Bieke Depoorter fotografeerde Egyptenaren in hun slaapkamers, ten tijde van de Arabische Lente

Dit artikel verscheen eerder op i-D Nederland.

De Kortrijkse Bieke Depoorter reist al een aantal jaar de wereld af om intieme portretten te schieten in de slaapkamers van haar subjecten. Ze studeerde in 2009 af aan het KASK in Gent, en in 2012 werd Depoorter benoemd tot ‘nominee’ van het befaamde fotocollectief Magnum. Ze vertrok voor haar eindproject drie maanden naar Rusland, in eerste instantie met het plan om de taferelen rond de Trans-Siberische spoorlijn vast te leggen. Zonder geld op zak en met maar weinig hotels voorhanden besloot ze de lokale bewoners te vragen om een slaapplaats. Die eerste nacht besefte ze dat juist die intieme privésfeer sterke beelden opleverde en besloot ze haar project een nieuwe vorm te geven.

Na Rusland vertrok Bieke naar Amerika en Egypte. Dat laatste land werd het decor een reeks nieuwe, documentaire-achtige foto’s, die ze later samenbundelde in haar fotoboek As it may be. Het maakproces ging niet altijd vlekkeloos: “Al gauw kwam ik erachter dat fotografie daar een moeilijk punt is. De mensen waren vriendelijk, maar hun privéleven was erg afgeschermd. Niet alleen door hun cultuur en religie, maar ook de revolutie die zich daar afspeelde,” vertelt Bieke. Met behulp van haar tolk Ruth Vanderwalle kon ze een aantal mensen overtuigen. “In huis mogen fotograferen en hun privéleven vastleggen was het moeilijkst. Ik ben in 2011 begonnen en vorig jaar gestopt met dit project, de laatste twee jaar was het bijna onmogelijk om nog te fotograferen,” vervolgt ze. “Op de staatstelevisie werd verteld dat er buitenlandse spionnen actief zouden zijn, en dat niemand vreemdelingen mocht vertrouwen. Er werden regelmatig mensen gearresteerd.”

Hoewel de spanning in Egypte tijdens de Arabische Lente soms hoog opliep, heeft Bieke zich nooit onveilig gevoeld tijdens een overnachting. “De mensen bij wie ik bleef slapen zijn nooit het probleem geweest. De problemen kwamen vaak van de buren, die dan zagen dat er een buitenstaander in het huis was en dachten dat ik een spion zou zijn. Ik heb ook meegemaakt dat mensen op straat mij echt niet vertrouwden,” legt ze uit. “In de huidige situatie zou het misschien zelfs te gevaarlijk zijn om dit project uit te voeren.”

Bieke besloot de fotoserie die voortkwam uit dit bijzondere project om te dopen tot een boek. Maar tijdens het maken van dat boek voelde ze dat er iets miste. “Egypte is zo complex, qua religie en cultuur, maar met name door de politieke situatie. Er gebeurde van alles in het land, alleen dat zag je niet terug in de beelden. Ik vind engagement belangrijk, maar voelde me meer en meer een buitenstaander. En ik vond het raar om een boek uit te geven waarin alles ‘oké’ lijkt, alsof het van een leien dakje ging, terwijl juist de fotografie en de spanning het project zo moeilijk maakten. De meeste mensen die we hebben gevraagd wilden bijvoorbeeld niet gefotografeerd worden. Daarnaast wilde ik ook geen boek uitgeven vanuit een westers standpunt en mijn visie op hun cultuur aan de mensen opleggen,” vertelt Bieke. En dus vertrok ze opnieuw naar Egypte — ditmaal niet om te fotograferen, maar om te onderzoeken wat er speelt onder de Egyptische bevolking.

Ze reisde af naar dezelfde steden als eerder en vroeg daar passanten de foto’s van commentaar te voorzien. Op die manier bevat het boek nu wel een weergave van de variërende standpunten van de lokale bevolking. Sommigen van hen vonden de foto’s fantastisch, anderen vonden dat het nooit gepubliceerd zou mogen worden. Om verschillende redenen; op een van de foto’s hangt bijvoorbeeld een poster van de Egyptische president aan de muur, waar iemand “I love Sisi” [de huidige president, red.] bij schreef. Iemand anders schreef daar juist bij dat el-Sisi slecht is geweest voor het land. Weer iemand anders zei dat deze foto’s Bieke in de problemen zouden brengen en dat ze het boek echt niet mocht uitbrengen. Maar er waren ook kritische vragen over het project zelf, bijvoorbeeld welk nut het had voor de mensen om zo gefotografeerd te worden – een vraag die ook Bieke zichzelf regelmatige stelde. Een lastige discussie die ook terugkomt in de gesprekken op de foto’s, die een persoonlijke inkijk geven in de politieke en maatschappelijke situatie in het land.

Op de vraag wat we van haar in de toekomst kunnen verwachten antwoord Bieke geheimzinnig dat ze daar nog niet te veel over kan uitweiden. Wel vertrekt ze volgende week naar Zuid-Afrika om daar workshops te gaan geven aan jonge meisjes in Johannesburg, en staat er in oktober een nieuwe expositie op de planning in het FOMU in Antwerpen. Maar eerst is daar nog de expositie in Den Haag, die dit weekend sluit met een signeersessie van haar boek.

Gesigneerde copies van ‘As it may be’ zijn beschikbaar via de website , of te verkrijgen met een persoonlijke boodschap deze zondag bij haar signeersessie in het Fotomuseum Den Haag. De boeken zijn uitgegeven door Hannibal (BE), Aperture (USA) (vanaf 1 februari) en Editions Xavier Barral.