Kustdieren maken vlotjes van plastic om de oceaan te verkennen

Zeedieren die normaal dicht bij de kust leven, overleven al jaren in de open oceaan op vlotten van plastic afval, zo blijkt uit een nieuwe studie. De ontdekking legt nieuwe ecosystemen bloot die nu ontstaan als gevolg van grootschalige menselijke vervuiling.

Volgens het nieuwe onderzoek bleek een verrassende verscheidenheid aan kustdieren – waaronder weekdieren, anemonen en schaaldieren – te leven en zich zelfs voort te planten op drijvend plastic afval in de Great Pacific Garbage Patch, een cirkelvormige zeestroming tussen Hawaï en Californië die naar schatting 80.000 ton opgehoopt afval bevat. 

Terwijl natuurlijke vlotten van hout of puimsteen snel biologisch afbreken als ze over de oceanen drijven, is plastic afval extreem robuust en biedt het ongekende toegang tot de open oceaan, ook wel bekend als de "pelagische" zone, aan soorten die deze nooit eerder hebben gekoloniseerd.

Plasticvervuiling is een groot probleem in elk milieu op aarde, maar het is bijzonder schadelijk in de oceanen van onze planeet. Elk jaar wordt ten minste 11 miljoen ton plastic in zee gedumpt, en dat aantal zal de komende jaren naar verwachting aanzienlijk toenemen. Als gevolg daarvan hebben minuscule deeltjes plastic elke hoek van de mariene biosfeer bereikt, met inbegrip van afgelegen gebieden zoals de diepzee en de Noordelijke IJszee, een trend die verwoestende gevolgen heeft voor ecosystemen waarvan de mens afhankelijk is voor zijn voedsel en levensonderhoud.

Nu hebben wetenschappers onder leiding van Linsey Haram, een marien ecoloog bij het Smithsonian Environmental Research Center, 484 ongewervelde diersoorten geïdentificeerd die op plastic afval leven dat in de Great Pacific Garbage Patch is verzameld, die zich uitstrekt over een gebied dat twee keer zo groot is als West-Europa. Een verbazingwekkende 80 procent van die soorten wordt gewoonlijk aangetroffen in kusthabitats, wat suggereert dat "kustsoorten nu in de open oceaan overleven als een substantieel onderdeel van een neopelagische gemeenschap die in stand wordt gehouden door de enorme en zich uitbreidende zee van plastic afval", aldus een studie die maandag is gepubliceerd in Nature Ecology & Evolution. 

"Onze resultaten tonen aan dat het oceaanmilieu en de drijvende plastic habitat duidelijk gastvrij zijn voor kustsoorten," aldus Haram en haar collega's in de studie. "Kustsoorten met een scala aan levensgeschiedeniskenmerken kunnen in de open oceaan overleven, zich voortplanten en complexe populatie- en gemeenschapsstructuren hebben." 

"De plastisfeer kan nu buitengewone nieuwe mogelijkheden bieden voor kustsoorten om populaties uit te breiden naar de open oceaan en een permanent onderdeel te worden van de pelagische gemeenschap, waardoor de oceanische gemeenschappen en ecosysteemprocessen in deze omgeving fundamenteel veranderen, met mogelijke implicaties voor verschuivingen in de verspreiding van soorten en biogeografie op brede ruimtelijke schalen," voegden ze eraan toe.

Vóór de instroom van antropogene vervuiling vormden de oceanen op aarde doorgaans een grote barrière voor soorten die nieuwe gebieden wilden koloniseren. Hoewel sommige dieren erin geslaagd zijn om op drijfhout of vulkanische brokstukken door de open oceaan te drijven, merken Haram en haar collega's op dat dit meestal een "riskante en onwaarschijnlijke onderneming" is, omdat deze natuurlijke materialen gemakkelijk kunnen zinken, door zeeorganismen kunnen worden opgegeten, in onherbergzame omgevingen terechtkomen of door stromingen permanent in de open oceaan vast komen te zitten.

Om te onderzoeken hoe plastic vervuiling de overlevingskansen in de open oceaan kan hebben veranderd, verzamelde het team van Haram tussen november 2018 en januari 2019 105 stuks drijvend plastic afval – zoals touwen, netten, flessen en andere fragmenten – van de Great Pacific Garbage Patch. 

Het team identificeerde een grote verscheidenheid aan ongewervelde kustdieren die op dit afval leven, zoals schaaldieren, weekdieren en anemonen die meestal afkomstig waren uit het noordwesten van de Stille Oceaan. Vooral soorten uit Japan kwamen veel voor, waarschijnlijk als gevolg van de zware aardbeving en tsunami in 2011, waardoor een grote hoeveelheid antropogeen afval in deze vervuilde kolk terechtkwam. 

De resultaten komen overeen met informele waarnemingen die de afgelopen jaren zijn gedaan. Zo zwom de langeafstandszwemmer Ben Lecomte maandenlang door de Great Pacific Garbage Patch, waar hij getuige was van een overvloed aan levensvormen die in het afval floreerden. 

Haram en haar collega's ontdekten ook bewijzen van zowel seksuele als ongeslachtelijke voortplanting bij veel van deze ongewervelde populaties, wat suggereert dat de ecosystemen mogelijk lange perioden in de open oceaan kunnen overleven op hun plastic reddingsboten. De bevindingen wijzen erop dat de kustbewoners weleens een permanente aanwezigheid in deze nieuwe omgevingen zouden kunnen worden, waardoor ze rechtstreeks zouden kunnen concurreren met inheemse pelagische soorten.

"Onze resultaten suggereren dat het historische gebrek aan beschikbaar substraat de kolonisatie van de open oceaan door kustsoorten heeft beperkt, in plaats van fysiologische of ecologische beperkingen zoals eerder werd aangenomen", aldus de onderzoekers.

"Nu verwacht wordt dat de productie van plastic afval en de input in de oceaan de komende decennia exponentieel zullen toenemen, kan een constante bron van substraat de neopelagische gemeenschap in stand houden," concludeerden zij. "Dit onderzoek staat aan de vooravond van de ontdekking van neopelagische gemeenschappen, en verdere innovatieve en interdisciplinaire studies (inclusief van trophodynamica en potentiële concurrentie tussen pelagische en kustsoorten) zijn nodig om de rol van drijvend plastic in oceaankolken beter te begrijpen."

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.