Een Nederlandse imam, rabbijn en pastor praten over drugs

De wereldreligies hebben nogal eens wat te zeggen over de juiste manier om je leven te leiden. Of het nou gaat om het epileren van je wenkbrauwen (haram, volgens de islam), het eten van kreeft (niet koosjer, aldus de Thora) of kleding die gemaakt is van een mix van linnen en wol (verboden, zegt Leviticus), de heilige boeken staan vol met strikte gedragsregels en strenge adviezen. Maar hoe zit het eigenlijk met drugs?

Het idee heerst dat een beetje fatsoenlijke christen, moslim of jood geen boterhamzakjes pep naar binnen schuift in het weekend, of hele nachten doortrekt op een schep ketamine. Maar waarom is dat eigenlijk zo? Staat er letterlijk in de Bijbel, Koran of Thora dat je geen verdovende middelen tot je mag nemen?

Om erachter te komen wat het standpunt over drugs is binnen de drie grootste monotheïstische religies in Nederland, sprak ik met een imam, een pastor, en een rabbijn.

Als eerste besluit ik om een imam te bellen. Ik kom uit bij de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap in Den Haag, die me doorverbinden met imam Safeer Siddiqui.

VICE: Hoi Safeer, wat zegt de Koran over drugs?
Imam Safeer Siddiqui: In de Koran wordt niet specifiek over drugs gesproken. Er staan wel algemene principes in de Koran over voeding en alcohol. Eten heeft volgens de Koran een groot effect op de moraal van de mens en daarom zijn er allerlei voorschriften over wat je wel en niet tot je moet nemen. De heilige profeet Mohammed heeft wel een uitspraak gedaan over bedwelmende middelen, namelijk dat alles wat bedwelmend werkt in grote hoeveelheden ook verboden is in kleine hoeveelheden. Dus in het licht van deze uitspraak zijn zowel soft- als harddrugs verboden. Is volgens de islam drugsgebruik immoreel?
Dat is niet zo zwart-wit. Wat voorop staat is het welzijn van de mens zelf. Dus er zijn zeker uitzonderingen, bijvoorbeeld als iemand om medische redenen wiet moet roken, dan mag dat. In de homeopathie wordt ook alcohol gebruikt, dat mag dan ook. In de Koran staat dat alcohol voordelen kent, maar de nadelen wegen niet op tegen de voordelen, dus moet je het tóch niet drinken. Dat is een basisprincipe dat je kunt terugvoeren naar al je handelingen als moslim – het is iets heel rationeels. Ik zou drugsgebruik niet per se als een zonde beschouwen, eerder als een tekortkoming. Het staat haaks op het leven van een moslim; je kunt je niet concentreren als je high bent en dus ook niet vijf keer per dag bidden. Wat vindt u persoonlijk van drugs?
Ik sta compleet achter de visie van de Islam. Het is namelijk een heel rationele visie, wanneer iets meer nadelen dan voordelen kent, moet je het gewoon niet doen.

Om erachter te komen wat Jezus van drugs vindt, bel ik met de Keizergrachtkerk in Amsterdam, die me doorverwijzen naar het drugspastoraat. Het drugspastoraat Amsterdam bestaat al 25 jaar, en hier werken vertegenwoordigers van het christendom die alles weten over drugs. Ik belde ze op, en kwam uit bij pastor Nelly Versteeg.

VICE: Hoi Nelly, wat zegt de Bijbel over drugs?
Pastor Nelly Versteeg: De Bijbel spreekt niet specifiek over drugs. Maar er staat wel in dat als je een goede relatie wilt hebben met God of mensen om je heen dat je dan helder van geest moet zijn. Dus onder invloed zijn wordt niet gezien als iets positiefs, en daarmee mis je ook je doel om goed en in balans te leven. Het wordt in die zin dus afgekeurd.

Is drugsgebruik immoreel volgens het christendom?
Nee. Het wordt wel als positief bestempeld als je het níet doet, maar dat betekent niet dat het per definitie immoreel is. Het immorele is vooral wat je door drugs doet, dus als je er egoïstisch van wordt of er veel door gaat liegen bijvoorbeeld. In het christendom is er altijd een weg terug en dan is er ook vergeving mogelijk. Bovendien zijn we juist geroepen om de zondaar te zoeken in het besef dat ieder mens wel zondes begaat. Niemand is perfect, want er zit een soort van onvermogen in de mens om altijd het juiste te doen. Dus je kan als christen op een feestje gewoon een pil nemen zonder dat het een probleem is?
In feite is dat geen probleem. In sommige christelijke kringen heeft het zeker geen positieve klank omdat het verslavend kan zijn, en je dus kan afleiden van God. Maar ik vind dat je dat dan ook moet doortrekken naar tabak en alcohol als je dat zo bekijkt. Wat vindt u persoonlijk van drugs?
Ik zie persoonlijk dat drugs een destructieve impact heeft op mensen. Tegelijkertijd zie ik op het drugspastoraat een groep mensen die al veel heeft meegemaakt in hun leven, niks te verliezen heeft, en drugs gebruikt – en daar worden het geen slechtere mensen van. Ik probeer met hen te zoeken naar wat zij nog waardevol vinden in het leven. Ik zie ook mensen die na dertig jaar van drugsgebruik stoppen – prachtig – maar soms zie je ook dat iemand die stopt dan na een half jaar doodgaat, omdat het lichaam zo geleden heeft. Daarom ben ik ook de laatste die zegt dat je zou moeten stoppen. Mensen die heel kritisch zijn over drugs weten er vaak heel weinig van af, en keuren het alleen af omdat het illegaal is. Drugs zijn niet slecht omdat ze illegaal zijn. Alcohol en tabak zijn net zo schadelijk, maar toevallig wel legaal.

Tot slot ga ik langs bij rabbijn Tamarah Benima. Onder het genot van een kopje thee praten we over lsd, de hallucinaties van Mozes, en hoe Jahweh over drugs denkt.

VICE: Hoi Tamarah, staat er in de joodse literatuur iets over drugs?
Rabbijn Tamarah Benima: Nee, er staat niet specifiek iets in over drugs of het gebruiken van drugs. Er is wel een sterke tendens binnen het jodendom om te zeggen dat je niets mag nemen dat je lichaam schade berokkent, want je lichaam is een gift van God dat je goed moet verzorgen. Je moet dus niets doen dat je leven bekort. Roken, drinken, en drugs kunnen daarvoor zorgen.

Maar ik zie in de joodse literatuur wel teksten waarbij ik denk: het lijkt erop dat ze aan het hallucineren zijn. Ook al staat het er niet expliciet bij, je kunt je op z'n minst wel afvragen of ze iets gebruikt hebben. Er blijkt in de Sinaïwoestijn een plant te groeien die dezelfde hallucinogene effecten heeft als ayahuasca. Benny Shannon, een Israëlische psycholoog en linguïst heeft onderzoek gedaan naar het verband tussen de Joodse literatuur en drugs. Volgens hem waren Mozes en de Israëlieten bij het ontvangen van de tien geboden onder invloed van geestverruimende plantenextracten. Hij beweert dat ze daardoor geluiden hebben gehoord die ze hebben geassocieerd met de stem van God. Er zijn natuurlijk ook rabbijnen die hier heel anders over denken, maar ik denk dat er wel degelijk drugs werden gebruikt in die tijd, al vind je het nergens terug in de literatuur. In de joodse traditie wordt er wel verondersteld dat je niets doet waar je verslaafd aan kunt raken. We zijn per slot van rekening het volk waarvan God zegt: "Ik heb jullie uit het slavenhuis bevrijd." Dat kun je opvatten als daadwerkelijke slavernij – toen de Joden in het Oude Egypte als slaven werden ingezet door de farao – maar ook als verslaving aan diverse middelen of handelingen. Is het eigenlijk immoreel om drugs te gebruiken volgens het jodendom?
Nee. Drugs gebruiken is niet per definitie immoreel. Immoraliteit in de joodse literatuur gaat meestal over ontucht en seksuele strapatsen, of niet goed zijn voor armen, weduwen of anderen. Er zijn tal van regels in het jodendom, je mag bijvoorbeeld geen varkensvlees eten – is het dan immoreel als je het wel doet? Nee, je overtreedt alleen een regel. Maar als je bijvoorbeeld geen geld geeft aan armen dan ben je wel immoreel bezig, want dan schaad je een ander. Dat doe je niet met drugs gebruiken. Verder moet je streven naar een gematigd leven, dus ook als het op drugs aankomt. Wat vindt u persoonlijk van drugs?
Ik ben een mysticus, en mijn spirituele leven zou er zonder mijn kwart dosis lsd op mijn 25e radicaal anders hebben uitgezien. Het heeft een flinke impact op mij gehad. Ik had de afspraak gemaakt dat als ik een goede trip zou hebben, ik het nooit meer zou nemen, en daar heb ik me ook aan gehouden. Het was een geweldige ervaring, ik was 48 uur high en het heeft me geholpen om te begrijpen dat het brein software is en geen hardware. Dat je kennelijk met chemische middelen bepaalde bewustzijnstoestanden kunt triggeren, maar dat die al in je aanwezig zijn, en je dus moet proberen om die op natuurlijke wijze te activeren. Natuurlijk kennen drugs veel negatieve consequenties. Maar tegelijkertijd ben ik me ervan bewust dat in de jaren zestig en zeventig dankzij de anticonceptiepil en de drugs die mensen gebruikten er een enorme cultuuromslag is geweest. We zijn meer open gaan staan voor meditatie, de natuur, en stiltes. Ik hoop, of ik ben er eigenlijk van overtuigd, dat jongeren die recreatief drugs gebruiken op een bepaalde manier die spirituele ervaring krijgen die we vroeger in de synagoge, moskee of in de kerk ervoeren.