FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Europa vs. Facebook 1-0 (en 500 gratis euro voor 25.000 mensen!)

De uitspraak van het Europese Hof tegen Facebook is een overwinning voor de privacy van Europeanen.

Vorig jaar rond deze tijd was er goed nieuws voor mensen die gratis geld willen verdienen en tegelijkertijd een goed doel willen steunen: je kon vijfhonderd euro verdienen door een aanklacht in te dienen tegen Facebook, omdat ze onrechtmatig met persoonlijke gegevens omgaan. Persoonsgegevens van Europese burgers zouden illegaal zijn doorgespeeld aan de Amerikaanse inlichtingendienst NSA. Die had de gegevens nodig voor het megalomane surveillanceprogramma PRISM.

Advertentie

De rechtszaak tegen Facebook werd geïnitieerd door de Oostenrijker Max Schrems, en diende vanmorgen bij het Europees Hof. Dit Hof, dat steeds beter wegwijs lijkt te worden in de wondere wereld van online privacy, stelde Max en de zijnen in het gelijk: Facebook zat fout en had die data nooit mogen doorspelen. Drie hoeraatjes dus: hoera, vijfhonderd piek in de pocket voor iedereen die tijdens de zomervakantie nota bene de moeite nam zich in te schrijven. Hoera, de privacybescherming is weer een beetje opgekrikt. Maar ook: hoera, het einde van de Safe Harbour Agreement die dit hele spektakel mogelijk maakte. En vooral dat laatste heeft grote gevolgen.

Verdrietige Mark Zuckerberg via Salon

De Safe Harbour Agreement is een typisch voorbeeld van een agreement to disagree, een overeenkomst om trans-Atlantische handel en bedrijvigheid soepel te laten verlopen. In principe zorgt de Europese regelgeving er op het gebied van dataprivacy voor dat landen van buiten de EU minimaal aan de hier geldende eisen moeten voldoen, voordat persoonlijke gegevens die kant op mogen. Dat klinkt vrij redelijk, want het zorgt er voor dat onze gegevens niet alleen binnen de EU zijn beschermd, maar ook daarbuiten. Bovendien voorkomt het dat kwaadwillende organisaties als slimmigheidje hun hoofdkantoor in bijvoorbeeld Azerbeidzjan opzetten, om vervolgens allemaal kwade dingen met onze data te doen buiten de Europese jurisdictie.

Er ontstond echter een probleem bij de uitwisseling van gegevens tussen Europa en de VS, omdat de yanks niet wilden voldoen aan de relatief strenge maatstaven van de EU. Om er toch voor te zorgen dat data vrijelijk over de Atlantische oceaan kan meanderen, heeft men in het jaar 2000 gewoon bedacht dat het allemaal wel los zou lopen in het geval van Amerika: het is best een veilige haven voor je data, zo was het idee, dus let's go. Handel boven alles.

Advertentie

De Safe Harbour Agreement kun je zien als een regulatory interface tussen de VS en de EU. Dat houdt in dat de Amerikaanse overheid niet wordt verplicht om zich aan de Europese maatstaven van privacybescherming te houden, maar dat Amerikaanse bedrijven die de data gebruiken wel worden verzocht hun best te doen. In plaats van eisen te stellen aan de Amerikaanse overheid als geheel (zoals het geval is bij alle andere landen ter wereld), wordt de bescherming van persoonlijke gegevens dus overgelaten aan Amerikaanse (private) bedrijven. Als je dit door een roze bril bekijkt, kan dit leiden tot innovatieve vormen van privacybescherming door Amerikaanse bedrijven, die op hun eigen manier min of meer voldoen aan de Europese normen.

Zet je die roze bril af (hij stond je sowieso niet zo goed), dan zie je al snel dat deze deal toelaat dat data van Europese burgers wordt gebruikt op een manier die hier niet zou worden getolereerd. De Safe Harbour Agreement zegt in dat geval dat er geen probleem is, want de uitwisseling van data tussen de EU en de VS is bedekt met een mantel van vertrouwen. Het klinkt wat eigenaardig – en dat is het ook – want deze afspraak komt voort uit het feit dat de twee handelspartners het fundamenteel niet eens konden worden over de mate van privacy die zou moeten gelden. Hoewel de overeenkomst in de wandelgangen een Europese overwinning wordt genoemd, blijkt eens te meer dat Amerika groot genoeg is (of Europa zwak genoeg) om zijn wil door te drukken.

Advertentie

Uiteindelijk is het toch misgelopen, want onder het mom van deze overeenkomst heeft de Amerikaanse NSA met het PRISM-project op enorme schaal data van Europese burgers gebruikt op een naar Europese maatstaven ongeoorloofde manier. Onze Oostenrijkse Max had dit vorig jaar dus goed gezien, want vanmorgen oordeelde het Europese Hof van Justitie naar aanleiding van zijn aanklacht dat de Safe Harbour Agreement niet legitiem is en verworpen dient te worden.

Congratulations, @MaxSchrems. You've changed the world for the better. http://t.co/HmGpRq5Dgt pic.twitter.com/rTLYHhvmoY
— Edward Snowden (@Snowden) 6 oktober 2015

De gevolgen van deze uitspraak kunnen groot zijn, in eerste instantie voor bedrijven als Facebook en Google. Om te beginnen moet Facebook nu 25.000 keer vijfhonderd euro gaan overmaken, want dat is wat Schrems van Facebook eiste. Bovendien zullen dergelijke bedrijven hun hele beleid ten aanzien van persoonsgegeven op de schop moeten nemen. Er zal bijvoorbeeld onderscheid gemaakt moeten worden tussen het gebruik van data van EU-burgers en niet-EU-burgers. Amerikaanse bedrijven gaven in de aanloop naar de uitspraak van vanmorgen al aan dat dit wel eens tot een onwerkbare situatie zou kunnen leiden.

Dat zou goed nieuws kunnen zijn, omdat het de EU een nieuwe mogelijkheid geeft om de VS te dwingen de algemene regels ten aanzien van persoonsgegevens aan te scherpen. Handel gaat immers boven alles, en het vrije verkeer van persoonsgegevens is daarvoor inmiddels een belangrijke voorwaarde. Het zou daarom kunnen dat de VS zal zwichten voor de Europese privacybescherming. Maar het is waarschijnlijker dat er een volgend slimmigheidje zal worden opgeworpen, waardoor de VS het probleem omzeilt.

In de plichtmatige

persconferentie

die eurocommissaris Frans Timmermans en zijn collega Vera Jourova gaven, liet eerstgenoemde weten dat er weinig nieuws onder de zon is: de uitspraak heeft niet veel invloed op de al lopende onderhandelingen over een 'veiliger' Safe Harbour Agreement. Volgens de Limburgse talenknobbel geeft deze uitspraak eens te meer aan dat het nodig was om de huidige regelgeving te herzien. Collega Jourova liet doorschemeren dat het volgende speciale akkoord de huidige situatie wel kan opvangen: geen paniek dus, de handel zal gewoon doorgaan. En dat is misschien maar goed ook voor De gelukkigen die nu vijfhonderd euro in hun zak mogen steken voor het gebruiken van sociale media.