​Het stierenrennen in Pamplona is een nachtmerrie voor vrouwen

"Als je over straat loopt, vallen ze je lastig. En als je staat te wachten op je vriendinnen, komt er gelijk een vent naar je toe die vraagt waarom je alleen bent," zegt Miren Aristu, een activist van de Spaanse feministische organisatie Gora Iruñea. "Iedere vrouw in Pamplona kan je hetzelfde verhaal vertellen. We maken het allemaal mee."

De afgelopen vijftien jaar voert haar groep actie tegen seksuele intimidatie op San Fermín, het festival met als beroemde climax het stierenrennen, waarbij mensen vluchten voor op hol geslagen vee door de nauwe straten van de stad.

Naast de dappere stieren, de rode sjaals en de traditionele chupinazo-raket waar de feestweek mee wordt ingeluid, is San Fermín ook vruchtbare grond voor seksistische wandaden en aanvallen. Dat kan daar vrijwel straffeloos. Dit jaar warden er vijf mannen gearresteerd wegens verdenking van het aanranden van een negentienjarig meisje, en een 22-jarige Française werd aangevallen toen ze een openbaar toilet gebruikte.

Het is niet ongewoon voor groepen mannen om massaal te graaien naar een vrouw als ze topless is. "Een vrouw heeft het recht om haar lichaam te laten zien," zegt Aristu. "Het feit dat ik mijn shirt uittrek geeft niemand het recht om me te betasten. Zoveel mannen lopen rond zonder shirt, en er is geen enkele vrouw die moeite doet om ze aan te raken."

Volgens het Navarre Equality Institute kwamen er tussen 2011 en 2015 27 aangiftes bij de politie binnen van aanranding tijdens San Fermín. In 2013 werden er 10 gevallen werden gemeld, en ondanks dat het aantal aangiftes de laatste twee jaar afnam, zeggen deze cijfers niks over subtielere vormen van seksuele intimidatie die dagelijkse kost zijn op straat en in cafés.

Irene Villafranca, een inwoner van Pamplona, is vaste bezoeker van het jaarlijkse feest, en zegt dat vrouwen een strak protocol moeten volgen om het festival ongeschonden door te komen. "Een van de eerste dingen die ons geleerd wordt als we mee gaan doen met de viering, is dat we nooit alleen naar huis moeten lopen, niet in donkere steegjes moeten belanden, en dat we groepen mannen moeten vermijden," legt ze uit.

Villafranca en een vriendin werden een keer achtervolgd door een groep mannen in een drukke straat in het centrum. Ze werden nagefloten en een van de mannen greep Villafranca's hand. Toen ze probeerde los te komen zeiden de mannen dat ze geen gevoel voor humor had en dat ze onbeschoft was – het was toch feest?

Toen ze een andere man vertelde wat er was gebeurd, zei hij: "Wat zeur je nou? Je zou dankbaar moeten zijn."

"De bijstand van andere mannen, en van vrouwen die het niet als iets ernstigs zien, zorgt ervoor dat je aan jezelf gaat twijfelen," zegt Villafranca. "Daardoor voel je je nog slechter – je voelt je een ding, een stuk vlees, en heel kwetsbaar."

Dit jaar is er door de gemeenteraad van Pamplona een nieuwe campagne gestart die vrouwen moet helpen beschermen. In het foldertje voor bezoekers van het festival staan nu instructies over wat je kan doen als je aangevallen wordt, zoals heel hard 'BRAND!' schreeuwen om de aandacht te trekken. Ook staat erin dat je niet je kleren moet wassen of onder de douche moet gaan nadat je bent aangerand, zodat er geen bewijs verloren gaat. Rond het festival zijn veiligheidscamera's geplaatst, er is verbeterde verlichting en extra beveiliging op plekken waar seksueel geweld veel voor zou kunnen komen.

Er is ook een kraampje opgezet waar vrouwen terechtkunnen met klachten over seksisme. "Een van onze doelen is om anonieme informatie te verkrijgen over minder ernstige incidenten, zoals smerige complimentjes en grijpen naar billen of borsten. Dat zijn dingen die worden geassocieerd met wild feesten, maar het zorgt ervoor dat vrouwen in een ongemakkelijke positie terechtkomen," zegt Laura Berro, gelijkheidscounselor van de gemeenteraad.

Berro vertelt ook dat er een nieuwe telefonische hulplijn is waar 24 uur per dag psychologische en juridische hulpverlening wordt geboden. "Het idee achter deze hulplijn is dat we vrouwen kunnen begeleiden vanaf het moment dat ze bellen tot ze aankomen bij bijvoorbeeld een ziekenhuis. Dat zijn moeilijke momenten voor slachtoffers, en we denken dat de telefoonlijn erg nuttig kan zijn."

De anonimiteit van de massa (ieder jaar bezoeken duizenden toeristen en lokale bewoners San Fermín) helpt helaas ook de mensen die naar Pamplona komen met andere plannen dan gewoon een leuke tijd hebben. In het verleden werden vrouwelijke tv-journalisten die verslag uitbrachten van het evenement gevraagdom zich uit te kleden en vastgegrepen en gezoend zonder hun toestemming.

Idoia Arraiza, een lid van Bilgune Feminista, legt uit dat intimidatie en aanranding zo vaak voorkomen omdat San Fermín een masculiene aangelegenheid is. De charangas (een soort carnavalsliedjes) die overal gedraaid worden zijn daar een voorbeeld van. De titel van een bekend nummer luidt bijvoorbeeld: "Si te aprieta la braga" ("Als je ondergoed te strak zit"). De tekst gaat zo:

Als je onderbroek te strak zit
Als je beha te strak zit
Knip ze door met een schaar
En je zult zien hoe lekker je je daarna voelt
Wat een onderbroek
Wat een beha
Wat een mooi setje dat je kocht bij El Corte Inglés (Spaanse kledingzaak)

"Omdat we allemaal in feeststemming zijn, wordt slecht gedrag vanzelf de norm," legt Arraiza uit. "Het idee is dat tijdens San Fermín 'alles mag'. Maar de enorm seksistische liedjes bevorderen seksistisch gedrag, en dat gebeurt niet alleen tijdens San Fermín maar het hele jaar door."

Laura Berro werkt als raadslid bij de gemeente om gelijkheid te bevorderen, en zij zegt dat de campagne het idee onderstreept van wederzijdse toestemming. "Als je 'nee' zegt, is het ook nee. Maar als er geen 'ja' is, is dat ook een 'nee'," legt ze uit.

Het is dit jaar het derde jaar op rij dat de gemeente samenwerkt met feministische groeperingen en organisaties, waaronder Gora Iruñea en het Women's Platform Against Sexist Violence. Ondanks dat de aanvallen op vrouwen doorgaan, is Miren Aristu van Gora Iruñea optimistisch en denkt ze dat San Fermín een veiligere plek voor vrouwen kan worden.

"Voorheen werden deze problemen genegeerd of gebagatelliseerd door instanties, maar sinds we samenwerken met de gemeente zien we al goede veranderingen," zegt ze.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.