Hou op met het een ‘vagina’ noemen

Laatst zat ik in de zaal tijdens een mastercollege over genderidentiteit, en mijn jonge hoogleraar zei toen op een gegeven moment: "De penis en de… [voorzichtige pauze] vrouwelijke geslachtsdelen." Een klasgenoot reageerde meteen: "Daar is een naam voor!" maar hij durfde het niet te zeggen. Later, in een persoonlijk gesprek, deed mijn professor, een man die doctor is en afstudeercursussen over feminisme en seksualiteit geeft, wat de meeste mensen doen. Hij gebruikte de verkeerde benaming 'vagina' in plaats van 'vulva'. Het punt is hier: een vagina maakt nog geen vulva. De vaginale opening is slechts een deel van de vulva. De vulva bestaat uit alles wat je van de buitenkant ziet: het zichtbare deel van de clitoris (dit is slechts het topje van de clitorisijsberg, het veel grotere deel van de clitoris bevindt zich binnenin het lichaam), de labia (binnenste en buitenste lippen), de urethra (voor urineren of ejaculatie) en het ingangs- of uitgangspunt van de vagina. 'Vagina' wordt zo vaak verkeerd gebruikt dat het nauwelijks een verrassing was dat mijn hoogopgeleide hoogleraar de verkeerde term gebruikte. Zelfs feministische teksten en kunstwerken, zoals The Vagina Monologues en The Great Wall of Vagina, lopen in dezelfde val. Ongeveer iedere keer dat je 'vagina' in de media leest, wordt er eigenlijk 'vulva' bedoeld.

De vrouwelijke seksuele anatomie wordt meestal als een natuurlijk feit beschouwd, maar is in feite sociaal geconstrueerd. Onderzoeken hebben aangetoond dat in de westerse geschiedenis de clitoris in en weer uit de medische handboeken is gegaan. De zeventiende-eeuwse illustraties van de Deense anatomist Casper Bartholin van de vrouwelijke "lustorganen" laten het clitoraal-erectiele weefsel en de crura zien op een vergelijkbare manier waarop ze tegenwoordig worden afgebeeld. In de jaren veertig van de negentiende eeuw tekende de Duitse anatomist Georg Ludwig Kobelt een vergroting van de schacht van de clitoris, vergelijkbaar met een penis, zoals die tegenwoordig bekend is. In de editie uit 1901 van Grey's Anatomy is de clitoris aangeduid en min of meer prominent aanwezig. En dan, in de editie van 1948: POEF! Opeens is de clit verdwenen – zowel de illustratie als de tekst erover. Het primaire vrouwelijke orgaan voor seksuele opwinding en het orgasme werd zo ongeveer van de een op de andere dag verwijderd uit het standaardwerk over de menselijke anatomie. Aangezien de clitoris en het vrouwelijk orgasme niet nodig zijn voor de voortplanting, zijn ze stellig genegeerd – dit in scherp contrast met de penis

Wanneer we 'vagina' zeggen, negeren we met taal collectief het visuele aspect van de vrouwelijke anatomie, de clitoris en de labia. De vagina is datgene waar jongens die seks hebben met meisjes in klaarkomen. Sinds de publicatie van het boek Sexual Behavior in the Human Female van Kinsey in 1953 weten we dat de meeste vrouwen directe clitorale stimulatie nodig hebben (met een hand, mond of ander object) om een orgasme te hebben. En hoe vaak zien we nog steeds – in films of op televisie – dat een vrouw klaarkomt van alleen maar penispenetratie? Dat we de vrouwelijke genitaliën 'de vagina' noemen spreekt boekdelen over de verhoudingen tussen de sekses. 'Vagina' houdt de aandacht op heteroseksueel mannelijk plezier. Dr. Mithu Sanyal, auteur van VULVA, een culturele geschiedenis van de vulva, gelooft dat ideeën over het lichaam zich vormen door taal. "Taal is verbonden aan onze perceptie van de wereld. Wat we niet kunnen beschrijven, daar kunnen we niet over praten, en uiteindelijk, niet over nadenken," schrijft ze. Dr. Harriet Lerner, een klinische psycholoog, noemt het fenomeen van het negeren van de clitoris en de labia "psychische genitale verminking". Ze zegt hierover: "Taal kan net zo krachtig en snel zijn als het mes van een chirurg. Wat niet wordt genoemd, bestaat niet." Tegenwoordig nemen vrouwen – en zelfs zestienjarige meisjes – dit idee en gaan ze nog een stap verder, door hun genitaliën in het echt ook onzichtbaar te maken. Labiaplastie (het afsnijden van een deel van de labia minora om ze kleiner te maken) is op dit moment een van de snelst groeiende cosmetische operaties in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Dan is er ook nog vrouwelijke genitale verminking: het ritueel van het verwijderen van een deel of alle externe vrouwelijke geslachtsdelen. Dat wordt uitgevoerd in veel Afrikaanse landen en wordt meestal als onvergelijkbaar gezien met de westerse cosmetische geslachtsoperaties, maar de Wereldgezondheidsorganisatie definieert vrouwelijke genitale verminking als "alle procedures waarbij gedeeltelijke of totale verwijdering van de externe vrouwelijke geslachtsorganen plaatsvindt, of andere schade wordt toegedaan aan de vrouwelijke geslachtsorganen zonder medische redenen." Zowel vaginale verjonging als labiaplastie vallen onder de definitie die de Verenigde Naties hebben opgesteld voor verminking.

In Berlijn, een stad die bekend staat om z'n progressieve seksuele waarden en campagnes voor homorechten, proberen mensen deze trend tegen te gaan. Dr. Laura Méritt, eigenaar van Sexclusivitäten, de langstlopende feministische seksshop van Berlijn, verzamelt momenteel "pussyprofielen" om de diversiteit van de vulva aan te tonen en te laten zien dat er geen algemene norm is. Je kunt hieraan bijdragen door haar enquête online of bij haar in te vullen. "Elke universiteit zou jaloers zijn! We hebben meer dan tweeduizend deelnemers en het is ongelooflijk we hebben gevonden," zegt Méritt. De resultaten werden gepubliceerd als onderdeel van "Mösenmonat" [Kuttenmaand], een jaarlijks feest waarbij de vulva wordt geëerd in kunstexposities, optredens, films en workshops bij Sexclusivitäten. Het thema van dit jaar was "Feminismus fotzt" [Feministenkut]. Méritt heeft ook de Duitse versie van de klassieke feministische anatomietekst, A New View of a Woman's Body, geredigeerd. De foto's in het boek maken duidelijk dat vulva's drastisch variëren in vorm, kleur, textuur en grootte. Misschien is het woord 'vulva' wel iets te klinisch voor je. En hey, dat is oké hoor. Er zijn genoeg andere woorden – poes, poen, of mijn favoriet: het aloude 'kut'. 'Kut' zou geen scheldwoord moeten zijn. Kutten zijn namelijk geweldige dingen. Ze zouden moeten worden gevierd, niet gedenigreerd. Hoe dan ook, gebruik in elk geval nooit het woord 'vagina', tenzij je daadwerkelijk over een vagina praat. De term 'vagina' gebruiken verduistert op onjuiste wijze het seksuele genot van vrouwen en zet de mythe over Het Mysterie van de Vrouwelijke Seksualiteit voort. Mystiek mag niet verward worden met onwetendheid of censuur.

Bekijk hier de video '5 vragen die je altijd al wilde stellen aan een aseksueel':