Lang leve het bungalowpark

Center Parcs bestaat vijftig jaar, en dat is natuurlijk groot feest! Center Parcs is een vakantiepark, en over vakantieparken heeft iedereen een mening. Die mening luidt meestal: "Vreselijke eenheidsworst! Belachelijke architectuur! Massaconsumptie! Vieze slappe friet! Maar jij en ik weten allebei dat september eraan zit te komen, en dat we dan gewoon weer een weekendje met onze familie kartoffelsalade zitten weg te werken, who's the man spelen, teenschimmel oplopen in het subtropisch zwemparadijs en het stiekem hartstikke leuk hebben.

Hoe je ook over vakantieparken denkt, je hebt er sowieso niet zo goed en vaak over nagedacht als Mieke Dings. Zij heeft namelijk zo'n tien jaar van haar leven gewijd aan de geschiedenis van vakantieparken, en er zelfs een boek over geschreven. Dat is niet minder dan bewonderenswaardig, en dus belde ik haar op om het gouden jubileum van Center Pacs te vieren en met haar te praten over haar hartstochtelijke liefde voor Neerlands trots: het vakantiepark.

VICE: Hoi Mieke, je bent gepromoveerd op vakantieparken. Vertel.
Mieke Dings: Ja, en dat komt eigenlijk door de reclametune van Center Parcs. Tijdens mijn studie bezochten we namelijk heel veel naoorlogse wijken om te kijken hoe die verbeterd zouden kunnen worden. Ik stond buiten en ik kreeg de tune in mijn hoofd: "Weer of geen weer, altijd Center Parcs weer!" En toen dacht ik: Vakantieparken! Ik vroeg me af waarom we eigenlijk niet naar vakantieparken kijken, om te onderzoeken waarom ze zo goed werken, en wat we van vakantieparken kunnen leren.

Dat kwartje viel gelukkig precies op het goede moment.
Absoluut. Eigenlijk bijzonder hoe reclames zo in je hoofd kunnen gaan zitten. Nou, toen ben ik begonnen met mijn onderzoek. Wat voor ideeën zitten er eigenlijk achter een vakantiepark? Hoe moeten mensen recreëren? Hoe ziet de ontwikkeling van vakantieparken eruit?

Kun je misschien kort iets kwijt over de geschiedenis van vakantieparken? Daar ben ik nu wel erg benieuwd naar.
Natuurlijk. In de jaren vijftig en zestig kregen mensen snel veel vrije tijd. De overheid vroeg zich tot 1960 af: Hoe kunnen mensen hun vakantie goed besteden? De beste vorm was toen: recreëren in de natuur, en – zeker gezien de vele gelovigen – liefst keurig in gezinsverband. Er was geen ruimte voor vermaak. Dat was zelfs taboe. Tijdens de jaren zestig werd dat losgelaten, want mensen mochten na de verzuiling maar zelf bedenken wat ze wilden doen met hun vakantie, en vanaf dat moment kwamen er parken met voorzieningen bedoeld voor vermaak, zoals subtropische zwembaden.

Waarom denk je dat Nederlanders zo verknocht zijn aan vakantieparken? Ikzelf moet ook elk jaar naar een Roompot voor een familieweekend.
Dat heeft echt te maken met een combinatie van geloof en Nederlands calvinisme. Het vakantiepark was perfect voor het gezin en Nederlanders letten natuurlijk altijd op de centen. Het is gewoon lekker goedkoop, dichtbij, je kan er zelf koken en met grote families verblijven. Bovendien is het er zo ingericht dat je er gewoon alle seizoenen een paar dagen kan verblijven.

Wat vind je zelf van vakantieparken?
Ik ga er bijna nooit op vakantie, maar het mooiste park waar ik zelf ooit een vakantie heb doorgebracht is een wat ouder park uit de jaren dertig, namelijk vakantiepark Den en Duin, in Norg. Ze hebben er hele mooie huisjes, heel simpel, heel klein, met een heel mooi overhangend dak dat op pilaren rust, hele grote glazen deuren met stalen kozijnen, waarin je de kwaliteit van toen in terugziet.

Dat klinkt wel mooi.
Ja, die details, daar kan ik heel erg van genieten. Het is een ruim opgezet park, met veel natuur en ook nog een oude waterpomp. Echt een prachtige streek, als ik er zo nu aan terugdenk.

En heb je dan ook een favoriete vakantieparkenarchitect?
Zeer zeker. Dat is Jaap Bakema. Hij heeft een briljante formule gemaakt voor vakantieparken, namelijk ten opzichte van elkaar verspringende huisjes die voor iedereen een vrij uitzicht garanderen, zonder dat je de buren ziet. Dan heb je echt het gevoel dat je alleen in het bos zit. Briljant, vind ik dat. Hij zag vakantieparken ook als een laboratorium, en vroeg zich altijd af wat we zouden kunnen leren van de parken voor onze gewone woonomgeving.

Wat is de opmerkelijkste ontdekking die je hebt gedaan uit de geschiedenis der vakantiepark?
Dat was toen ik ontdekte dat Billy Butlin, een recreatieondernemer in Engeland, in de jaren veertig al een poging deed om recreatieparken in Nederland te introduceren. Er ontstond een grote discussie en ik vond allerlei bezwaarbrieven van katholieke en socialistische groeperingen die absoluut geen plezier wilden beleven, want dat hoorde niet bij de opvoeding. Op dat moment dacht ik wel echt bij mezelf: wauw, wat gaaf!

Cool! En toen?
Die man is uiteindelijk het land uitgejaagd, want vermaak krijg je niet zomaar, dat moet je zelf leren, was toen de gedachte. Het tijdsbeeld wordt door dit soort archief zo goed weergegeven. Onderzoek doen is gewoon heel erg leuk.

Waarom zijn vakantieparken zo'n cliché, als heel veel dingen eraan juist te gek zijn?
Juist. Ik heb ook schrikbeelden van gillende kinderen en mensen die patatjes naar binnen schrokken. Het is vanaf de jaren tachtig een massaproduct geworden, en mensen houden niet van het massale. Maar dat is nu wel aan het veranderen, hoor. Het wordt luxer, en architecten proberen bezoekers een uniekere ervaring te bieden dan in de oude parken. Waterdunen bijvoorbeeld, is een park dat nu wordt ontwikkeld door Roompot, dat bestaat uit een enorm nieuw natuurgebied waarin maar een paar huisjes komen.

Vakantieparken spelen een behoorlijke rol in je leven.
Ik ben er wel veel mee bezig geweest, ja. En nu nog steeds. Ik woon op het moment in Singapore. Het feit dat Center Parcs parken in China gaat openen vind ik daarom heel interessant, want Chinezen hebben inderdaad enorme behoefte aan verblijven in de natuur. Maar tegelijkertijd is de cultuur heel anders, Chinezen willen vaak karaoke zingen. En eten. Eten is ontzettend belangrijk.

Gaat Center Parks de honderd jaar halen denk je?
Dat is een goede vraag. Je hebt nu natuurlijk Airbnb, die een veel uniekere en goedkopere ervaring kunnen bieden dan zo'n vakantiepark. Ik denk niet dat vakantieparken verdwijnen, maar ze moeten zich wel kunnen blijven vernieuwen, bijvoorbeeld met simpele dingen, die een gevoel geven van 'terug naar de natuur'. Daar heeft de nieuwe generatie behoefte aan, niet meer zozeer om te zwemmen in een broeierig zwemparadijs. Om antwoord te geven op je vraag: ik denk dat de honderd jaar wel gaat lukken. Nou, ik ben benieuwd.

Ik ook! Dankjewel Mieke.