Footwork in Japan gaat verder dan muziek alleen

Paisley Parks is een van de meest opwindende footwork-collectieven uit Japan

Tijdens mijn onderzoek naar de Britse footworkscene – of, zoals toen bleek, eerder het gebrek eraan – sprak ik met Mike Paradinas. Behalve gerenommeerd artiest in de elektronische muziekwereld, is Paradinas ook de baas van Planet Mu: het baanbrekende Britse label dat in 2010 Bangs & Works Vol. 1 uitbracht. Met deze compilatie introduceerde hij footwork niet alleen aan Britse oren, maar ook aan een wereldwijd publiek. Mike vertelde me dat footwork in Japan voet aan de grond heeft gekregen, en dat er daar omheen een ontluikende scene is ontstaan rond footwork-cultuur, compleet met felle en competitieve dansen. Hoe komt het dat de muziek in de UK wel aanslaat, maar de hele cultuur eromheen niet?

"Om te beginnen moeten wij hier hard aan de drugs zitten voor we gaan dansen, wat natuurlijk niet echt de juiste houding is voor het ontwikkelen van een scene rondom zo'n atletische en sportieve dans," zegt Paradinas. "Maar wat er vooral speelt, is dat we ons, gezien onze geschiedenis, altijd een beetje schuldig voelen over het zomaar toe-eigenen of importeren van een hele cultuur. We ontwikkelen liever onze eigen scenes of nemen iets over van de hostcultuur en geven daar onze eigen draai aan. In Japan pakken ze dat heel anders aan."

Hij legt uit: "Over het algemeen steekt de Japanse cultuur veel moeite in het zich toe-eigenen van westerse popcultuur, en daar gaan ze ver in. Wat betreft footwork, daar hebben de Japanners een hele scene om de muziek heen ontwikkeld, waarbij echt gedanst wordt, inclusief battles."

Overdag is Kent Alexander leraar Engels, 's nachts footworkboegbeeld. Hij staat aan het hoofd van Battle Train Tokyo, het enige battle-event van de Japanse scene. "Rond de vijfentwintig deelnemers betalen tweeduizend yen entree," zegt Alexander. "Dat staat gelijk aan ongeveer twintig dollar, en ze strijden voor een prijs van vijfhonderd dollar (vijftigduizend yen). Het is een harde battle, met een ik-sla-je-knock-out-attitude. Het is intens."

Battle Train Tokyo – Finale

De Japanse scene ontluikt in drie steden – Hiroshima, Osaka en bovenal Tokyo. Alexander verzekert me echter dat het een ongelooflijk hechte gemeenschap is: "Iedereen kent elkaar man, we zijn allemaal connected. Alle dj's reizen tussen de steden heen en weer." Hoewel de meerderheid afkomstig is uit de middenklasse, trekt de scene mensen uit verschillende groepen: van ingenieurs tot verkopers tot schrijvers tot programmeurs. In tegenstelling tot de scene in Chicago, spelen drugs geen rol. "Het is superclean," garandeert Alexander. De eerste vrouwelijke dj moet nog ontdekt worden, maar vrouwelijke dansers zijn er steeds meer. Er zijn twee onbetwiste danskoningen: tweevoudig BTT-winnaar Tukuya, en Weezy, die bekendstaat om de snelheid van zijn footwork.

Weezy vs Takuya

Alexander is van Japans-Amerikaanse afkomst en groeide op Japan maar ging later naar Louisiana's Perdue College, net toen footwork een beetje in opkomst raakte, in 2008. Alexander werd een fervent volgeling van wat hij de 'new beat' noemt. Hij had het in zijn hoofd gehaald om van Louisiana naar Chicago te reizen, op zoek naar Traxman, en uiteindelijk trok hij een week of twee met de footworktitaan op. Ik vroeg hem wat zijn indruk was van de scene in Chicago scene. "In één woord: ghetto. Het was echt ghetto. De meeste battles en feesten vinden plaats in verlaten huizen waar het behang van de muren afbladdert."

Zes jaar later is Kent co-founder van het toonaangevende Japanse footworklabel Бｈ○§†, en lid van het vooraanstaande, tienkoppige footworkcollectief Pan Pacific Playa. Daarnaast is hij ook onderdeel van Paisley Parks: het Japanse productietrio dat recentelijk samenkwam met Traxman voor de Far East EP. De release was een samenwerking die voor het eerst op die manier aangegaan was, tussen de Teklife crew en de Japanse groep.

