Wat gebeurt er als ik bijna al mijn tijd doorbreng in kunstlicht?

Zomertijd of niet, je vriend brengt het leeuwendeel van zijn tijd hoe dan ook slecht verlicht door. Zijn baan – waar hij vroeg begint en laat vertrekt – vereist dat hij zijn weke lichaam van top tot teen bedekt. Geen korte broeken, T-shirts of teenslippers voor jouw vriend. In het zeldzame geval dat hij buitenkomt bij daglicht, smeert hij zijn gezicht in met factor 50. En zodra het weekend is, ontspant hij door te gamen (binnen), door te Netflixen (binnen), of door uit te slapen (binnen) tot het tijd is om naar de kroeg te gaan (binnen). Hij sport ook wel eens in een vrij uurtje. Maar dat doet hij binnen.

Een flink deel van de Nederlanders ziet te weinig zonlicht, vooral van het late najaar tot de lente. Door zonlicht maken we onder andere het hormoon melatonine en vitamine D aan. Nou zit die vitamine ook in voeding, maar daarin zit niet genoeg. In de donkere periode van het jaar teren we dan ook op de vitamine D-voorraad die we de rest van het jaar aanmaken. Tenzij je ook de rest van het jaar te weinig zonlicht ziet. Vooral mensen met een donkere huid, kinderen en ouderen moeten opletten. Zo blijkt uit onderzoek van het RIVM dat 40 procent van de Nederlandse vrouwen met Surinaamse roots een vitamine D-tekort heeft. Van de witte mannen en vrouwen heeft respectievelijk slechts 8 tot 5 procent een vitamine D-tekort in Nederland. Overigens woedt er volgens het RIVM 'een felle wetenschappelijke discussie' over hoeveel vitamine D eigenlijk het gezondst is.

De emotionele gezondheid en de slaapgewoonten van je vriend zijn mogelijk de eerste slachtoffers. Blootstelling aan zonlicht overdag helpt je lichaam met het aanmaken van melatonine, het slaaphormoon. Melatonine stabiliseert je natuurlijke slaap-waakritme, voorkomt slapeloosheid en verzekert je van een diepe slaap, zegt Joel Fuhrman, onderzoeker van de afdeling Gezondheidswetenschappen aan de North Arizona University en hoofd van de Amerikaanse voedingonderzoeksinstelling Nutrional Research Foundation. Omdat zonlicht ook de aanmaak van serotonine beïnvloedt – het 'gelukshormoon' dat ervoor zorgt dat je je alert en stabiel voelt – heeft je vriend met zijn slecht verlichte leven een verhoogd risico op depressies en seizoensgebonden aandoeningen.

Na twee tot vier maanden weinig of geen zonlicht kan zijn vitamine D-tekort zo groot worden dat invloed krijgt op hoe zijn lichaam calcium opneemt – een proces dat wordt mogelijk gemaakt door vitamine D. Gebruikelijke gevolgen: vermoeidheid, pijn in ledematen en gewrichten, en spierspasmen die zelfs in het maagdarmstelsel kunnen voorkomen met als gevolg een slechte spijsvertering. Omdat een goede dosis vitamine D bovendien in verband wordt gebracht met een gezond immuunsysteem, kan het volgens Fuhrman gebeuren dat je vriend sneller een virus als verkoudheid oploopt, of er langer over doet om weer beter te worden.

Als je vriend zijn vampirische levensstijl handhaaft en zo een paar jaar lang een vitamine D-tekort heeft, krijgt hij een hoger risico op haaruitval, of zelfs kanker, zegt Fuhrman. Ook zijn er onderzoeken die een vitamine D-tekort op lange termijn koppelen aan Alzheimer, hart- en vaatziekten en diabetes. Hoewel meer onderzoek nodig is voordat we weten of die verbanden causaal zijn.

Als je vriend een manier vindt om overdag wat zonlicht op te zoeken, al is het door slechts enkele minuten per keer bij een raam van zijn kantoor te gaan zitten, kan dat al helpen bij de regulatie van zijn melatonineproductie. Dan slaapt hij beter en het vermindert het risico op een depressie door een tekort aan natuurlijk zonlicht, zegt Alex Korb, neurowetenschapper aan de Universiteit van Californië Los Angeles en auteur van The Upward Spiral, een boek over neurologische technieken om de afdaling richting depressie om te keren. De aanschaf van een UV-lamp is ook een optie. Bij het raam gaan zitten lost alleen het vitamine D-probleem nog niet op, want glas blokkeert UVB-stralen die nodig zijn om vitamine D aan te maken. (Je huid kan overigens wel verbranden achter glas, want UVA-stralen worden wél doorgelaten). Naar buiten gaan om dus daadwerkelijk wat zonlicht te krijgen is dus zeker geen overbodige luxe. Zonnebrandcrème houdt ook UVB tegen, dus als je vriend zich goed insmeert, zal hij wat minder vitamine D aanmaken. Aangezien te lang in de zon zijn, al helemaal zonder bescherming, kankerverwekkend kan zijn, is het moeilijk precies vast te stellen wanneer hij genoeg zonlicht krijgt zonder zijn risico op huidkanker te verhogen. Hij zou vitamine D daarom ook nog als supplement kunnen nemen, vooral als hij een duidelijk tekort heeft. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D is over het algemeen 10 microgeram per dag. De maximaal geadviseerde hoeveelheid is maar liefst 100 microgram vitamine D, stelt de Europese voedselveiligheidsautoriteit. Een voedingssupplement mag in Nederland wettelijk maximaal 25 microgram vitamine D bevatten. Maar naast het nemen van supplementen, kan je vriend ook gewoon letten op zijn voeding: vitamine D is bijvoorbeeld toegevoegd aan meerdere zuivelproducten en het zit in vette vis. Hoe dan ook: het is niet onverstandig als hij het even met zijn huisarts bespreekt, voordat hij aan de pillen of de druppels gaat.

Ach, vrienden. Ze zijn net familie, maar dan beter. Je kunt ze zelf uitkiezen, en ze zullen nooit dingen tegen je zeggen als "het is hier geen hotel". Maar hoe leuk je vrienden ook zijn, ze doen soms ook heel erg domme dingen. Dingen waar ze wakker van liggen, en die ze liever niet met de wereld delen. Dingen die vragen bij ze oproepen die ze maar wat graag beantwoord zouden zien. Gelukkig hebben ze jou om die vragen namens hen te stellen. En gelukkig is er deze column, waarin wij hun beschamende vragen beantwoorden.