot eind mee te maken.

Inmiddels weten ze het, want tijdens Oerol zit er iedere dag een andere bezoeker in. Zelf beten ze het spits af. Ik belde met een van deze bezoekers, Caspar Van Gemunds, en met Lotte van den Berg zelf, om te vragen hoe het verblijf hen is bevallen.

Het werk gaat over de relatie tussen mens en natuur. Wij mensen voelen ons het middelpunt van de aarde, maar wat als de natuur de controle overneemt? Wat als de zeespiegel stijgt?

“Het is een eigenaardig vacuüm waar je in zit,” vertelt Lotte over de kubus. “Om je heen is er veel wind, maar toch zit je in de windstilte. En als de vloed komt, zie je in de verte het water heel langzaam naar je toe rollen, als een soort vloedgolf in slow motion.”

Als bezoeker trek je een waadbroek aan en krijg je twee waterdichte zakken mee: een met voedsel, zonnebrand en een alarmtelefoon, en eentje met een toiletpot. Verder mag je in principe meenemen wat je wilt. “Ik had tekenspullen meegenomen,” vertelt Caspar. “Maar die heb ik uiteindelijk helemaal niet gebruikt. En ik had een soort Trump-petje op, dat leek me wel een mooie metafoor voor het vergaan van de samenleving.”

Eenmaal in de kubus, stond Caspar eigenlijk nauwelijks meer bij stil bij dat soort symboliek. “Ik zat helemaal in het moment. Ik keek naar de veranderende kleuren in de lucht en dacht verder nergens aan. Waarschijnlijk heb ik ook even geslapen, maar ik weet het niet helemaal zeker.” Een claustrofobisch gevoel kreeg hij er niet van; de kubus mocht dan klein zijn, maar zijn uitzicht had niet veel weidser gekund.

Caspar noemt het “onze planeet in het klein.” Het vierkant is een menselijke vorm, die je niet snel zult aantreffen in de natuur. “Wij mensen willen alles inkaderen, en de natuur in handen hebben. De kubus voelt vrij kwetsbaar aan, alsof het zo door de natuur kapot kan worden gemaakt. Als het een bolvorm was geweest, dan had het misschien wat steviger aangevoeld, maar dan was ook het contrast tussen mens en natuur een stuk minder groot geweest.”

De kubus is niet alleen kwetsbaar omdat het waterpeil steeds verder stijgt, maar ook omdat het zelf na een tijdje volloopt met water. Er is namelijk een lek ontstaan, doordat de kubus aan de ene kant wil drijven, maar aan de andere kant wordt tegengehouden door het anker, en die twee krachten flink op elkaar in hebben gewerkt.

Best jammer natuurlijk, maar uiteindelijk levert het volgens Lotte ook juist een mooi beeld op. “Eerst is het stil en vreedzaam, maar zodra het water komt binnensijpelen kom je in een totaal andere situatie terecht, en voel je ineens het koude water om je heen. De perfecte metafoor voor hoe de natuur ons kan overmeesteren.”

Caspar sluit zich daarbij aan: “Binnen een half uur is het water op tien centimeter hoogte, en begint de kubus al te kraken. Dat voelt best dramatisch. Binnen de kubus stijgt het waterpeil wel wat trager dan daarbuiten, het gaat druppelsgewijs. Al stond het water voordat ik het wist tot aan mijn navel. Toen het op borsthoogte stond, kreeg ik het seintje dat ik de kubus moest verlaten. Er stond een flinke wind, dus voor hetzelfde geld was ik zo omver gespoeld.”

Van Caspar had het verblijf nog veel langer kunnen duren. En dat had het ook gedaan als dat lek nooit was veroorzaakt; het oorspronkelijke idee was om mensen er twaalf uur in te laten zitten. Maar dat plan viel dus helaas in het water.

In principe waren ook die zes uur al genoeg om Caspar een vervreemdend gevoel te geven, zegt hij. “Alsof ik van outer space kwam. Ik werd tijdens mijn verblijf steeds in de gaten gehouden door een medewerker, maar toen ik hem weer zag, voelde hij ineens aan als een indringer.”

Kun je nagaan wat er met je gebeurt als je er twee keer zo lang in zit. En je dus ook nog eens meemaakt hoe de vloed zijn hoogtepunt bereikt, zich weer terugtrekt, en je weer urenlang in die rustige toestand terechtkomt. Dat is misschien iets voor een volgende keer, al weet Lotte dat zo zeker nog niet. “Als we het volgend jaar weer doen, zou ik misschien expres een lek veroorzaken.”

We Have Never Been Modern is van 16 tot en met 24 juni te bezoeken op Oerol. Hier vind je meer informatie.