De mensheid komt héél erg dicht in de buurt van haar uitsterven

Foto via Flickr

Als je terug in de tijd zou kunnen kijken met een soort van kosmische tijdreismachine ruimtebaankubusmachine, dan zou je als eerste opvallen dat er miljoenen stukken ruimterotzooi zich geen weg meer door de wanden van je ruimteschip proberen te boren.

De maan zou zo'n twee meter dichter bij de aarde zijn, en Europa en Noord Amerika ongeveer anderhalve meter dichter bij elkaar. Als je inzoomt, zie je de resultaten van de Gouden Eeuw van het Kapitalisme in het Westen en van de Grote Sprong Voorwaarts in het Oosten. Lasers, barcodes, anticonceptie, waterstofbommen, microchips, credit cards, sythesizers, superlijm, Barpiepoppen, bioindustrie en distortionpedalen zouden net een beetje opkomen.

Er zouden tweederde minder mensen op aarde rondlopen dan nu. Meer dan een miljoen verschillende plant- en diersoorten zouden nog niet uitgestorven zijn. Er zou 90 procent meer vis zijn, een miljard ton minder plastic en 40 procent meer phytoplankton. Er zouden twee keer zo veel bomen zijn en drie keer meer drinkwater, 80 procent meer ijs op de noordpool gedurende de zomer en 30 procent minder koolstofdioxide en methaan in de atmosfeer.

De meeste opgeleide mensen die er ook maar iets om geven zijn het erover eens dat dit soort details de achtergrondmuziek vormen voor het verhaal van onze vooruitgang. Maar wat gebeurt er als je ze allemaal bij elkaar brengt?

Als Doomsday Preppers, het best bekeken programma op National Geographic Channel, enige indicatie is, lijkt het of we ons klaar aan het maken zijn voor een soort van maatschappelijke instorting. Er zijn altijd al ondergangsprofeten en sektes geweest, en iedereen heeft zijn eigen mening over hoe de apocalyps ons uiteindelijk gaat nekken (onze zielen die uit ons lichaam opstijgen, zombies, robots, Obama, etc.). Maar tussen al deze Mayakalenderbullshit zitten ook een paar stemmen die verrassend helder lijken, en uit een groep mensen komen die niet geheel batshit lijkt. Gerespecteerde wetenschappers en journalisten zijn tot beangstigend rationeel klinkende conclusies gekomen over de dreiging die door mensen veroorzaakte klimaatverandering vormt voor onze soort.

Recente data lijkt te suggereren dat we al te laat zijn en onomkeerbare, nonlineaire zelfvoedende vicieuze cirkels in werking hebben gezet – de permafrost is aan het smelten, poolijs valt in de zee. De gemiddelde temperatuurstijging van 2°C in 2100, wat lange tijd het streven van de VN en klimaatwetenschappers was, lijkt nu een sprookje. Het lijkt eerder 4°C, 6°C, 10°C of zelfs 16°C te gaan worden.

Het verband tussen de snelle klimaatverandering en het uitsterven van de mens is kort gezegd dit: de planeet wordt onbewoonbaar voor mensen als de gemiddelde temperatuur met 4°C tot 6°C stijgt. 4 tot 6 graden klinkt misschien niet als een dramatische steiging, maar zelfs met een steiging van 2°C zouden er in Europa en Noord Amerika al regelmatig temperaturen van boven de 40°C worden gemeten. Het menselijk lichaam begint te stoppen met werken na zes uur in een koelgrenstemperatuur (100 procent luchtvochtigheid) van 35°C. In de hittegolf van 2003 stierven er in Europa meer dan 70.000 mensen aan de gevolgen van de warmte.

Als we daar de effecten van hittegolven, droogtes, natuurbranden, grote stormen, water- en voedseltekorten, ontbossing, verzuring van de oceaan en het stijgen van het zeeniveau bij optellen, is voor sommigen de boodschap wel duidelijk:

We gaan er allemaal aan!

Als je jezelf eens goed de stuipen op het lijf wilt jagen, probeer dan maar eens het opstapelende bewijs van onze aankomende ondergang, dat is samengesteld door de man die de Near Term Exctinction- beweging haar naam heeft gegeven, onderuit te halen. Die guy heet Guy McPherson, een gast die een blog runt dat Nature Bats Last heet. McPherson is emeritus professor in Natural Resoources and Ecology en Evolutionary Biology aan de University of Arizona, die nu in een “vlucht uit de mainstream”-wereld zijn comfortabele academische nest heeft verlaten en in een strooien hutje in een duurzame commune in New Mexico woont. Er zijn plenty interviews en video's van hem beschikbaar waarin hij praat over NTE, mocht je je pessimisme en je verneuk-de-sfeer-op-feestjes-levels willen bijschaven.

