UPDATE: Gisteravond bewees sporteconoom Pieter Nieuwenhuis zijn gelijk. Na de 2-0 overwinning op Chili werd het Nederlands elftal eerste in de groep en treden ze zondagavond dus aan tegen Mexico. Volgens Nieuwenhuis is dit reden tot zorgen. “Mexico speelt namelijk dichter bij de eigen tijdzone.”
In een grijs verleden was Pieter Nieuwenhuis (op links) schaakkampioen, dus hij weet wel waar hij het over heeft. Beeld via.Pieter Nieuwenhuis is sporteconoom en directeur van Hypercube, een onafhankelijk adviesbureau dat gespecialiseerd is in sporteconomische vraagstukken. Hypercube doet veel onderzoek naar matchfixing in het Europese en mondiale voetbal, en bij aanvang en tijdens elke competitie of toernooi doen zij weloverwogen voorspellingen over wat de uitkomst ervan zal zijn. In tegenstelling tot Kevin de Cavia, Paul de Octopus en Mark Rutte doen ze dat op basis van econometrische modellen. En daar zijn ze vrij accuraat in.
Met het oog op de wedstrijd van vanavond leek het ons tijd om Nieuwenhuis te vragen naar zijn ideeën over Nederland en het WK.
VICE: Er is een kans dat we tegen Brazilië komen te spelen in de achtste finales. Dat is natuurlijk al balen, maar wat vertellen uw berekeningen over onze kansen?
Pieter Nieuwenhuis: Die vertellen dat het treffen van Brazilië – maar ook Mexico – een groot probleem kan opleveren. Beide landen spelen namelijk in hun eigen tijdzone. We hebben onderzocht dat het bij een WK ontzettend belangrijk is in welke tijdzone het team speelt. Als je alle uitslagen één voor één bekijkt, vind je daarin namelijk een significante afwijking. Landen als de Verenigde Staten of Costa Rica doen het verassend goed op dit toernooi, terwijl Afrikaanse en Europese landen het een stuk minder goed doen dan je zou verwachten. Dat zagen we ook al tijdens het WK in 2006 in Duitsland: zeven van de acht kwartfinalisten waren toen Europees. Brazilië was het enige niet-Europese land dat was overgebleven. Met behulp van econometrische modellen en uitslagen van wedstrijden kun je dan onderzoeken waar dit aan ligt. En wat blijkt: bij het invoeren van tijdzones in deze modellen kwam naar boven dat er een relatie bestaat tussen de tijdzone waarin het land speelt en de prestaties op het WK. Welke kansen heeft Hypercube berekend voor Nederland op het WK?
We doen elk jaar voorspellingen over hoe wij denken dat het WK zal verlopen, en die voorspellingen kun je op onze website terugvinden. Die lijst stellen we na elke speelronde bij. Met de tweede speelronde achter de rug is de meest recente voorspelling dat Nederland na Brazilië en Duitsland de meeste kans maakt om wereldkampioen te worden.
Hoe gaan de voorspellingen precies in zijn werk?
We berekenen ze in twee stappen. Eerst bepalen we per land de speelsterkte met een indexcijfer. Dat doen we op dezelfde manier als we dat ook voor Europese clubs doen. Vervolgens pakken we de uitslagen van alle WK’s uit de geschiedenis erbij, en kijken wat de effecten zijn van home continent, home country en de bovengenoemde tijdzone. Dat samen leidt dan tot de prognose die we na elke speelronde publiceren. En hoe accuraat zijn deze berekeningen?
Op het vorige WK hielden we ons er ook al flink mee bezig. Toen de poulefase was afgelopen deden we voorspellingen voor elk van de finales. Van deze zestien wedstrijden hadden we van dertien de uitslag goed voorspeld.
De laatste berekening via Hypercube.Is voetbal voor jullie eigenlijk nog wel leuk om naar te kijken?
Zeker weten, want bij voetbal weet je het nooit. Dat is wat de sport zo aantrekkelijk maakt: ‘the uncertainty of the outcome of the single match’. Voetbal heeft meer dan welke sport ook ter wereld een bepaalde verassingsfactor. Als fan heb je altijd het recht om te hopen dat jouw club een verrassing gaat realiseren. Structureel kunnen wij goed voorspellen dat als twee landen vier keer tegen elkaar spelen, wat de uitslag drie van de vier keren zal zijn. Maar het leuke aan voetbal is dat het per individuele wedstrijd alle kanten op kan. Wereldwijd gezien is voetbal daardoor ook veel populairder dan basketbal, honkbal of bijvoorbeeld schaatsen. Ook bij die sporten proberen we op een zelfde wijze de uitkomst te voorspellen, en dan ligt het percentage dat we goed hebben véél hoger. Jullie doen ook veel onderzoek naar matchfixing. Er wordt wel eens gezegd dat de FIFA zelf scheidsrechters instrueert om Brazilië rustig aan te pakken, omdat FIFA grote commerciële belangen heeft bij dat Brazilië in het toernooi blijft. Kan dat ook van invloed zijn op de wedstrijd?
