Op zoek naar een terrorist

FOTO’S DOOR JOOST WIERENGA EN BUD WICHERS

Dit is Joost met iets dat een groot geweer lijkt te zijn. Vorig jaar ontmoette onze toen 19-jarige vrind Joost Wierenga ene Bud Wichers toen hij op Marktplaats op zoek was naar een camera. Na Bud gesproken te hebben vroeg hij of Joost zin had om mee te gaan naar Irak om te filmen. Het enige plan dat Bud had was een aan Al Qaeda gelieerde terrorist vinden, een interview met die persoon te filmen en daarnaast de hele trip. Joost vond het best en moest toch nog stage lopen, dus in de daaropvolgende 35 dagen in Irak hadden ze lol, spraken ze een terrorist, kregen ze huwelijksaanzoeken en zweetten ze peentjes in Mosul, een van de gevaarlijkste steden van het land.  Vice: Joost, de meeste 19-jarigen gaan in de zomer naar Lloret del Mar om te zuipen en te feesten, maar jij ging naar Irak. Waarom?
Joost: Ik ging met videojournalist Bud Wichers mee om een documentaire te schieten waarin we opzoek gingen naar Al Qaeda, nu de oorlog officieel voorbij is. We wilden een echte terrorist spreken. Waar kende je Bud van?
Ik ken hem van Marktplaats, waar hij een videocamera in de aanbieding had die mij wel interesseerde. Na wat gesprekken heeft hij mij uitgenodigd om mee te gaan naar Dlshad in Kirkuk. Dlshad is iemand die hij drie jaar eerder heeft ontmoet toen hij daar een documentaire aan het filmen was aan het begin van de oorlog. Ter plekke zou Dlshad, een Koerdische man die Bud drie jaar geleden in Irak ontmoette, alles voor ons hebben geregeld: onderdak, vervoer met chauffeur, beveiliging, mooie verhalen, alles. Wat daadwerkelijk gebeurde is dat wij eindigden in zijn appartement, reden in zijn auto en hij zelf onze tolk was. Van het geld dat hij van ons heeft gekregen kocht hij twee mountain bikes die tijdens mijn hele verblijf in de verpakking in de woonkamer hebben gestaan. Je spullen niet uitpakken is een statussymbool in Irak, hoewel het een spuuglelijk statussymbool is. Ook kocht hij een vieze hond. Hoe was het land?
Het land is in eerste opzicht voor mij net Turkije. Ik heb eerst een paar dagen vakantie gevierd: we zijn naar een pretpark geweest, hebben wat familiebezoeken gedaan en gekampeerd. Een pretpark?
Ja, de regio waar we zaten, het Koerdische deel van het land, was eerst de belangrijkste toeristische plek van Irak, omdat de natuur daar zo mooi is. En er was dus ook een pretpark. Het was een heel normaal pretpark, met een reuzenrad en een achtbaan. We zijn er twee keer geweest, maar er waren niet zoveel andere bezoekers. Het is raar om naar een land te gaan en dan te zien dat het beeld dat je hebt van een land zo anders is dan je in je hoofd had, zoals die gevormd is door de media. Vrouwen in burka’s en niqaabs, straten vol schreeuwende mensen, schietpartijen en een algemene haat voor het westen. Maar ik zag meer vrouwen in niqaab toen ik een dagje in München was dan tijdens mijn vijf weken in Irak.

Dit was een van de weinige kinderen in het vluchtelingenkamp in Kirkuk die geen plastic Kalashnikov droeg. Dat masker matcht perfect met z’n shirt.

Een van de vele trotse bezitters van een nepgeweer in dat kamp.

Wanneer begon je met filmen?

We begonnen te filmen in een vluchtelingenkamp in Kirkuk. In de Koerdische regio van Irak was niet zoveel geweld, dus daar gingen veel vluchtelingen heen toen de oorlog begon. We liepen daar rond in wat eerst een prachtig voetbalstadion heeft moeten zijn. De kinderen in het kamp hadden letterlijk niks, dus ze waren blij ons te zien. Ze hadden allemaal plastic speelgoedgeweren, behalve een hele vette jongen die een masker droeg dat bij zijn outfit paste. Toen we een paar dagen later terugkwamen in het kamp was het bijna leeg. De overheid had ze een miljoen dinars (bijna 500 euro) gegeven om hun leven opnieuw op te bouwen. Wat voor andere interessante mensen kwam je tegen in Irak?
De Amerikanen maken veel gebruik van burgers als tolk en zo ontmoette ik Julie. Julie, die eigenlijk Zara heette maar dat geen mooie naam vond, wilde met mij trouwen. Dlshad zei in zijn krakkemikkige Nederlands dat hij haar een “hééle mooie meisje vin” maar waarschuwde me dat Julie seks met mij ging proberen te hebben om vervolgens te zeggen dat ze zwanger is, zodat ze mee kon naar Nederland. Ja, wie wil er nou géén seks met mij? Ik praatte met haar over de normen en waarden van Irakezen en hoe dat verschilt met die van de Hollanders. Julie was erg geïnteresseerd in mijn seksleven en wilde maar wat graag mijn vriendinnetje zijn. Ik krijg nog steeds via Facebook berichten van haar of ik al een nieuwe “GF” heb, want zo niet, dan wil zij mijn vriendinnetje nog steeds wel zijn.

