Non-binaire mensen over hoe het is om je geslachtsaanduiding te veranderen in X

Ondertussen is het de laatste jaren in steeds meer landen mogelijk om je wettelijke genderkenmerk te veranderen naar iets dat niet mannelijk of vrouwelijk is – in Nepal kan het zelfs al sinds 2011. In de Verenigde Staten hebben inmiddels ruim zevenduizend mensen een X in hun officiële papieren staan. De X wordt in twaalf staten erkend, waarvan Pennsylvania sinds augustus vooralsnog de laatste is.

Mensen die als X geregistreerd staan hebben uiteenlopende ervaringen. Sommigen vinden de verandering erg bevredigend, anderen merken dat het ook flink wat dingen gecompliceerd kan maken, en weer anderen hebben er sindsdien amper bij stil hoeven staan – wat uiteindelijk misschien ook wel het beste is.

Om beter te begrijpen wat voor gevolgen zo’n aanpassing heeft, vroegen we zeven mensen met een X in hun paspoort hoe dat hun leven heeft beïnvloed.

Ik kon eindelijk uitkomen voor hoe ik mezelf zie en hoe ik gezien wil worden. Het voelde alsof ik eindelijk geldig werd verklaard. Het was erg bevrijdend om samen met alle andere non-binaire mensen in de spotlights te staan. Dat dit nu kan zie ik als een kleine overwinning, maar het heeft er wel voor gezorgd dat ik me gezien voel, en dat is uiteindelijk het belangrijkste.

Het enige lastige vond ik hoe mensen erop zouden reageren. Soms snappen mensen wat het voor me betekent, maar soms ook niet. Het is ook lang niet altijd even makkelijk om uit te leggen. Maar uiteindelijk is het altijd de moeite waard. Als je dit leest en nadenkt of je het wel of niet moet doen: als je het voor jezelf doet, zal het een van de beste beslissingen zijn die je ooit gemaakt hebt.

Afgelopen februari liet ik me in mijn geboorteakte als X registreren. Het was niet ingewikkeld; het formulier was duidelijk en ik had geen briefje van een dokter of therapeut nodig. Ik bevestigde gewoon dat ik non-binair was, zette mijn handtekening en liet het ondertekenen door een notaris. Dat laatste was trouwens nog wel een beetje lastig, een notaris vinden die zich er comfortabel bij voelde. Ik laat mijn geboortecertificaat zelden zien, dus de verandering heeft tot dusver vooral betekenis gehad voor mijzelf. Ik denk dat ik er vaker bij stilsta als ik het ook in mijn rijbewijs kan laten vermelden.

Ik heb mijn geslachtsaanduiding een paar weken geleden laten veranderen, al zat ik er wel al langer over na te denken, omdat ik dacht dat ik me er waardiger en autonomer door zou voelen. Ik merk dat sommige mensen het erg verwarrend vinden, en graag willen weten hoe ik dan bij mijn geboorte geregistreerd stond. Ze snappen dan niet dat dat best opdringerig kan overkomen (omdat ze blijkbaar vooral willen weten wat er in mijn broek zit). Ik word sowieso vaak behandeld alsof ik gewoon een vrouw ben, tenzij ik op plekken ben waar mensen er wat meer aan gewend zijn. Ik ben erg blij met deze verandering, omdat ik me nu authentieker voel, en eerlijker richting mijzelf en de wereld.

Ik begon met dit proces in januari 2018. Het is belangrijk voor me om dezelfde rechten en mogelijkheden te hebben als iedereen. Nadat ik mezelf als trans en non-binair begon te identificeren in 2017, ben ik verkiesbaar geweest bij de gemeenteraadsverkiezingen van Berkeley in november 2018, in de hoop de eerste officiële non-binaire ambtenaar van de Verenigde Staten te worden en de geslachtsaanduiding X in de wet te krijgen. Ik ben in gaan zien hoe belangrijk het is om je op bestuurlijk niveau voor het derde geslacht in te zetten, zeker met een president als deze.

Het betekent zo ontzettend veel voor me. Ik heb het idee dat mijn land mijn complexe identiteit eindelijk erkent – ik word nu gezien als ‘de derde gender’, en hoef niet meer geforceerd te passen in een binair systeem dat wordt bepaald door wat ik in mijn broek heb zitten.

Ik heb minder discriminatie ervaren sinds de X zo uitgebreid in de media wordt besproken. Berkeley, waar ik woon, is een progressieve stad waar gender door wel meer mensen eerder als sociaal construct wordt gezien dan iets dat vastligt. Het aanpassen van de wet is hier ook minder controversieel dan op veel andere plekken.