Voor RP Boo en Rashad was Traxman de eerste footwork-dj uit Chicago die naar Japan kwam om te draaien. "Traxman die hierheen kwam, man, dat was geweldig voor ons. Iedereen kwam samen," zegt Kent, die eruitziet als een surfer die rechtstreeks van de Amerikaanse westkust komt. "Trax verbleef zelfs een paar nachten in mijn huis!" Ik vraag Kent wat voor iemand hij was. "Een geweldige vent. Een geweldige, geweldige vent. Maar man, wat kan hij praten. Je weet hoe hij op Facebook is. Precies zo, maar dan keer honderd."

2012: een van de eerste opgenomen Japanse footwork circles.

Ook vraag ik aan Kent hoe Japan zijn eigen draai heeft kunnen geven aan de footworkscene. "Eén ding dat uniek is aan Japans footwork," zegt hij, "is de invloed van rock op de scene."

De Japanse scene heeft producers en dj's van diverse genres gelokt. De sound heeft vooral overlopers uit de Japanse house aangetrokken, maar ook uit de booming bassmuziek. Maar volgens Kent komen er vooral Japanse rockfans op af, die plaatsvindt in en nabij het wolkenkrabberdistrict van Tokyo. Tegelijkertijd is de invloedrijke Tokyo rockavond SHINJUKO ROCKS begonnen om jukefeestjes te hosten, en richten rockbands zich in toenemende mate tot footwork voor inspiratie.

Het onofficiële hoofdkwartier van de gemeenschap blijkt club Kata in Tokyo te zijn, dat zich bevindt boven Liquid Room: een van de grootste house- en technoclubs van de stad. Maar in plaats van dat de scene zich ontwikkelde via een speciale venue, zoals het bij veel undergroundgenres ging, gebeurde dat nu door een systeem van crews. Crews die als collectief functioneren, specifieker gezegd – waarvan de meesten ook een label zijn.

Van deze labels zijn er drie die domineren: upcoming Tokyo-label Shinkaron (A.K.A. de jonge gasten), Alexanders eigen label uit Yokohama, Бｈ○§†, en Osaka's Booty Tune, wat sinds het begin van Japans footwork de drijvende kracht van de scene is. Deze staat onder leiding van dj Fulltono, de godfather van de scene in Japan.

DJ April – de co-founder van Booty Tune – denkt dat de wortels van Japans footwork teruggaan naar de jaren negentig, en naar het genre ghettohouse. "De Japanse jukescene heeft zijn oorsprong in de ghettohouse," legt de dj uit. Hij refereert aan de rauwe en uptempo zware, meer op rap georiënteerde tak van house, dat meer gemeen heeft met Baltimore bounce of Miami bass dan de traditionele Chicagohouse. Dit is wat uiteindelijk four-to-the-floor beats overboord zou gooien voor syncopation, om te worden wat we vandaag kennen als juke. "Nadat de Chicago boom rond 2000 tot rust kwam," gaat April verder, "bleef een aantal Japanse dj's (waaronder Fulltono) volgen wat er allemaal gebeurde in Chicago, en het waren deze artiesten die de basis legden van de huidige juke in Japan. Vandaar ook dat alle founding fathers van Japanse juke ongeveer even oud zijn als de Chicago-artiesten – RP Boo, Traxman, Rashad, Spinn en ga zo maar door."

Ghetto House documentaire

Ook van invloed op Japans footwork is ghettotech, het geluid uit Detroit dat prominent aanwezig was in de late jaren negentig. Japanse artiesten als dj Family, dj Fulltono en DJ Go waren actief in de ghettotech van Detroit, en zijn dat vandaag de dag nog steeds.
April claimt dat in werkelijkheid de Japanse scene twee jaar voor de 2010-release van Bang & Works ontstaan is. Opgericht in 2008 was Booty Tune niet alleen het eerste label dat footwork in Japan uitbracht, maar was het in feite een van de eerste wereldwijd. De enige anderen waren Detroits Juke Trax en Chicago's Bang da Box. Dus misschien zouden we de rol van de Japanse scene moeten herschrijven in de officiële geschiedenis van footwork. In plaats van curatoren of meelifters, was Booty Tune in feite een pionier in de formatie van footwork als een erkend genre. "[Japanners] waren er extreem vroeg bij," zegt April. "Artiesten als Fulltono en Hayato 6Go waren al actief in 2010, en hierin liep Japan dus in het bijzonder voor op, bijvoorbeeld, de scene in de UK."

