Foto's van vechtende Russische hooligans op hun bloederige hoogtepunt

Hooliganisme betekent zoiets als ‘semi-georganiseerde, dronken matpartijen rondom voetbalwedstrijden’. Het is een hobby gebaseerd op adrenaline, tribalisme en geweld, en maar weinig voetbalfans zijn er zo goed in als de Russen.

Hooliganisme stamt uit het Engeland van de jaren zeventig, en nadat het zich eerst naar andere voetbalminnende landen zoals Nederland en Duitsland had verspreid, arriveerde het in de jaren negentig in Rusland. In tien jaar tijd maakten de Russische hooligans een naam voor zichzelf door zonder shirt in de sneeuw te vechten en clubbijeenkomsten in boksringen te organiseren. Tijdens het EK van 2016 waren ze nog betrokken bij rellen in Marseille, waar Rusland aantrad tegen Engeland.

In aanloop naar het WK van 2018 begon de Russische politie, zich bewust van mogelijke negatieve berichtgeving in de media, streng op te treden tegen hooligans. Het gooien van vuurwerk werd bijvoorbeeld bestraft als een terroristische daad, waardoor er tijdens dat WK weinig werd gevochten.

De Russische fotograaf Pavel Volkov slaagde erin om zichzelf te vestigen in de hooliganscene in de hoogtijdagen, rond het jaar 2000. Hij is een van de weinige fotografen die de groep van binnenuit wist vast te leggen en erover kan vertellen met een intact gebit. We spraken hem over hoe hij zich kon mengen in de groep, wat hij zoal zag en hoe de toekomst van Russische hooligans eruitziet.

VICE: Een jaar of zeven geleden begon je hooligans te fotograferen. Wat gebeurde er in die tijd zoal?
Pavel Volkov: Rond 2012 waren Russische voetbalhooligans een stuk actiever dan nu. Ze vochten continu en mensen zetten er filmpjes van op internet. Er werden zelfs compilatie-dvd’s verkocht, en er waren fanzines over de subcultuur. Een paar van mijn vrienden maakten er deel van uit, dus ik kende een hoop mensen die erbij betrokken waren. Het speelde een grote rol in de Russische voetbalcultuur.

En hoe raakte je er zo direct bij betrokken?
Via een paar vrienden, maar het was niet makkelijk. Ik moest bewijzen dat ik ze niet aan de politie zou verlinken. In het begin ging ik gewoon mee met wat wedstrijden. Op een gegeven moment was ik zelf ook in een gevecht beland, waar ik wat foto’s van schoot. Die liet ik ze ook zien. Na een tijd begonnen ze me te vertrouwen, en begrepen ze dat ik er niet op uit was om hun gemeenschap kapot te maken. Uiteindelijk was het belangrijkste om de hiërarchie van de groep te begrijpen. Ik leerde de leider kennen, die de enige was die kon beslissen of ik toegelaten werd of niet. En dat deed hij.

Wat voor types ontmoette je vooral?
Ze komen niet allemaal uit hetzelfde milieu. Er zitten mensen uit de arbeidersklasse tussen, maar ook die wat meer te besteden hebben. Een keer was ik bij een man met een voetbalvlag in zijn kantoorkamer, en nadat ik daar een foto van maakte, reden we in zijn dure auto naar de wedstrijd. Hij wilde liever niet dat ik de foto zou gebruiken, maar je snapt het punt.

Heb je je ooit bedreigd gevoeld?
Ik kan niet zeggen dat ik ooit bang was. Natuurlijk hadden we best in de problemen kunnen komen; we hadden in elkaar kunnen worden geslagen, of gearresteerd. Maar ik wist wat de risico’s waren en voelde dat ik er klaar voor was. En je moet ook niet vergeten hoe leuk het was om met deze gasten te zijn. We hebben echt avonturen beleefd. Ik raakte betrokken bij ze, en voelde me zelfs aangedaan als hun team verloor. Ze zijn mijn vrienden geworden, met sommigen heb ik ook nog steeds contact.

Wat is je dierbaarste herinnering aan jullie tijd samen?
Een keer waren we in een klein Russisch dorpje. Het was vroeg in de ochtend en het was er redelijk uitgestorven, dus de jongens besloten om in een fontein te zwemmen. Uiteindelijk had toch iemand de politie gebeld, maar zelfs zij deden eigenlijk niks. Ze zeiden alleen dat we ons moesten gedragen.

Wat is het grootste gevecht dat je ooit hebt meegemaakt?
Ik deed er niet zelf aan mee, maar heb er wel foto’s van gemaakt. Het vond plaats in het midden van een grote Russische stad, en er waren busladingen mensen bij betrokken. Sommigen raakten zwaargewond en belandden uiteindelijk in de bak. Hun advocaten zeiden dat de gevangenen weigerden te vertellen door wie ze precies waren geslagen. Ze hebben hun rivalen niet verlinkt, ook al waren ze gewond geraakt. Het was een bijzondere dag.

De hooliganscene in Rusland is inmiddels erg veranderd. Hoe komt dat?
Ik denk dat mensen tegenwoordig liever naar de wedstrijden kijken dan met elkaar op de vuist gaan. Je kan nu makkelijker de voetbalhooligans scheiden van de ‘gewone’ fans, terwijl dat vroeger allemaal één pot nat leek te zijn. De subcultuur van voetbalhooligans die zeven tot acht jaar geleden bestond is er gewoon amper meer, wat voor een groot deel aan de politie te danken is. Tijdens het WK in Rusland heeft de aanpak van de politie in ieder geval geholpen; er was geen enkele ernstige matpartij met Russische voetbalhooligans.

Vechten mensen buiten de wedstrijden om nog wel met elkaar?
In de stadcentra zie je dat nauwelijks meer. De politie probeert gevechten te voorkomen en hooligans willen niet naar de gevangenis. Dus die prachtige momenten waarbij honderd man elkaar helemaal aan gort slaat, die zijn er niet meer. En misschien is dat ook maar het beste.

Bekijk meer foto's hieronder: