Het was een slechte week voor het gratis internet van Mark Zuckerberg

Meer dan drie miljoen Egyptenaren hebben afgelopen week hun verbinding met het internet verloren. Dat gebeurde toen Free Basics, een controversieel initiatief van Facebook om gratis internet te leveren in ontwikkelingslanden, in Egypte uit de lucht ging. Free Basics was daar sinds afgelopen oktober beschikbaar en het is nog onduidelijk waarom het er nu al niet meer is.

Bronnen van de New York Times speculeren dat Egyptische overheid het heeft gedaan als voorbereiding op protesten op 25 januari. Op die dag is het precies vijf jaar geleden sinds het begin van de Egyptische revolutie die het bewind van Mubarak beëindigde. Een woordvoerder van het Egyptische Ministerie voor Telecommunicatie zegt tegen Reuters dat Etisalat, een telecomprovider, een vergunning had om de dienst twee maanden aan te bieden en dat die termijn afgelopen woensdag afliep. Volgens de woordvoerder heeft het verdwijnen van Free Basics niets te maken met veiligheidsmaatregelen.

Etisalat heeft nog geen officiële verklaring gegeven, terwijl ze eerder zeiden dat ze afgelopen donderdag met een persbericht zouden komen. Motherboard heeft ook nog geen reactie van het bedrijf ontvangen. Facebook heeft tegen Associated Press gezegd dat ze "het probleem snel hopen op te lossen" en dat zij "teleurgesteld zijn dat Free Basics niet langer in Egypte beschikbaar is."

Free Basics werd in 2013 – toen nog onder de naam Internet.org – gelanceerd als het plan van Mark Zuckerbeg om iedereen ter wereld te voorzien van internet. Intussen is de dienst in meer dan 35 landen beschikbaar en maken er naar verluid 15 miljoen mensen gebruik van. Gebruikers krijgen via Free Basics toegang tot basale internetdiensten zoals het weer, nieuws van de BBC, Wikipedia en natuurlijk Facebook.

Volgens Facebook hebben meer dan 3 miljoen Egyptenaren de dienst gebruikt, waarvan het voor 1 miljoen mensen de eerste keer was dat ze online gingen. Bovendien heeft meer dan de helft dan die 1 miljoen binnen 30 dagen besloten om te gaan betalen voor een volledige internetverbinding.

#RedditorMade exaggerated ads for Free Basics #NetNeutrality #RedditIndiaDiscussion: https://t.co/t64YZXbgla pic.twitter.com/5CDWeWBI6x
— Reddit India (@redditindia) 29 december 2015

Het slot op Free Basics in Egypte sloot een slechte week af voor het geesteskind van Zuckerberg. Afgelopen maandag verdedigde hij de dienst nog in een opiniestuk in de Times of India. Free Basics is sinds afgelopen februari in India beschikbaar, maar steeds meer Indiërs hebben zware kritiek op de dienst. Volgens hen is het een inbreuk op de netneutraliteit, zorgt het voor meer economische verdeeldheid en ondermijnt het andere initiatieven die het land ook willen voorzien van internet, maar zonder dat dit leidt tot een monopolie van Facebook.

Op 29 december werd er een brief gepubliceerd die door 50 faculteitsleden van de Indian Institutes of Technology en de Indian Institutes of Science was ondertekend. In de brief wordt Free Basics niets meer dan een "marketingstunt" genoemd en er word ingegaan op verschillende grote tekortkomingen van de dienst. Verschillende Indiase startups pleiten in een gezamenlijk statement voor duidelijke regels die moeten voorkomen dat internetdiensten een monopolie op het internet kunnen krijgen. In de afgelopen tijd is PayTM, een van de grootste startups in India, begonnen met het uitzenden van reclamespotjes voor de Save the Internet Coalition (een van de grootste tegenstanders van Free Basics in India).

Deze kritiek leidde ertoe dat de Indiase telecomtoezichthouder aan Reliance Communications, de enige aanbieder van Free Basics in India, heeft gevraagd om de commerciële lancering van de dienst uit te stellen. Volgens een woordvoerder van Reliance is de lancering inderdaad uitgesteld totdat de toezichthouder beleid heeft opgesteld voor diensten zoals Free Basics.

Dit beleid wordt gebaseerd op de reacties die de toezichthouder krijgt op een recent gepubliceerde paper. Op dit moment zijn daar al 600.000 reacties op gegeven.

Als reactie op de groeiende kritiek in India zegt Zuckerberg in de Times of India dat Free Basics het toppunt is van netneutraliteit. Hij vergelijkt zijn dienst met openbare bibliotheken en ziekenhuizen.

"Als we willen dat India vooruit gaat, dan moeten meer dan 1 miljard mensen toegang tot het internet hebben," zo schrijft Zuckerberg. "Dat is geen theorie. Dat is een feit. Wie kan hier mogelijk tegen zijn?"

Why Facebook is so pushy about its philanthropic cause? Spotted at Gurgaon Phase 2 station. @nixxin #FreeBasics pic.twitter.com/f5gclnDFx8
— Vinay Rawat (@vinnipogo) 22 december 2015

Zuckerberg geeft overigens wel toe dat hij in India tegen de stroom ingaat. Dit is zijn tweede opiniestuk in een grote Indiase krant waarmee hij Indiërs probeert te overtuigen dat zijn dienst niet zal zorgen voor een monopolie van Facebook. Bovendien heeft hij laatst zelf een bezoek aan New Delhi gebracht. En heeft hij flink geld geïnvesteerd in een agressieve marketingcampagne, die geen enkele inwoner van New Delhi is ontgaan. De straten hangen vol met posters en billboards, reclamespotjes voor Free Basics zie je op iedere televisiezender en in de kranten staan enorme advertenties voor de dienst.

Voor een cadeautje waar iedereen ontzettend blij mee zou moeten zijn, is het voor Zuckerberg enorm lastig om het aan de man te brengen.