Wat betekent terrorisme eigenlijk in het jaar 2013?

Afgelopen woensdag werd de soldaat Lee Rigby doodgestoken door mannen met messen en een vleesbijl. Voordat ze door de politie werden neergeschoten, lokten de aanvallers omstanders uit en vroegen ze om foto’s van ze te nemen en hun ideologische uitspattingen te filmen. Er volgde een mediachaos, waarbij journalisten woest tweets en smartphonemateriaal verzamelden in een wanhopige race om het exclusiefste nieuws van de allerlaatste terroristische aanval in de kranten te krijgen. Maar wat betekent ‘terrorisme’ nou eigenlijk nog?

Glenn Greenwald is journalist, advocaat en veiligheidsexpert, en was deels verantwoordelijk voor het feit dat de voormalige CIA-beambte John Brennan geen directeur werd. Ook dwong hij de VN onderzoek te doen naar de behandeling van Bradley Manning. Ik belde hem op om te kijken of hij vind dat het gebruik van het woord ‘terrorisme’ slechts nog een manier is om misdaden van moslims aan te dikken.

VICE: Hoi Glenn, wat vind je van de reactie van de media op de moord in Woolwich?
Glenn Greenwald: De media reageerde vrij normaal op de aanval. Ze reageerden op een manier waarop de media altijd reageert bij dit soort gebeurtenissen: ze zeiden dat het een terroristische aanval was, en leidden daarmee de massale verontwaardiging over deze barbaarse daad in.

Denk je dat het een ‘terroristische’ aanval was?
Het woord ‘terrorisme’ betekent in de realiteit, zoals het voornamelijk wordt gebruikt door de media, dat de daders moslims zijn, en dat ze worden gedreven door een religieuze of politieke motivatie. Ik denk dat toen het duidelijk werd dat de daders moslims waren (ze riepen “Allahoe Akbar” toen ze de soldaat aanvielen), de media direct meldde dat dit om een terroristische daad ging, en de politici deden eigenlijk hetzelfde. Het idee hier is dat als het geweld van moslims afkomstig is en het vanwege politieke redenen tegen het westen gericht is, het per definitie terrorisme is. Maar dit werkt niet de andere kant op. Het is erg typisch om dit wel een terroristische aanval te noemen, en het geweld dat Groot-Brittannië en de V.S. in de afgelopen tien jaar op routineuze wijze gebruikt hebben niet.

Zoals bijvoorbeeld de moord op een islamitische man door blanke racisten deze maand. Dat werd door de pers niet als ‘terrorisme’ bestempeld.
Precies, ook al hebben hate crimes duidelijk te herkennen politieke doeleinden. Ze zijn ontworpen om gemeenschappen te terroriseren, om allerlei soorten van politiek sentiment te uiten, maar alsnog worden ze maar zelden als terrorisme bestempeld. Zelfs als je kijkt naar wat Anders Behring Breivik in Noorwegen had gedaan. Daar werd eerst door de media geïnsinueerd dat het een daad was van islamitische terroristen, maar zodra men er achterkwam dat de verantwoordelijke persoon geen moslim was, verdween het woord terrorisme gewoon. Ook al had hij een openlijke politieke agenda die hij wilde nastreven door middel van geweld en terrorisme. Ik denk dat het woord ‘terrorisme’ bijna exclusief wordt gebruikt voor het geweld van moslims.

En die betekenisverandering heeft natuurlijk enorme praktische consequenties, die vaak ook nog bloedig uitpakken.
Ja. Het is een term die wordt gebruikt om allerlei soorten dingen te rechtvaardigen: om mensen gevangen te zetten, om mensen te laten vermoorden, het wordt gebruikt om oorlogen te rechtvaardigen, om geheimzinnig te doen. De praktijk laat zien dat het gewoon een enorm eenzijdige term is geworden waarmee de staat zichzelf de legitimatie geeft om dubieuze acties uit te voeren.

Het geeft de staat praktisch de macht om te doen wat ze wil, omdat het woord ‘terrorisme’ echt altijd de discussie ten einde brengt. Als de media deze propagandistische manier van de term hanteren, geven ze de staat eigenlijk oneindige autoriteit onder het mom van “het stoppen van terroristen”.

Terrorisme is een soort afkorting geworden voor het absolute kwaad. Als al het geweld dat ons wordt aangedaan dit label zou krijgen, maar geen enkele gewelddadige daad van onze kant dit label ontvangt, versterkt het steeds meer het idee dat ons geweld terecht is, dat we geciviliseerd zijn en nobel, terwijl “zij daar” primitief, barbaars en kwaadaardig zijn. Voor de algemene opinie betekent dit dat het rechtvaardig en noodzakelijk is, wat we ze ook aandoen. Het is funest voor het publieke debat.

Wat denk je wat er nu gaat gebeuren?
Dat is moeilijk te voorspellen. Het is verbazingwekkend dat de War on Terror nu al twaalf jaar voortduurt, als je 9/11 als het begin beschouwt. En iedere keer dat er een succesvolle aanval is geweest, of poging heeft plaatsgevonden, wordt er altijd weer geëist dat er meer wordt gedaan in de naam van veiligheid en het stoppen van “terrorisme”. Het lijkt erop dat we nooit op een punt komen waar we kunnen zeggen dat we de staat genoeg macht hebben gegeven om meer geweld te rechtvaardigen en meer juridische autoriteit te verlenen.

De grootste zorg is wat er nu verder gaat gebeuren op overheidsgebied. De manier waarop er meer eisen zullen komen voor het legaliseren van meer surveillance op moslimgemeenschappen, wetten om mensen langer vast te zetten zonder aanklacht en daarna om publieke steun te krijgen om meer militair geweld in moslimlanden te rechtvaardigen—ook al is dat juist vaak de oorzaak van de aanslagen. Dat is het ironische van de War on Terror: alles wat wordt gedaan om terrorisme te bestrijden is juist datgene wat het brandstof geeft.