Ja, het kan zeker voorkomen dat de FIFA scheidsrechters instrueert Brazilië rustiger te behandelen. Maar het voordeel voor de Brazilianen zit hem ook in hoe het toernooi is opgezet. Ze zijn bijvoorbeeld ingedeeld in Poule A. Nou is het zo dat bij de derde speelronde – die dus vandaag gaat beginnen – de wedstrijden van poule A later gespeeld worden dan de wedstrijden van poule B, de poule van Nederland. Oftewel: Brazilië weet dus al wie er eerste en tweede wordt in de poule B, en dus wie hun eventuele tegenstander wordt in de achtste finale. Daar kunnen ze rekening mee houden in de laatste wedstrijd. Daarin zijn ze sowieso bevoordeeld. Worden er op het WK ook matches gefixt?
Dat acht ik niet waarschijnlijk. Er zijn namelijk nogal wat kijkers aan het WK verbonden, dus dan is de kans groot dat rare dingen gaan opvallen. Bovendien zijn de spelers op het WK moeilijker om te kopen, aangezien die al zo veel geld verdienen. Criminelen proberen spelers in een chantabele positie te brengen, bijvoorbeeld met mooie vrouwen. Maar WK-spelers hebben vaak al zoveel golddiggers achter zich aan dat ze daar niet mee te pakken zijn. Deze spelers zijn daarnaast behoorlijk beschermd. Een crimineel kan Wesley Sneijder niet zo makkelijk bereiken, want die heeft altijd mensen om zich heen. Bovendien is Sneijder zó rijk dat hij moeilijk tot meewerken te bewegen valt.
Maar niet elke speler op het WK is even rijk. Ik kan me voorstellen dat de rechtsback van een land als bijvoorbeeld Bosnië-Herzegovina wel gevoelig voor omkoping is.
Klopt, zo’n soort speler zou je inderdaad om kunnen kopen. Maar wat win je daarmee? Hoe groot zal de invloed van een Bosnische rechtsback zijn op het verloop van een wedstrijd? Je kunt er niet veel geld mee verdienen, omdat de kans dat Bosnië-Herzegovina van nature verliest ook al erg groot is. Dus dan verdien je er bij de bookmakers niet zo veel geld mee. Je kunt wel inzetten op bijvoorbeeld de eerste gele kaart, maar een bookmaker merkt het ook op als er ineens veel geld staat op wie de eerste gele kaart krijgt. Dan gaan er bellen rinkelen. Belangrijke wedstrijden worden niet snel gefixt. Dan zijn de sportieve belangen bijvoorbeeld ook zo groot dat het moeilijker is om een speler te chanteren. Maar de wedstrijden die er niet toe doen, dat zijn de wedstrijden waar je aandacht aan moet besteden. Goed, tijdzone en toernooiopzet hebben de Brazilianen dit WK dus eventueel mee, zijn er nog meer zaken die van belang kunnen zijn?
Als je kijkt naar het Europese clubvoetbal zie je dat het thuisspelende team een veel grotere kans heeft om een wedstrijd te winnen. Over het algemeen is er 48 tot 49 procent kans dat het thuisspelende team wint, 25 procent kans op gelijkspel en 26 procent kans op een overwinning van de uitploeg. Maar waarom is dat in hemelsnaam zo? Zijn de goals bij thuiswedstrijden ineens groter, waait de wind thuis altijd één kant op of kunnen de voetballers als ze uit spelen ineens niet meer voetballen? Ze hebben dit in Engeland wetenschappelijk onderzocht. En wat bleek: het stadiongeluid is doorslaggevend. Ze testten dat met scheidsrechters die het stadiongeluid wél hoorden, en scheidsrechters die het geluid niet hoorden. De scheidsrechters die het geluid wel hoorden, bevoordeelden het thuisspelende team veel vaker. Gejoel en gefluit heeft dus een significante invloed op het gedrag van de scheidsrechter.
Haha, ja: als we in het stadion in staat zijn om de Brazilianen te overstemmen – maar dat ligt niet voor hand, want het wordt gespeeld in een groot stadion en er zijn waarschijnlijk maar zo’n tienduizend Nederlanders bij – dan maken we een grotere kans op de overwinning. Vanavond Chili – Nederland, wat zeggen jullie?
Vanavond zijn er ook veel minder Nederlanders dan Chilenen in het stadion en hebben we dus een nadeel. Maar op de kwaliteitslijst is Nederland weer iets beter. Daar staat tegenover dat Chili in de eigen tijdszone speelt. Dus het wordt niet makkelijk. Maar ik denk dat Nederland eerste in de poule wordt.
Advertentie
Pieter Nieuwenhuis: Die vertellen dat het treffen van Brazilië – maar ook Mexico – een groot probleem kan opleveren. Beide landen spelen namelijk in hun eigen tijdzone. We hebben onderzocht dat het bij een WK ontzettend belangrijk is in welke tijdzone het team speelt. Als je alle uitslagen één voor één bekijkt, vind je daarin namelijk een significante afwijking. Landen als de Verenigde Staten of Costa Rica doen het verassend goed op dit toernooi, terwijl Afrikaanse en Europese landen het een stuk minder goed doen dan je zou verwachten. Dat zagen we ook al tijdens het WK in 2006 in Duitsland: zeven van de acht kwartfinalisten waren toen Europees. Brazilië was het enige niet-Europese land dat was overgebleven. Met behulp van econometrische modellen en uitslagen van wedstrijden kun je dan onderzoeken waar dit aan ligt. En wat blijkt: bij het invoeren van tijdzones in deze modellen kwam naar boven dat er een relatie bestaat tussen de tijdzone waarin het land speelt en de prestaties op het WK. Welke kansen heeft Hypercube berekend voor Nederland op het WK?
We doen elk jaar voorspellingen over hoe wij denken dat het WK zal verlopen, en die voorspellingen kun je op onze website terugvinden. Die lijst stellen we na elke speelronde bij. Met de tweede speelronde achter de rug is de meest recente voorspelling dat Nederland na Brazilië en Duitsland de meeste kans maakt om wereldkampioen te worden.
Hoe gaan de voorspellingen precies in zijn werk?
We berekenen ze in twee stappen. Eerst bepalen we per land de speelsterkte met een indexcijfer. Dat doen we op dezelfde manier als we dat ook voor Europese clubs doen. Vervolgens pakken we de uitslagen van alle WK’s uit de geschiedenis erbij, en kijken wat de effecten zijn van home continent, home country en de bovengenoemde tijdzone. Dat samen leidt dan tot de prognose die we na elke speelronde publiceren. En hoe accuraat zijn deze berekeningen?
Op het vorige WK hielden we ons er ook al flink mee bezig. Toen de poulefase was afgelopen deden we voorspellingen voor elk van de finales. Van deze zestien wedstrijden hadden we van dertien de uitslag goed voorspeld.
Advertentie
Zeker weten, want bij voetbal weet je het nooit. Dat is wat de sport zo aantrekkelijk maakt: ‘the uncertainty of the outcome of the single match’. Voetbal heeft meer dan welke sport ook ter wereld een bepaalde verassingsfactor. Als fan heb je altijd het recht om te hopen dat jouw club een verrassing gaat realiseren. Structureel kunnen wij goed voorspellen dat als twee landen vier keer tegen elkaar spelen, wat de uitslag drie van de vier keren zal zijn. Maar het leuke aan voetbal is dat het per individuele wedstrijd alle kanten op kan. Wereldwijd gezien is voetbal daardoor ook veel populairder dan basketbal, honkbal of bijvoorbeeld schaatsen. Ook bij die sporten proberen we op een zelfde wijze de uitkomst te voorspellen, en dan ligt het percentage dat we goed hebben véél hoger. Jullie doen ook veel onderzoek naar matchfixing. Er wordt wel eens gezegd dat de FIFA zelf scheidsrechters instrueert om Brazilië rustig aan te pakken, omdat FIFA grote commerciële belangen heeft bij dat Brazilië in het toernooi blijft. Kan dat ook van invloed zijn op de wedstrijd?
