Gaan robotbijen het werk van echte bijen overnemen?

Stel je voor dat in de toekomst alle gewone bijen zijn vervangen door robotbijen – dat is waar Greenpeace’s nieuwste activistenverhaal ons voor waarschuwt. De video lijkt een soort overdreven knipoog te zijn, compleet in de stijl van Greenpeace. Maar het roept wel een vraag op: gaan we akkoord met het idee dat robotbijen op een dag verantwoordelijk gaan zijn voor alle bestuiving? Onderzoekers van Harvard denken dat we de tijd nog gaan meemaken dat het gaat gebeuren.

Eerlijk gezegd was ik een beetje in paniek nadat ik de video van Greenpeace zag. Het schetst een beeld van een wereld waarin de bijen helemaal zijn uitgestorven en allemaal vervangen zijn door zwermen robot NewBees. Dus heb ik contact opgenomen met de  milieuorganisatie om meer te weten te komen over hun zorgen.

“Het concept van robotbijen die de rol van de natuurlijke bijen overnemen is science fiction, en dat zou het ook moeten blijven,” zegt Isabelle Philippe in een email. “Het zou dom zijn om te vertrouwen op technologie om het probleem van uitstervende bijen op te lossen. De bijen sterven uit door de agrarische cultuur en er is geen garantie dat een technische bij het probleem niet alleen maar erger gaat maken.”

Dat is natuurlijk een mening. Op Harvard’s School of Engineering and Applied Sciences (SEAS) zijn onderzoekers juist heel druk met het ontwikkelen van de robotbijen. Zij geloven dat deze technologie veel voordelen heeft voor de maatschappij, inclusief het bestuiven van gewassen.

“Het zou alles kunnen veranderen, van het bestuiven van de gewassen tot reddingsoperaties – en dat is wetenschap, geen fictie,” legt een SEAS video uit.

Colony Collapse Disorder, het massaal uitsterven van bijen, heeft de bijenpopulatie die nodig is voor bestuiving van belangrijke etensgewassen uitgedund. In een onderzoeksrapport genaamd Programming Micro-Aerial Vehicle Swarms with Karma leggen Harvard-onderzoekers Karthik Dantu en Bryan Kate uit hoe RoboBees ooit zelfstandig gewassen kunnen gaan bestuiven – vooral alfalfa  - met gebruik van een systeem dat ze Karma hebben genoemd.

In het systeem dat het team heeft bedacht kunnen RoboBees worden gestuurd als drones vanaf een computer in het veld die alles reguleert als een soort bijenkorf. De bijenkorf kan de RoboBees' data en handelingen verwerken en monitoren wanneer ze de rijen met gewassen gaan bestuiven.

Het systeem werkt vrij simpel omdat de drones maar een beperkt aantal functies uitvoeren die niet ter plekke gecoördineerd hoeven te worden. De programmeur van het programma hoeft alleen maar te beschrijven hoe de RoboBee zich moet gedragen wanneer het de handeling uitvoert, en dan kunnen de robotbijtjes zelf de rest doen.

Kort geleden hebben de RoboBees hun eerste vlucht gemaakt. En hoewel de RoboBees niet echt op echte bijen lijken zweven en fladderen ze wel net zo leuk rond met hun doorschijnende vleugels.

Ondanks de overeenkomsten tussen de robotbijen die op SEAS worden ontwikkeld en het denkbeeldige scenario van Greenpeace ziet Wood hun werk niet als een voorbode van de Apocalyps, maar als een schat aan potentiële innovatie.

Robotbijen zijn hele mooie proefdieren om de mogelijkheden van toegepaste robottechnologie te ontdekken. De belangrijkste vragen omtrent de materialen, vloeibare mechanica, de controles, het ontwerp, de productie en de informatica kunnen zo goed beantwoord worden.

“Om iets nuttigs te doen met een paar simpele robots zijn we naar bijen gaan kijken voor inspiratie,” verteld Wood me. “Hoe communiceren ze? Hoe delen ze veilige plekken? Hoe maken ze beslissingen? De antwoorden op al deze vragen vormden een goed startpunt voor dit project.”

Maar er zijn nog veel meer mogelijke toepassingen: “De meeste zijn vergelijkbaar met de toepassingen van andere autonome robots, zoals het gebruik voor reddingsacties en het verkennen van gevaarlijke gebieden,” zegt Woods. The SEAS website geeft ook militaire controle en het in kaart brengen van het weer als voorbeelden.

“Eén van de mogelijke toepassingen van ons werk met kleine robots kan ooit het kunstmatig bestuiven van gewassen zijn. Maar dat gaat wel nog minstens 20 jaar duren,” zegt Wood. “Maar zelfs als deze robots in staat zijn om gewassen te bestuiven zou het alleen een hulpmiddel moeten zijn om de zoektocht naar de echte aanleiding [voor het Colony Collapse Disorder] wat meer tijd te geven en te zoeken naar een oplossing die de natuurlijke bestuivers weer hun werk laat doen.

Aangezien we toch echt te maken hebben met uitstervende bijen zijn RoboBees op een dag misschien niet eens zo’n slecht idee meer. Maar laten we eerst proberen een andere oplossing te zoeken. Laten we proberen de echte bijen te redden, voordat we de hulp inroepen van de robotbij.