Ik woon in de staat New York maar ben geboren in NYC, dus ik kon alleen mijn geboorteakte veranderen. In tegenstelling tot de stad New York, staat de staat namelijk nog niet toe dat je een X zet in welke officiële papieren dan ook – al wordt er nu wel actie voor gevoerd.

Mijn geboortecertificaat was een van de laatste documenten die ik veranderde omdat – en ik denk dat veel trans mensen het ook zo ervaren – het als het meest officiële document voelde. Er stond altijd een V op, omdat ik me daar prettiger bij voelde, al had ik bij mijn rijbewijs weer een M omdat ik met een V vaak werd lastiggevallen. Omdat ik best een binair uiterlijk heb, vond ik het belangrijk dat ik ergens zwart op wit had staan dat ik niet cisgender ben. Ik wilde ook niet dat mensen aannames over me zouden hebben op basis van het geslacht dat ik zogenaamd zou hebben.

Ik voel me nu een stuk comfortabeler wanneer ik mijn geboortecertificaat laat zien, al gebeurt dat in de praktijk vrij weinig. Ik heb vooral veel zin om het op mijn rijbewijs te laten veranderen. Dat er een M op staat helpt dan wel om confrontaties uit de weg te gaan, maar elke keer dat ik ‘m laat zien voelt dat wel alsof ik informatie van mezelf prijsgeef die niet klopt. Doordat er verschillende regels per staat gelden, verschilt mijn geslachtsaanduiding ook nog eens per document, waardoor er altijd een risico is dat een van die papieren niet geaccepteerd wordt. Tot nu toe heeft niemand er vragen bij gesteld, maar ik denk vooral omdat mijn geslacht niet zo relevant was voor die situaties.

Eindelijk hoef ik niet meer rond te lopen met een ID waar onjuiste informatie op staat. Ik ben ook blij dat het bestaan van non-binaire identiteiten wordt erkend. Om het voor elkaar te krijgen was uiteindelijk vrij simpel: ik moest gewoon een extra formuliertje invullen.

Nu ik een X heb staan, realiseer ik me dat mensen eigenlijk nooit naar de geslachtsaanduiding kijken als ze je ID zien. In de eerste paar maanden verwachtte ik er best wat vragen over, maar ik kreeg er helemaal geen. Ik ben talloze keren langs de douane op het vliegveld gegaan dit jaar, maar niemand zei er wat van. Dus eigenlijk weet ik niet of mensen echt begrijpen wat het inhoudt. (Mijn vrienden waren natuurlijk wel heel blij toen ik ze mijn ID liet zien, vlak nadat ik die terug had gekregen.)

Mijn moedertaal is Duits, en als persoonlijk voornaamwoord gebruik ik in die taal ‘N’ of ‘en’. Ik heb in mijn geboortecertificaat ook geen X staan, maar ‘divers’, omdat het zo heet in Duitsland. Op mijn paspoort staat wel weer een X, vanwege de internationale voorschriften voor vliegreizen.

Toen ik mijn geslachtsaanduiding veranderde kon ik tegelijkertijd ook mijn naam veranderen, zonder dat ik al te veel bij hoefde te betalen. Vanaf begin 2019 kon ik het in officiële documenten laten aanpassen. De wet is vooral gericht op intersekse personen, maar is zo breed geformuleerd dat ook zat andere mensen hun geslachtsaanduiding kunnen aanpassen.

Ik moest een briefje van de dokter laten zien waarop stond dat ik een “Variante der Geschlechtsentwicklung” had (variant van seksuele ontwikkeling). Omdat je daarmee min of meer aangeeft dat het een soort ziekte is, is de wet veel bekritiseerd door trans en intersekse mensen. Het duurde even voordat ik een arts vond die dit wilde ondertekenen, maar daarna ging alles eigenlijk vrij vlot. Al schreef de man van het registratiekantoor toch bijna per ongeluk ‘man’ op – ik denk dat veel mensen nog steeds aan het idee moeten wennen.

Mijn bank en telefoonaanbieder noemen me ook nog steeds ‘meneer’, omdat ze geen non-binaire opties in hun systeem hebben. Op je ID-kaart staat überhaupt geen geslachtsaanduiding – alleen op je paspoort en geboortecertificaat. Ik heb tot nu toe maar één reactie gekregen: de vrouw bij wie ik mijn nieuwe ID-kaart en rijbewijs aanvroeg. Ze had het over het “transseksuele geslacht”, wat ik ook wat gek vond. In de Duitse berichtgeving over het nieuwe geslacht hebben ze het alleen over intersekse mensen gehad, dus het leek me logisch dat je dan eerder zoiets zou zeggen.