Bijna 80.000 mensen in Nederland zijn nooit jarig

Eén van de meest ongelukkige verjaardagen om te hebben is 29 februari. Je bent dan één keer in de vier jaar jarig, in plaats van elk jaar. Nu is dat probleem nog wel op te lossen door bijvoorbeeld je verjaardag voor drie jaar op de 28ste te vieren, en die ene keer in vier jaar dat je wél echt jarig bent, extra groots uit te pakken.

Nog veel vervelender is het als je verjaardag eigenlijk helemaal niet bestaat, en de rechter zelfs besloten heeft dat je verjaardag wettelijk valt tussen 31 december en één januari. Dit komt voor in Nederland, sterker nog, in 2010 waren er volgens de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens zo'n 77.000 mensen in Nederland met XX-XX-[jaartal] als geboortedatum.

Zo ziet je legitimatiebewijs eruit als je nooit jarig bent (foto via)

In 2010 stelde Harry van Bommel (SP) Kamervragen over dit bizarre probleem, naar aanleiding van de situatie van Orhan Django. Django is samen met zijn familie vanuit Syrië naar Nederland gevlucht, maar ze hebben nooit een Syrisch paspoort gehad, omdat ze Syrische Koerden zijn. Hij heeft dus geen geboorteakte, en dus geen geboortedatum. Toen hij probeerde zijn rijbewijs te halen, deed het CBR moeilijk over zijn leeftijd en kreeg het probleem veel aandacht.

Toch duurde het lang voordat de Kamervragen tot een echte oplossing leidden.In 2014 werd hier dus opnieuw naar gevraagd. Toen bleek echter dat er inmiddels al een wet in werking was getreden waardoor het probleem was oplost. Als mensen nu naar Nederland komen zonder geboortedatum krijgen ze een fictieve geboortedatum toegekend. Het geboortejaar is meestal niet heel lastig te achterhalen, en vervolgens wordt de dag en de maand van iemands geboorte vastgesteld aan de hand van een ruwe schatting. Ben je in de winter geboren, dan wordt je nieuwe geboortedatum 01-01, ben je een kind van de zomer, dan worden de slingers op 01-07 opgehangen.

Toch staan er bij 77.000 mensen, mensen die al langer in Nederland zijn, kruisjes of nulletjes in hun paspoort, op de plek van hun geboortedatum. Dit wordt niet met terugwerkende kracht gewijzigd.

We spraken met Django over wat het betekent als je geen geboortedatum hebt. "Je hebt er constant last van," vertelde hij aan de telefoon. "Bij bijna elke Nederlandse instantie pakt het systeem de datum 00-00 niet. En elke keer als iemand er naar vraagt, weet je niet wat je moet zeggen."

Bovendien voert elke instantie volgens Django zijn vreemde geboortedatum op een andere manier in. "De verzekering gebruikt bijvoorbeeld 1 juli, maar de belastingdienst juist 1 januari. Toen ik mijn rijbewijs wilde halen, werd ik door het CBR niet toegelaten, ondanks dat ik al 18 was. Ze zeiden: '00 zien we als 31 december, dus je moet wachten tot het eind van het jaar.'"

Er schijnen ook een hoop Turken gemakshalve te zijn geregistreerd op 1 januari. Of ze ook allemaal Ali heten is op de redactie onbekend

De kruisjes in zijn paspoort zorgen voor meer problemen, want zonder geboorteakte kun je in principe geen Nederlandse identiteit krijgen. Alleen nu is besloten dat Syriërs tot april 2015 de mogelijkheid krijgen om zonder Syrische geboorteakte of paspoort alsnog aanspraak te kunnen maken om Nederlander te worden. En dus ook om een (geschatte) geboortedatum te krijgen.

Vandaag was hij bij de gemeente om dit te regelen, maar het zat niet mee. "Bij binnenkomst moet ik mijn geboortedatum intoetsen, dus dan toets ik 00-00 in," legt Django uit. "Maar toen kreeg ik een foutmelding. Via de balie hebben ze het uiteindelijk na heel lang wachten in de computer gevonden, maar ze konden me alsnog niet helpen omdat ik geen geboorteakte heb."

Blijkbaar is de regel niet bij alle gemeenten bekend. De gemeente zou zijn zus hebben aangeraden om zich eventueel bij een andere gemeente in te schrijven, mocht het echt niet lukken. Django overweegt dat nu ook: "Mijn broers wonen in Zevenhuizen en het is hen daar wel gelukt. Ik woon in Pijnacker en het lukt mij niet. Als het moet schrijf ik me dus ergens anders in, maar ik vind het absurd als dat nodig is."

De verjaardagslozen die geen Syrische Koerd zijn hebben sowieso pech. Voor hen is er geen uitzonderingssituatie, en ze moeten het dus de rest van hun leven doen met de geboortedatum XX-XX. Zo geven mensen aan soms uren te moeten wachten op het vliegveld, of dat ze meer dan een half jaar moeten wachten tussen hun laatste werkdag en hun eerste pensioen. Het probleem is zich dus al vanaf januari 2014 vanzelf op aan het lossen. Heel letterlijk, door te wachten tot de laatste persoon met zo'n rare geboortedatum is overleden. Toch zegt de gemeente Amsterdam dat gemeentes vandaag de dag nog wel kruisjes toekennen op paspoorten, omdat dit conform internationale wetgeving zou zijn, als er geen echte geboortedatum vastgesteld kan worden.

Bij personen die nieuw binnenkomen in Nederland worden er nooit meer kruisjes toegekend. De mensen die al rondlopen met dit probleem, zo'n kleine tachtigduizend, kunnen alleen maar hopen op een uitzondering.