Mossless Magazine interviewt Dana Lixenberg

Mossless in America is een serie interviews met documentairefotografen. Deze serie is gemaakt in samenwerking met Mossless Magazine, een fotografietijdschrift dat wordt gerund door Romke Hoogwaerts en Grace Leigh. Roke startte Mossless in 2009 als een blog waarop hij iedere twee dagen een andere fotograaf interviewde. In de afgelopen twee jaar verschenen de eerste twee printissues, beide met een focus op verschillende type fotografie. Ook was Mossless was een prominent onderdeel van de Millennium Magazine-expositie in het MOMA in New York, en het blad wordt ondersteund door Printed Matter, Inc. Het derde nummer, met daarin een groot stuk over de Amerikaanse documentairefotografie van de laatste tien jaar, met de titel The United States (2003–2013), is deze lente uitgebracht.

Dana Lixenberg is een fotograaf die zich op het individu en gemeenschappen in de marge van de maatschappij concentreert. Ze heeft editorials verzorgd voor verschillende magazines, waaronder voor de New Yorker, Vibe en Time, maar blijft ze gefocust op haar eigen documentairefotografie. Deze serie bevat foto's van Imperial Courts, een woonproject in Los Angeles dat in 1993 startte. Andere foto's zijn gemaakt in een centrum voor dakloze gezinnen in Jeffersonville, Indiana. Ook documenteerde ze een verdwijnende cultuur in Nome, Alaska. In haar werk haalt Lixenberg de menselijkheid van haar subjecten naar voren en fotografeert ze de breekbaarheid van het leven.

Mossless: Je bent Nederlands, maar je interesse gaat uit naar het fotograferen en documenteren van de langzaam instortende Amerikaanse industrie. Wat fascineert je zo aan dit onderwerp?
Dana Lixenberg: Mijn werk gaat gedeeltelijk over de onvermijdelijke duistere kanten en consequenties van het kapitalisme, wat kan uitmonden in een gevoel van vervreemding. De armoede die we nu zien in de Verenigde Staten bestond ook al toen de industrie nog volop in gang was.

Je fotografeert de meest extreme voorbeelden van de economische veranderingen.
Ja, en ik ben er zelf ook onderdeel van. Ook de mensen die ik fotografeer zijn onderdeel van dit kapitalistische systeem en houden het in stand. Ik denk dat het kapitalisme een vaststaand gegeven is geworden, je ziet dat communistische landen ook steeds meer die kant op gaan. Ik wil de realiteit en de nadelen van een systeem als dit, wat me ook veel heeft gebracht, zichtbaar maken. Ik heb ook veel beroemdheden gefotografeerd, die de andere kant van de medaille lijken te belichamen.

Het is interessant om je foto's van beroemdheden naast je foto's te leggen van andere mensen.
Ja, dat maakt het toegankelijker. Het interessante voor mij was dat ik de kans kreeg om in zulke verschillende werelden te mogen aanschuiven. Ik heb de mensen die ik heb gefotografeerd altijd op dezelfde manier behandeld; gebrek aan stabiliteit is iets dat iedereen kent.

Ik vind het niet boeiend om het publieke imago van beroemdheden te versterken, ik probeer juist het individu voor me te zien, zonder alles er om heen, zonder hun eeuwige entourage. Mijn documentaireportretten en landschappen gaan juist meer om de trage kant van het leven, waar alle ruis verdwijnt en de dagelijkse sleur juist heel opwindend kan zijn, het onthult veel over het leven.

Mijn project Jeffersonville, Indiana, speelt zich af op een saaie plek, niets valt er op of is bijzonder. Er zijn al zoveel geweldige fotografen geweest die Amerikanen en dat typisch Amerikaanse gevoel hebben gedocumenteerd, ik probeer daar iets aan toe te voegen en er mijn eigen draai aan te geven. Ik houd me veel bezig met sociaal onrecht. Hoewel ik niet de verwachting heb dat ik sociale veranderingen kan beïnvloeden of een tastbare impact kan maken met mijn foto's, geeft het een gevoel van kracht om de mensen die ik fotografeer een tijdloze aanwezigheid in een grotere wereld te kunnen geven.