Hier laat Joost de vieze hond van Dlshad uit, die hij gekocht had met het geld van Joost en Bud. Dlshad is de hond na twee weken kwijtgeraakt.

Dit is een van de weinige gesluierde vrouwen die Joost tijdens zijn verblijf van vijf weken in Irak heeft gezien

Welke dingen heb je nog meer voor de documentaire gedaan?
We zijn naar Mosul gegaan. Dat is een stad die echt gevaarlijk is voor journalisten. Iedereen die we spraken waarschuwde ons voor die stad. Waarom is het er zo gevaarlijk?
Omdat er mensen van iedere etniciteit, religie en achtergrond wonen. Daarom vertrouwt niemand elkaar en worden mensen daar vermoord. Nog geen week voor we daar waren was een journaliste uit Bagdad daarheen getrokken met acht bodyguards. Die zijn allemaal vermoord en haar hoofd is terug naar Bagdad gestuurd. Daar komen was dus vrij lastig. Het lukte ons alleen om toegang te krijgen nadat we drie keer met een Iraakse generaal hadden gesproken. Hij had beloofd om beveiliging voor ons te fixen om ons de stad in te krijgen, maar hij had daarbij niet de bijbehorende papieren geregeld. Dus reden we daarheen in een konvooi van politi—en legerauto’s.

Dit is Julie, of Zara, een tolk voor de Amerikanen. Ze vroeg Joost ten huwelijk omdat ze het wel zag zitten om bij Joost achterop een spermacel naar Nederland te rijden.

Nogmaals Julie, met haar indrukwekkende geweer. Ze checkt elke dag Facebook om te zien of hij al een vriendin heeft.

Waarom deed die generaal dat?
Omdat we hem geld hadden gegeven. Wat lieten ze je zien in Mosul?
We reden naar wat ooit het paleis van Saddam Hussein en zijn twee zoons was. Hier werd er hevig via de radio gesproken over snipers en, wat voor mij op dat moment onduidelijk was, een in de buurt gepleegde aanslag. Dlshad vertelde ons dat de helft van de beveiliging weg moest, en dat we de stad nú moesten verlaten. Na ongeveer vijftig meter werden we gestopt bij een roadblock van het Iraakse leger, waar we werden gecontroleerd op papieren die we niet hadden. De eerste van de drie nog overgebleven auto’s mocht doorrijden, maar werd bijna direct klemgereden door een Humvee met daarin een stel zwaarbewapende Irakezen die ons niet zomaar zouden laten gaan. Na twee uur onduidelijkheid kwam het bericht dat we mochten doorrijden. Waarschijnlijk is het bericht binnen dat ons envelopje was aangekomen bij de eerdergenoemde generaal. Dlshad was door het dolle heen zodra we de grens passeerden, en voor zijn gevoel op veilig grondgebied kwamen. Hij schreeuwde het uit van blijdschap. Ik voelde me ook best wel goed toen.

Dit is Serhat “The Terrorist Hunter” Qader, de generaal die                 Bij het doorzoeken van dit huis vonden ze een Kalashnikov, 
Bud en Joost uitnodigde om mee te gaan bij het doorzoeken               wat in Irak net zo raar is als het vinden van een vieze zakdoek __
van een dorpje. Hij was een trots man die enorm veel hield                 in mijn slaapkamer.
van publiciteit.