Ja, het kan zeker voorkomen dat de FIFA scheidsrechters instrueert Brazilië rustiger te behandelen. Maar het voordeel voor de Brazilianen zit hem ook in hoe het toernooi is opgezet. Ze zijn bijvoorbeeld ingedeeld in Poule A. Nou is het zo dat bij de derde speelronde – die dus vandaag gaat beginnen – de wedstrijden van poule A later gespeeld worden dan de wedstrijden van poule B, de poule van Nederland. Oftewel: Brazilië weet dus al wie er eerste en tweede wordt in de poule B, en dus wie hun eventuele tegenstander wordt in de achtste finale. Daar kunnen ze rekening mee houden in de laatste wedstrijd. Daarin zijn ze sowieso bevoordeeld. Worden er op het WK ook matches gefixt?
Dat acht ik niet waarschijnlijk. Er zijn namelijk nogal wat kijkers aan het WK verbonden, dus dan is de kans groot dat rare dingen gaan opvallen. Bovendien zijn de spelers op het WK moeilijker om te kopen, aangezien die al zo veel geld verdienen. Criminelen proberen spelers in een chantabele positie te brengen, bijvoorbeeld met mooie vrouwen. Maar WK-spelers hebben vaak al zoveel golddiggers achter zich aan dat ze daar niet mee te pakken zijn. Deze spelers zijn daarnaast behoorlijk beschermd. Een crimineel kan Wesley Sneijder niet zo makkelijk bereiken, want die heeft altijd mensen om zich heen. Bovendien is Sneijder zó rijk dat hij moeilijk tot meewerken te bewegen valt.
Maar niet elke speler op het WK is even rijk. Ik kan me voorstellen dat de rechtsback van een land als bijvoorbeeld Bosnië-Herzegovina wel gevoelig voor omkoping is.
Klopt, zo’n soort speler zou je inderdaad om kunnen kopen. Maar wat win je daarmee? Hoe groot zal de invloed van een Bosnische rechtsback zijn op het verloop van een wedstrijd? Je kunt er niet veel geld mee verdienen, omdat de kans dat Bosnië-Herzegovina van nature verliest ook al erg groot is. Dus dan verdien je er bij de bookmakers niet zo veel geld mee. Je kunt wel inzetten op bijvoorbeeld de eerste gele kaart, maar een bookmaker merkt het ook op als er ineens veel geld staat op wie de eerste gele kaart krijgt. Dan gaan er bellen rinkelen. Belangrijke wedstrijden worden niet snel gefixt. Dan zijn de sportieve belangen bijvoorbeeld ook zo groot dat het moeilijker is om een speler te chanteren. Maar de wedstrijden die er niet toe doen, dat zijn de wedstrijden waar je aandacht aan moet besteden. Goed, tijdzone en toernooiopzet hebben de Brazilianen dit WK dus eventueel mee, zijn er nog meer zaken die van belang kunnen zijn?
Als je kijkt naar het Europese clubvoetbal zie je dat het thuisspelende team een veel grotere kans heeft om een wedstrijd te winnen. Over het algemeen is er 48 tot 49 procent kans dat het thuisspelende team wint, 25 procent kans op gelijkspel en 26 procent kans op een overwinning van de uitploeg. Maar waarom is dat in hemelsnaam zo? Zijn de goals bij thuiswedstrijden ineens groter, waait de wind thuis altijd één kant op of kunnen de voetballers als ze uit spelen ineens niet meer voetballen? Ze hebben dit in Engeland wetenschappelijk onderzocht. En wat bleek: het stadiongeluid is doorslaggevend. Ze testten dat met scheidsrechters die het stadiongeluid wél hoorden, en scheidsrechters die het geluid niet hoorden. De scheidsrechters die het geluid wel hoorden, bevoordeelden het thuisspelende team veel vaker. Gejoel en gefluit heeft dus een significante invloed op het gedrag van de scheidsrechter.
Ook Louis van Gaal is een voorstander van juichen.Dus hoe harder het Nederlandse publiek in het stadion juicht, hoe groter de kans op een overwinning?
Haha, ja: als we in het stadion in staat zijn om de Brazilianen te overstemmen – maar dat ligt niet voor hand, want het wordt gespeeld in een groot stadion en er zijn waarschijnlijk maar zo’n tienduizend Nederlanders bij – dan maken we een grotere kans op de overwinning. Vanavond Chili – Nederland, wat zeggen jullie?
Vanavond zijn er ook veel minder Nederlanders dan Chilenen in het stadion en hebben we dus een nadeel. Maar op de kwaliteitslijst is Nederland weer iets beter. Daar staat tegenover dat Chili in de eigen tijdszone speelt. Dus het wordt niet makkelijk. Maar ik denk dat Nederland eerste in de poule wordt.