DJ Fulltono – Start It Up [Juke Mix]

De Japanse scene was de eerste die de regels brak, die met het geluid durfde te experimenteren op manieren die Chicago niet verwachtte. "De Japanse scene eigende zich niet alleen de 'legitieme' Chicagosound toe," vertelt DJ April me, "al snel fuseerde het ook met andere genres waarmee een origineel Japanse sound gecreëerd werd." Volgens de dj hebben techno en breakcore de meeste impact. "Artiesten van deze disciplines brachten geluiden mee uit hun eigen scenes die niet bestonden in de Chicago-producties. Maar dancecultuur in Japan is altijd al extreem rijk en divers geweest."

Een andere Japan-only footworkinnovatie is de opkomst van wat bekend staat als 'party-juke': hiphop gekruist met partystyle footwork. Volgens DJ April was de compilatie 160or80 uit 2013 een "epische release", waarop de crème de la crème van de Japanse hiphop over footwork rapte. Het was prachtige verbastering van Chicago footwork, waarbij de vocalen uitsluitend kwamen in de vorm van samples.

Bad Habit, een samenwerking met de Japanse rapper Punpee, was een grote hit in 2013.

Tegen de tijd dat de tweede editie van Bangs & Works werd uitgebracht in 2011, zat de Japanse scene enorm in de lift, met een tweede en derde golf artiesten die de gemeenschap overspoelden; begeleid door acts van nu zoals de immens populaire DJ Aflow, Uncle Texx, Gnyonpix en Picnic Women. Voorlopig toont de scene geen teken van zwakte. "Een belangrijke indicator van hoe groot de scene is geworden, is het in 2012 uitgebrachte compilatiealbum Jap Mutation Bootyism," zegt April. "Als we de tweede editie die in 2013 uitkwam meerekenen, hebben bijna honderd artiesten meegewerkt aan deze albums. De footworkscene in Japan bestaat op veel grotere schaal dan waar dan ook ter wereld. Chicago ook meegerekend."

Uiteindelijk ontwikkelde Japans footwork zich, net als alle jongerensubculturen, in reactie op geestdodende, maatschappelijke regels. In het geval van Japan is de footworkscene een indirecte reactie op de beruchte, onderdrukkende bedrijfscultuur van het land. "In de scene is er geen hiërarchie. Iedereen is gelijk," zegt Kent. "Afgezien van bij de footworkbattles, is er niemand die probeert de baas te zijn. Niemand denkt dat hij of zij meer waard is dan een ander, en niemand probeert alles te pakken."

De Japanse bedrijfscultuur wordt weer relevant als het aankomt op de musicologie van footwork. De muziek van footwork is van zichzelf niet logisch, verwarrend, en de –slingerige armen en benen-dansstijl van footwork is gestoeld op anarchie, ook al zit er wel een formule achter. Vandaar de aantrekkingskracht van footwork voor mensen die geketend zijn in een onderdrukkende bedrijfsstructuur, waarin individualisme en zelfbeschikking ondergeschikt zijn aan die van de machine. "Voor de mensen in de scene is footwork een manier om stress te verlichten," zegt Kent, "een vlucht uit hun dagelijkse leven. Het is waarin ze zich helemaal kunnen laten gaan en vrij kunnen voelen."

Paisley Parks – G.H.O.S.T MV"

De laatste vier jaar heeft de Japanse regering oorlog gevoerd met de dancecultuur. De wet die toezicht houdt op de controle en de verbetering van entertainmentcultuur, ook wel de 'Anti-Dance Wet' genoemd , verbood dansvloeren kleiner dan 66 vierkante meter, wat het moeilijk maakt voor clubeigenaren om een betaalbare plek op te zetten. Ondertussen gebruikt de politie een mandaat (een antiek stuk wetgeving uit 1989 dat dansen na middernacht verbiedt) om ongestraft clubs te kunnen sluiten. Maar Kent blijft rebels: "We zijn niet zo hardcore dat we willen dat ze de anti-dancewet aanpassen, maar daden spreken luider dan worden. We dansen in de club en hebben nul komma nul intentie om daarmee te stoppen."

----

Je kan John volgen op Twitter.