Deze beeldhouwers stoppen met boetseren zodra de computer een gezicht herkent

Leonardo da Vinci zei ooit dat kunst in principe nooit af is, maar dat het alleen wordt verlaten. Ook zijn eigen Mona Lisa was wat hem betreft nooit voltooid: hij bleef eraan werken tot aan zijn dood.

De Belgische kunstenaar Dries Depoorter doet dat net iets anders. Voor zijn nieuwste project, genaamd Face Detected, liet hij drie beeldhouwers ieder een kleiportret boetseren, totdat een computer met gezichtsherkenningssoftware er een gezicht in herkende. Pas dan was het werk helemaal af.

Face Detected is een samenwerking met kunstenaar Matthijs de Block, en de resultaten zijn nu te zien in zijn tentoonstelling Back End in de presentatieruimte MU in Eindhoven. Met zijn werk wil Dries de invloed van technologie op de samenleving laten zien – hij ontwikkelde eerder al een app die mensen met een bijna lege telefoonbatterij met elkaar verbindt, en kaartte met een ander werk aan hoeveel mensen geen toegang hebben tot YouTube. We belden hem op om te vragen wat het idee achter Face Detected is, en wat de beeldhouwers er eigenlijk van vonden dat hun portretten ineens werden afgekapt.

Creators: Ha Dries, waarom besloot je software te laten beslissen wanneer een kunstwerk af is?
Dries Depoorter: In mijn werk daag ik nieuwe technologie uit, en laat ik zien wat ermee mogelijk is. Meestal ook met een kritische noot. In dit geval gaat het dus om gezichtsherkenning en wat er kan gebeuren als het door overheden wordt gebruikt. In het Chinese Shenzhen zijn ze bijvoorbeeld een systeem aan het testen om mensen via gezichtsherkenning automatisch een boete te kunnen geven als ze door rood lopen.

Waarom heb je voor beeldhouwers gekozen?
Ik heb weinig ervaring met beeldhouwen, dus ik vond het interessant om dat uit te proberen. Je kunt in principe eindeloos aan zo’n beeld bezig blijven, dat vond ik voor deze serie wel mooi.

Wat vonden de beeldhouwers er zelf van?
Sommigen vonden het wel fijn dat iemand anders bepaalde wanneer hun beeld af was, dat is voor een kunstenaar toch altijd lastig. Anderen hadden moeite om te stoppen, omdat het er dan net niet goed genoeg uitzag. Dat ging tegen hun natuur in. Bij sommige beeldhouwers moesten we een paar keer zeggen dat ze écht moesten stoppen, ook al waren ze op de hoogte van het concept. Maar het is niet zo dat ze nu nog steeds bezig zijn. Hoop ik tenminste.

Wie zijn deze beeldhouwers?
We hebben lokale beeldhouwers uit de omgeving van Eindhoven geselecteerd. De selectie van de kunstenaars is gebaseerd op verscheidenheid. Om tot interessante resultaten te komen, hebben we gekozen voor beeldhouwers die in verschillende stijlen werken, van abstract tot extreem realistisch. Het was nog wel even de vraag of de software in de abstractere beeldhouwwerken überhaupt een gezicht zou herkennen, maar iedereen is er uiteindelijk in geslaagd de software tevreden te stellen.

Waar blijkt de software vooral op te letten?
Als een kunstenaar begon met de ogen, of direct de ronde vorm van het hoofd maakte, dan herkende de software heel snel een gezicht. De deelnemers gingen daardoor de computer een beetje uitdagen, door bijvoorbeeld expres met de mond te beginnen. Dat deden vooral de twee jongere deelnemers, de oudere was vooral bezig een mooi beeld te maken. Voor de oudere beeldhouwer was de gezichtsherkenningssoftware helemaal nieuw, die wist niet eens dat een computer zoiets kon.

Hoe kom je aan de software?
Het is een van de meest gebruikte open source gezichtherkenningssoftware. Er bestaan veel van dit soort programma’s, en het was nog best lastig om het meest geschikte te vinden. Ik moest software hebben die goed genoeg was, maar ook weer niet te goed. Het moest geen rekening houden met kleur, want dat werkt niet met klei. Ik heb er uiteindelijk eentje gevonden die alleen op de vorm let.

Wat vond je zelf het meest geslaagde beeldhouwwerk?
Een abstract beeldhouwwerk van Feije Oosterhof. Daar is lichtjes in het blok klei geduwd. Ik vind het mooi, omdat het zo abstract is en de computer er toch iets in herkent. De andere sculpturen zijn gedetailleerder, die vind ik iets minder. Iedereen herkent daar sowieso al een hoofd in, waardoor je ook minder goed snapt waar de software precies op let.

Heb je het zelf ook geprobeerd?
Ik heb niet zelf gebeeldhouwd, maar heb wel de software getest met afbeeldingen van kleiportretten om te kijken of het wel mogelijk is. Ik heb een stuk of duizend afbeeldingen van kleigezichten gezocht op Google Afbeeldingen en die voor de camera gehouden.

Grappig genoeg willen veel bezoekers van de tentoonstelling het ook zelf proberen. Het werk daagt daar ook wel een beetje toe uit, maar in dit geval heb ik alleen kunstenaars uitgenodigd. Bij de volgende tentoonstelling wil ik een andere groep mensen vragen, ik denk aan negen kinderen. Ik denk dat kinderen tot andere, gekke resultaten komen, die totaal niet meer op een gezicht lijken. Volgens ons dan.