Als je een échte mindfuck zoekt is er een lang essay op McPherson's site met de titel “The Irreconcilable Acceptance of Near Term Extinction”, geschreven door een levenslange milieuactivist die Daniel Drumright heet. Hij heeft het over hoe we moeten accepteren dat we op een duidelijk pad naar onze ondergang zitten, en dat het waarschijnlijk te laat is om er iets aan te doen (hint: zelfmoord of paddo's). Zoals Drumright het stelt, het geheel van de filosofie, religie en politiek biedt niet echt een afdoende raamwerk om de psychologische verschrikking van het idee dat de mensheid binnenkort niet meer bestaat te verwerken.

Buiten de enclave van NTW zijn er een hoop wetenschappers en journalisten die waarschijnlijk graag zouden proberen te voorkomen om als NTW-aanhanger gezien te worden, maar nog steeds behoorlijk duistere voorspellingen doen over ons collectieve lot. Zij geloven misschien niet dat alle mensen uitgestorven zullen zijn tegen het einde van de eeuw, maar sommigen hebben het zonder al te veel aarzeling over gigantische, catastrofale “bevolkingsafname” door de snelle, door mensen veroorzaakte klimaatverandering.

James Hansen, het voormalig hoofd van NASA's Goddard Institute for Space Studies en één van 's werelds vooraanstaande klimatologen, heeft recentelijk na 43 jaar afstand genomen van zijn positie om zich te kunnen concentreren op klimaatveranderings activisme. Hij voorspelt dat zonder volledig afscheid van fossiele brandstoffen de globale CO2 uitstoot in 2030 al 16 keer hoger zal zijn dan in 1950, wat gegarandeerd catastrofale klimaatverandering met zich meebrengt. In een essay van april dit jaar schrijft Hansen:

We nemen daarbij aan dat hij het vanwege de warmte bedoelt, en niet vanwege die orkaan – hoewel naakt in een orkaan gaan liggen volgens ons ook best wel gevaarlijk is.

Bill McKibben, een prominente 'groene' journalist, auteur, wetenschapper en één van de oprichters van 350.org – de beweging die het atmosferische CO2 -niveau probeert terug te dringen in een poging een aan klimaatverandering gerelateerde ramp tegen te gaan – schreef in 2011 het boek Eaarth: Making a Life on a Tough New Planet. Daarin stelt hij dat de veranderingen ons al voorbij de voorspellingen hebben gebracht voor de 21e eeuw. Hij benadrukt dat de populaire politieke retoriek dat we iets aan de klimaatverandering moeten doen “voor onze kleinkinderen” zwaar de plank misslaat. Het gebeurt nu. We leven nu al op een sci-fi planeet uit een parallel universum:

Klimaatveranderings demonstranten in Melbourne, Australië. Foto via Flickr

Peter Ward is een paleontoloog die in 2007 het boek Under a Green Sky: Global Warming, the Mass Extinctions of the Past, and What They Can Tell Us About Our Future schreef. In dit boek verzamelde hij bewijs dat alle grote uitstervingsfasen in de geschiedenis (behalve de dino's) door snelle klimaatverandering door verhoogde kooldioxideniveaus zijn gekomen. Deze keer zijn de ontvangers van de uitsterving een keer zelf de schuld. Ward claimt dat de CO2-niveaus gedurende de laatste 10.000 jaar waarin de menselijke beschaving is opgekomen opmerkelijk stabiel zijn geweest, maar de toekomst ziet er minder best uit:

Ward is ook de bedenker van een theorie die hij de Medea Hypothese noemt, waarin complex leven niet in een harmonieuze samenwerking leeft met de omgeving, maar in feite een verschrikkelijke last is. In deze hypothese hebben de planeet en microscopisch leven meerdere keren samengewerkt om massale uitsterving te veroorzaken en erin te slagen het leven op aarde terug te brengen naar het eencellige niveau. Met andere woorden, misschien is moeder Aarde eigenlijk een Microbe-Aarde en probeert ze haar kinderen om te brengen.

Wetenschappers waarschuwen volop dat de snelle, levensbedreigende verandering van klimaat in onze nabije toekomst ligt, maar de meeste kreten worden verzopen in de politieke argumenten en de ontkennende retoriek van de sceptici. De goed gespekte campagne van vrije markt-denktanks, energielobbyisten en industrieadvocaten om de publieke perceptie van klimaatverandering te vervagen is weinig verrassend. De effecten van een pool zonder ijs lijken misschien ineens niet zo dreigend meer als je miljarden kunt verdienen met het boren naar olie onder die pool.

Het zal misschien niet zo zijn dat al het menselijk leven in twee generaties uitgewist is, maar misschien is het toch tijd om eens serieus te nemen wat sommige van de mensen die hun hele leven hebben besteed aan dit probleem erover zeggen. Misschien heeft kennis van ons onvermijdelijke einde ons een soort overlevingshoogtevrees gegeven waar we ons niet overheen kunnen zetten. Terwijl de verschillende manieren van natuurmisbruik ons langzaam insluiten, vallen we mogelijk over de rand van de afgrond, dronken van de fossiele brandstof, terwijl we duckfaces maken in de zwarte spiegels.