Heeft Israël eindelijk toegegeven dat het kernwapens heeft?

Afgelopen zondag heeft de Israëlische premier Benjamin Netanyahu Avichai Eliyahu, de Minister van Erfgoed, voor onbepaalde tijd uit kabinetsvergaderingen geschorst nadat Eliyahu had gezegd dat kernbommen op Gaza gooien tot “een van de mogelijkheden” van Israël behoorde. Het was om veel redenen een choquerende opmerking, ook omdat het een publiek geheim is dat Israël kernwapens heeft – dat is nooit officieel door de overheid bevestigd. 

“Er zijn veel onzekerheid bij het analyseren van Israëls kernwapenarsenaal, met name omdat Israël het bezit van kernwapens niet publiekelijk erkent,” vertelt Matt Korda, een leidinggevend onderzoeker bij het Nuclear Information Project, aan Motherboard. “Voor zover wij weten, en gebaseerd op beoordelingen van satellietbeelden, bezorgingssystemen en splijtstoffen, hebben ze een voorraad van ongeveer 90 kernkoppen – hoewel we niet zeker kunnen zijn over deze schatting.”

Het dubbelzinnige Israëlische beleid rondom hun nucleaire vermogen noemen ze “amimut.”  Amimut draait om ambiguïteit – een welbewust beleid dat bedoeld is om de nucleaire capaciteiten van het land te verdoezelen, maar nooit rechtstreeks te ontkennen. “We zullen niet de eersten zijn om kernwapens in het Midden-Oosten te introduceren,” luidt het veelvoorkomende antwoord van Israëlische politici als ze vragen krijgen over hun kernwapens. Wat “introduceren” precies betekent is een onderwerp dat al besproken wordt sinds Richard Nixon, Henry Kissinger en David Ben Gurion, de eerste premier van Israël. 

“Israëlische beleidsmakers hebben gesuggereerd dat kernwapens ‘introduceren’ zou vereisen dat Israël zijn kernwapens test, openlijk erkent, of daadwerkelijk gebruikt,” zegt Korda. “Aangezien niks hiervan nog is gebeurd kan de Israëlische overheid verklaren dat het nog nooit kernwapens in de regio heeft ‘geïntroduceerd’, ondanks de hoge waarschijnlijkheid dat het wel degelijk een kernarsenaal heeft.”

Het idee dat Israël nog nooit een kernwapen heeft getest, en er dus nog nooit een heeft ‘geïntroduceerd’, wordt echter in twijfel getrokken. In 1979 registreerde een speciale Amerikaanse satelliet, die werd gebruikt om nucleaire explosies te detecteren, twee enorme lichtflitsen in de buurt van de Prince Edward-eilanden in de Indische Oceaan. Het kabinet-Carter gaf destijds de schuld aan een glitch in de satelliet. Journalisten en onderzoekers geloven nu dat de explosie een gezamenlijke nucleaire test was van Zuid-Afrika en Israël, hoewel dit nooit  is bevestigd. 

Het is overigens niet de eerste keer dat een Israëlische politicus eruit flapte dat het land een nucleair arsenaal heeft. In 2007 gaf de toenmalige premier Ehud Olmert in een interview op de Duitse televisie toe dat het land kernwapens had. “Iran dreigt openlijk, expliciet en publiekelijk dat het Israël van de kaart zal vegen. Kun je zeggen dat dit hetzelfde is als wanneer ze ernaar streven om kernwapens te hebben, zoals Amerika, Frankrijk, Israël, Rusland?” zei Olmert tijdens het interview.

Een dag later, tijdens een persconferentie, zei Olmert dat zijn uitspraken geen bekentenis van wat voor soort kernwapenprogramma dan ook waren. Hij kwam weer met hetzelfde riedeltje aanzetten. “Israël zal niet het eerste land zijn om kernwapens in het Midden-Oosten te introduceren,” zei hij. “Dat is onze positie, en er is niks aan onze positie veranderd.” 