Heb je nog andere avonturen meegemaakt?
Nog diezelfde nacht werden we gebeld om met generaal Serhat “The Terrorist Hunter” Qader mee te gaan op een nachtelijke raid. Hij vond ons bikkels omdat we in Mosul waren geweest. Die nacht gingen we met een konvooi van ongeveer veertig voertuigen van zowel Irakezen als Amerikanen de ongerepte woestijn in. Om het half uur kwamen we een dorpje tegen waar alle mannen op de knieën zaten met de handen achter het hoofd. Een eenheid had een grote lading wapens en materialen om bermbommen en bomgordels mee te maken gevonden. Met trots liet de generaal een zak zien met uranium in poedervorm, die ze hadden gevonden in een nabijgelegen veld. Hoe waren die soldaten met wie jullie op die trip waren?
Pas op de terugweg had ik wat tijd om te praten met de Amerikanen die mee waren op de raid. Ik ontmoette Isiah, een beer van een kerel uit Texas. Toen ik de camera uit had gedaan zei hij dat hij Irak het meest vreselijke land ooit vond, en hij nog liever in Afghanistan zou zitten. En op welke andere manieren merkte je dat je in een door oorlog verscheurd land was?
Toen we met een taxi, waar trouwens ‘taski’ op stond, naar huis werden gereden kreeg ik van de chauffeur een wapen in mijn handen gedrukt. “For protection.” In bijna elke auto waarin ik heb gezeten lag een wapen, zoals een fraai gepimpte shotgun, een geladen RPG launcher, een Glock, een PKM-machinegeweer uit de oude Sovjet Unie en een stuk of wat Kalashnikovs.

Joost en Bud (de meest linkse jongen) hangen wat met de Amerikaanse soldaten die ze meenamen op hun raid. De linker soldaat is Isiah, uit Texas. Hij vond het raar dat Joost vrijwillig naar Irak was gekomen, en zei: “Why are you guys here? You should be getting pussy in The Netherlands, put that shit on tape!” Nog andere badasses tegengekomen?
Zeker, we hebben veel van onze tijd doorgebracht met de Asayesh, de Koerdische geheime dienst. Zij zijn een soort anti-terrorisme-team dat zowel als leger aanwezig is als undercover opereert. We praatten met ze over de grootste dreigingen in de regio en over infiltranten in terroristische groeperingen. We werden voorgesteld aan Captain Hemen, die ons voor de rest van de week onder zijn hoede nam. We gingen mee met een groep soldaten die eruit zagen alsof ze net van een filmset kwamen; ze droegen bijvoorbeeld het The Punisher-logo op hun kleding. Zij gingen een ronde doen door de minder veilige wijken van de stad. En toen kwam je een terrorist tegen. Vertel eens hoe dat ging.
Bud interviewde drie jaar geleden een amir, een hoge commandant, van Ansar Al-Sunna in de Rashaadvallei. Via dezelfde connecties probeerden we contact te leggen met Ansar Al-Islam, een tak van Ansar Al-Sunna dat als een van de weinigen de beschikking heeft over chemische wapens. De BBC zou zeggen dat deze groepering banden heeft met Al Qaeda, maar eigenlijk is Al Qaeda niet meer dan een verzamelnaam. Je zal nooit iemand vinden die direct lid is van Al Qaeda, dat gebeurt alleen in Team America. We werden verzocht te wachten in een gemeubileerde ruimte die voor de Iraakse standaard iets te mooi en netjes was. Aan de muur hing een foto van Barzani, de president van de Koerdische autonome regio, en in de hoek stond een radio die oosterse muziek speelde. Na ongeveer tien keer de tape en camera te hebben gecheckt werden we naar een andere ruimte doorverwezen, waar een Arabische man met bedekt gezicht en Kalasnikov op ons stond te wachten. We werden door de ter plekke aanwezige tolk verzocht absoluut geen beelden te maken van zijn voeten en ons strikt te houden aan de van tevoren doorgegeven vragen. De amir vertelde ons dat hij een vreselijke haat koestert tegen joden en Amerikanen, en niet zal rusten tot zij Irak verlaten. Zijn groepering is verantwoordelijk voor meerdere aanslagen en ontvoeringen in Irak, en de man vertelde meerdere doden op zijn naam te hebben. Toen we vroegen of hij directe banden had met de geheime dienst van landen als Iran en Syrië weigerde hij antwoord te geven. Wel wilde hij ons vertellen dat ze financieel werden gesteund vanuit het buitenland en ook wapens kregen van landen als Syrië en Iran. Hij sloot af met een boodschap naar de bevolking van Irak. Hij zei dat hij niet verkeerd begrepen moet worden door de Irakese bevolking, en dat ze Jihadisten zijn, die vechten voor hun eigen land. Ze zullen blijven vechten totdat alle joden en Amerikanen Irak hebben verlaten, pas dan kunnen zij hun normale leven weer oppakken. “Wij zullen de vijand wegvagen.”

Na heel wat geheime onderhandelingen met oude kennissen van Bud kwamen ze eindelijk in contact met de terrorist die ze zochten, een amir van Ansar al-Islam.

Op weg naar een onbewoond dorpje dat op het punt stond doorzocht te worden door Iraakse en Amerikaanse soldaten.

Foto genomen vanuit de auto, toen Joost en Bud wachtten bij een road block in Mosul. Ze hadden geen papieren om er te mogen zijn, en zweetten daarom vele druppels onverdund angstzweet.