Akelig: De vreselijke schimmels die wormen van binnenuit opeten

​ Wormen staan – helaas voor hun – onderaan de voedselketen. Er zijn vele manieren waarop een worm om het leven kan komen. Een vogel zou het laatste kunnen zijn dat hij ziet, of een stel verveelde sadistische rotkoters met een vergrootglas. Is er een ander wezen dat een grotere kans heeft om uit elkaar te spatten onder een schoen? Ik gok van niet. En om eerlijk te zijn, de ergste manier om te sterven moet nog komen. Biologen van de Chinese Yunnan Universiteit zijn erachter gekomen dat evolutie de voornaamste prooi van de wormen een akelig verdedigingswapen heeft gegeven.

Volgens het onderzoek dat gepubliceerd werd in Nature, hebben de prooien / vijanden van de van de wormen – bacteriën – een wapen in de vorm van een schimmel verkregen. De worm heeft het namelijk al niet goed getroffen, aangezien het al een nare vijand heeft: de schimmel A. oligospora. De schimmel heeft twee levensfases, waarvan hij in het tweede deel een "moordmachine met nematodes als doel wordt." Stel je voor: je glibbert lekker over de grond van het bos, tussen de blaadjes door, genietend van het leven. Totdat je opeens vastzit in de val van de schimmel. Vervolgens groeit de schimmel door je heen. Om je dan als laatste van binnenuit op te eten.

Er is een chemische trigger die bij de oligospora een transitie inzet van prooi naar jager. Het stofje heet urea, en zit in koeienstront en urine. Dat wordt afgebroken naar ammoniak, waarna het als trigger voor de schimmel dient om zijn vallen op te zetten. Etenstijd! Ondanks het stukje over hoe afschuwelijk wormen het hebben, zijn ze alles behalve onschuldig in dit verhaal. Tenminste: de wormen die als bacterivoor door het leven gaan.

Hun rol is de consumptie van verschillende bacteriën, en vooral de bacteriën die in de aarde rondom uitwerpselen van koeien leven zijn een geliefd doelwit

Als we het team van Yunnan moeten geloven, kunnen we het beter zien als een "wapenwedloop." Bacteriën evolueren continue gifwapens waarop wormen weer door evolueren totdat ze niet bang hoeven te zijn voor die wapens.

"Nematodes, bijvoorbeeld," schrijven de onderzoekers, "hebben zich zo geëvolueerd dat ze de giftige/ziekteverwekkende bacteriën vermijden en zich uitsluitend voeden met onschadelijke bacteriën. Dan is meteen de vraag: wat doen de bacteriën daartegen? Ze outsourcen. Ze zoeken hulp van buitenaf. Van alle 126 onderzochte bacteriekoloniën, waren er drie die erg efficiënt gebruik maakten van de wormenval, in samenwerking met de oligospora. Gek genoeg lijkt het er op dat het pad waarop de bacteriën letten om zich te waarschuwen, anders is dan bij de normale schimmelvrije bacteriën. Dat is dus één van die veel te vieze, maar toch erg interessante conflicten uit het dierenrijk. Eigenlijk huren de bacteriën gewoon een huurmoordenaar in om hun rivalen uit te schakelen. In ieder geval voor het moment. Die goede ouwe moeder natuur weet zichzelf altijd te overtreffen.