Zelf Netanyahu heeft de bekende uitspraak gedaan. In een interview met Piers Morgan uit 2011 werd de premier direct over Israëls kernwapens gevraagd. “We hebben een langlopend beleid dat we niet de eersten zullen zijn om kernwapens in het Midden-Oosten te introduceren, en dat is niet veranderd,” zei hij. 

Morgan vroeg hem of dat betekende dat Israël geen kernwapens had. “Dat is ons beleid,” zei Netanyahu. “Om niet de eersten te zijn die kernwapens in het Midden-Oosten introduceren.” Israël bevestigt noch ontkent ooit zijn kernwapenprogramma. Het is ambigu, een liminale ruimte tussen wel wapens hebben en niet wapens hebben. Het is Amimut. 

Israël begon in de jaren ‘50 voor het eerst kernwapens te ontwikkelen. Het kocht technologie en informatie van Frankrijk en gebruikte het om in 1958 een onderzoekinstelling in de buurt van de stad Dimona op te zetten. De VS waren niet blij toen ze over de instelling hoorden, en Israël heeft veel moeite gedaan om diens echte doel voor Washington te verbergen. De innerlijke werking van de Dimona-centrale is zo geheim dat toen er in 1986 een klokkenluider naar voren kwam en met de Britse pers praatte, hij door Mossad werd ontvoerd. De klokkenluider, Mordechai Vanunu, werd in Israël veroordeeld voor landverraad en ging voor 18 jaar de gevangenis in. 

Tegen het eind van de jaren ‘60 had Israël zijn nucleaire ambities bijna waargemaakt, en raakten Kissinger en Nixon erbij betrokken. “Onze inlichtingen wijzen erop dat Israël met vaart het vermogen ontwikkelt om kernwapens te produceren en in te zetten, en ze via grondraketten of vliegtuigen af te leveren,” stond in een memo uit 1969 van het State Department aan Kissinger. 

De kabinetten-Eisenhower, -Kennedy en -Johnson vonden het allemaal belangrijk om Israëls nucleaire ambities te beteugelen. Het vroege kabinet-Nixon dacht er hetzelfde over, maar dat veranderde nadat Nixon in 1969 met de Israëlische premier Golda Meir had vergaderd. Er is geen schriftelijk verslag van wat er tijdens dat gesprek is gebeurd, maar het Witte Huis zette Israël daarna niet meer onder druk om zijn kernwapenprogramma te stoppen. 

“De VS hebben Israël nucleaire ambiguïteit al vanaf het begin actief ondersteund; Henry Kissinger heeft zelfs een belangrijke rol gespeeld in het creëren van deze interpretatie van de doctrine,” legt Korda uit. “Door zijn formulering van dit beleid kon Israël tijdens de Koude Oorlog vliegtuigen van de VS kopen zonder dat de VS daarmee publiekelijk hun eigen non-proliferatiebeleid schonden door het kernwapenprogramma van een ander land te steunen. Hoewel dit destijds misschien een slimme diplomatieke manoeuvre was, heeft de bereidwilligheid van de VS om het kernwapenprogramma van Israël door de vingers te zien een duidelijke dubbele standaard gecreëerd in hun beleid van non-proliferatie.”

Korda zei dat het veelzeggend is dat Eliyahu voor zijn opmerkingen is geschorst. “Het land zou weinig voordelen halen uit het ‘introduceren’ van kernwapens in de regio – of van het erkennen van het bestaan van een nucleair wapenarsenaal – en Israël zou het daarmee waarschijnlijk moeilijker maken voor de VS om het land van militaire steun en wapens te voorzien,” zegt hij. “Dit suggereert dat het ‘amimut’-beleid in de toekomst waarschijnlijk de norm zal blijven voor Israël.”

Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft de Amerikaanse overheid naar schatting 260 miljard dollar (243 miljard euro) aan Israël gegeven voor zijn militaire operaties –  meer dan het aan welk ander land dan ook heeft uitgegeven.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.