De liefste geloofswaanzinnige die ik ooit heb ontmoet is dood

Ik moest even slikken toen ik het hoorde: Leonard Knight, de maker van Salvation Mountain, is niet meer. Leonard was in wezen een geloofswaanzinnige, maar wel de allerliefste geloofswaanzinnige die ik ooit heb ontmoet.

In de jaren zeventig laadde Leonard een truck vol en reed hij naar de Coloradowoestijn in Californië. Daar aangekomen wilde hij eigenlijk een enorme luchtballon bouwen met "God is Love" erop. Dat kreeg hij helaas niet voor elkaar, en vervolgens besloot hij om dan maar een heuvel te gaan verven met een soortgelijke boodschap. Het kleurrijke resultaat werd uiteindelijk het bizarre wonder dat Salvation Mountain heet – een geschilderde berg, tal van versierde auto's en een grottenstelsel gemaakt van hooibalen en autobanden en duizenden liters verf. Het kunstwerk is goed te zien op Google Earth.

In dat grottenstelsel ontmoette ik Leonard in 2008. Ik was op een maandenlange roadtrip door de Verenigde Staten, en Salvation Mountain stond hoog op de lijst. Het ligt in een van de meest opmerkelijke stukken van de VS, tussen Los Angeles en Las Vegas, waar de meeste mensen doorheen racen op weg naar een potje gokken, een potje strippers, of naar het strand.

Doodzonde, want er zijn maar weinig plekken zo bijzonder: zo ligt er in dit gebied een meer dat de Salton Sea heet, dat ooit per ongeluk is ontstaan na een dijkdoorbraak. Het plan was om er een luxeresort van te maken, maar het meer bleek vol zwavel te zitten en stinkt een uur in de wind. Er wonen nu wat mensen in trailers omheen en het is een populaire smokkelroute voor illegale immigranten. De omliggende bergen worden constant gebombardeerd door het leger, als oefening.

In dit gebied ligt het dorpje Niland, waar ik links moest op Main Street. Ik volgde de weg richting Slab City – een verlaten militaire basis waar honderden vrijzinnige landlopers, pensionado's en autonomen wonen, die zich hebben afgekeerd van de Amerikaanse samenleving. Vlak voordat je dat dorp binnenrijdt (een avontuur op zich), moet je langs de onofficiële toegangspoort: Salvation Mountain.

Op de ochtend dat ik Leonard ontmoette, hadden een vriend en ik geslapen in mijn busje in de woestijn. Het was nog vrij vroeg in de ochtend maar al snikheet. Toen we aankwamen bij Salvation Mountain konden we ons niet voorstellen dat iemand het er zou kunnen overleven, maar we gingen op zoek. In het grottenstelsel was het opmerkelijk veel koeler. We riepen voorzichtig dat we er waren, om niemand te laten schrikken.

Tussen de geverfde takken door zagen we een klein, verschrompeld mannetje opgekruld op de grond liggen. Het schrompeltje schrok wakker.

"Oh well hellooooooooooooooooooo!"

We schaamden ons een beetje dat we een oude man ruw wakker hadden gemaakt, maar Leonard scheelde het helemaal niks. Hij leek volslagen in zijn nopjes met ons bezoek, zoals alleen vrolijke opaatjes in hun nopjes kunnen zijn als ze jeugd over de vloer krijgen.

Hij liet ons de berg zien, en vertelde over hoe hij klei kon gebruiken om het vorm te geven. Over hoe bezoekers vaak verf meenamen voor hem. Dat de berg hem een kans geeft om de toeristen te vertellen over Jezus. En hij vertelde over zijn bijrolletje in de film Into the Wild, die hem wereldberoemd maakte.

"These kids kept on looking up at the birds over there," vertelde hij over het bezoek van de filmploeg. Wat hij ervan vond om regisseur Sean Penn te ontmoeten, vroegen we. Hij begreep de vraag niet echt. Hij had wel door dat er iets aan de hand was met dat stelletje dat langskwam met die camera's en die crew, maar wat nou precies de bedoeling was geweest met die beelden ontging hem.

Je ziet het terug in de scène. De makers zijn gewoon met de camera's naar Salvation Mountain gegaan, gooiden een kwartje in Leonard, en Leonard begon te lullen over zijn berg en over Jezus. Ons verging het niet veel anders. Hij moest het verhaal al honderden keren verteld hebben, maar dat maakte niet uit. Samen met hem over zijn berg lopen voelde als een psychedelische trip.

Het zweet gutste van Leonards voorhoofd terwijl hij ons naar een soort kapelletje leidde, een geverfd gat in de berg. De volgende toeristen dienden zich alweer aan: "Oh well hellooooooooooooooooooo!"

"Word je niet veel te oud hiervoor?" vroeg ik hem. "Ja," antwoordde hij, "maar ik hou het nog steeds vol."

Toen ik in 2012 weer langsging, was Leonard net vertrokken naar een bejaardentehuis in San Diego. Hij wilde eigenlijk niet, maar had ingezien dat hij het niet lang zou overleven als hij in de woestijn zou blijven wonen. Zijn berg werd vervolgens beheerd door vrijwilligers: op het moment dat ik het bezocht, zat er een jongen die op de vlucht was voor de Amerikaanse belastingdienst.

Gisteren kreeg ik een berichtje van een vriendin in Slab City. "Vannacht is Leonard overleden." Het zat er al een tijdje aan te komen. Ik belde haar om te vragen hoe het nu verder moest. "Er wordt goed voor de berg gezorgd," vertelde ze me. "Er zijn twee stelletjes die de boel heel mooi bijhouden. Maar het is zo jammer dat Leonard is overleden. Hij gaf altijd twee dikke duimen omhoog naar alles om hem heen. Hij was altijd zo gelukkig."