Imperial Courts uit 1993 was een van de eerste fotoseries die je in Amerika gemaakt hebt. Daarin legde je de bewoners van een woonproject in Californië vast, inmiddels ben je teruggegaan om er opnieuw te fotograferen. Was dat vanaf het begin ook je intentie?
Nee, ik was het helemaal niet van plan. De serie begon op een cruciaal moment in de geschiedenis, na de [Rodney King] rellen in Los Angeles. Er was al heel veel media-aandacht op die plek, vooral in Imperial Courts en nog twee andere oude woonprojecten in Watts. Met die serie vond ik mijn eigen taal als fotograaf. Ik begon te werken met een 4x5" camera, en die gebruik ik nog steeds voor al mijn foto's. Ik bleef contact houden met de gemeenschap. In 1999 bezocht ik Imperial Courts opnieuw, ditmaal met een Nederlandse crew omdat er een Nederlandse documentaire over mijn werk werd gemaakt. Een aantal mensen die ik indertijd van het woonproject kende, was inmiddels al overleden, zoals Tony Bogaert, de leider van de P.J. Watts Crips, die de weg vrijmaakte voor een vredesverdrag met de Bloods. Hij introduceerde me in 1993 bij de Imperial Courts en gaf me zijn toestemming om er te fotograferen. Hij werd vermoord in 1994. De fotoserie werd een belangrijk document voor de bewoners van Imperial Courts. Aanvankelijk dacht ik dat de fotoserie daar ook zou eindigen, maar de tijd verstreek en steeds meer mensen die ik op camera had vastgelegd werden gevangengezet of gingen dood.

In 1993 lag mijn focus voornamelijk op individuele portretten, om het charisma van deze sterke mensen vast te leggen, ook als reactie op de extreem eendimensionale beeldvorming door de media in die tijd. In 2008 fotografeerde ik opnieuw dezelfde mensen en hun kinderen, maar ik breidde de omvang ervan uit. Ik ben tot afgelopen november herhaaldelijk teruggegaan, binnen een periode van twintig jaar. Inmiddels heb ik de derde generatie op foto vastgelegd.

Naar jouw idee zijn deze mensen vrij onzichtbaar in onze maatschappij, en hetzelfde kan worden gezegd over de mensen uit Jeffersonville, Indiana, die dakloos waren toen je ze fotografeerde.
Ik was direct gebiologeerd door deze plek. De mensen die ik er ontmoette ontkrachtten volledig het stereotype beeld van dakloos zijn. Er waren veel vrouwen met kinderen, of zelfs hele gezinnen. Een van de ouders raakt zijn of haar baan kwijt, of raakt in de schulden, en dan is het ineens heel gemakkelijk om in de problemen te komen. Ik kwam jaarlijks een paar weken terug om tijd met ze door te brengen in het opvanghuis. Ik wilde ze liever niet op hun tijdelijke plek in het opvanghuis fotograferen, want ik wilde niet dat ze gedefinieerd zouden worden door deze, meestal tijdelijke, omstandigheden.

Hoe kies je de mensen die je fotografeert uit?
Dat is lastig om uit te leggen. Ik voel me aangetrokken tot mensen die ik fotogeniek vind, wat heel persoonlijk is. Fotogeniek zijn heeft weinig te maken met hoe je eruit ziet, het heeft meer te maken wat iemand uitstraalt, een bepaalde emotie en lichaamstaal, iets dat intrigeert.

Dana Lixenberg is een Nederlandse fotograaf. Ze studeerde fotografie aan London College of Printing, en aan de Gerrit Rietveldacademie in Amsterdam, en publiceerde meerdere monografieën van haar werk.

_De tentoonstelling Dana Lixenberg / Imperial Courts, 1993–2015 is tot en met 6 maart te zien in het Amsterdamse _Huis Marseille.__