Hoe het is om een pathologische kotsfobie te hebben

Terwijl ik dit zit te typen, geeft een zeurderig stemmetje in mijn hoofd me instructies om niet misselijk te worden; ik probeer er niet te veel aan te denken, maar ik voel de bekende brok in mijn keel. Alleen al de gedachte aan misselijkheid of alles wat met misselijkheid te maken heeft, maakt me, dus, een beetje misselijk.

Ik heb een lichte vorm van emetofobie, wat betekent dat ik een extreme angst heb voor braken. Het houdt onder andere in dat je bang bent voor het zien – of horen – van anderen die aan het overgeven zijn of de angst om te stikken. Het is natuurlijk redelijk normaal om kotsen of misselijkheid niet zo prettig te vinden, maar volgens Lorna Denton, een psychotherapeut en coach, die dertig jaar aan emetofobie leed, "begint het pas een fobie te worden als iemand buitenproportioneel veel angst voelt wanneer ie aan overgeven denkt. Diegene vertoont dan ook vermijdingsgedrag, zoals het niet drinken van alcohol of het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen om zo niet misselijk te kunnen worden."

Verrassend genoeg is emetofobie een aandoening die niet vaak wordt gediagnosticeerd, ondanks dat het een veelvoorkomende angststoornis is. Anxiety UK zegt dat ongeveer zeven procent van de vrouwelijke bevolking en drie procent van de mannelijke bevolking aan deze specifieke fobie lijdt.

Ondanks het feit dat het vrij vaak voorkomt, kennen veel mensen de verwoestende gevolgen niet. "Het is bijna altijd gekoppeld aan gegeneraliseerde angst, waaronder de angst om te reizen en extreem obsessief schoonmaakdrang vallen," zegt Denton, "en het kan ook agorafobie, claustrofobie en eetgerelateerde problemen met zich meebrengen."

Voor sommige mensen is de gedachte aan braken echte zo vreselijk dat het hen mentaal en fysiek beïnvloedt. "Emetofobie kan soms periodes van paniek veroorzaken die enkele uren tot meerdere dagen kunnen aanhouden," zegt Denton. "In het ergste geval kan het zelfs leiden tot uitstel van zwangerschap of überhaupt ervoor zorgen dat mensen niet aan kinderen beginnen, als gevolg van angst voor ochtendmisselijkheid of het vermogen om voor een ziek kind te zorgen."

Philippa Willitts lijdt al bijna dertig jaar aan emetofobie. In haar tienerjaren werd het zo erg dat ze werd gediagnosticeerd met een eetstoornis, omdat ze bang was om te eten wat eventueel tot overgeven zou kunnen leiden. "Ik had het al jaren voordat ik wist wat het was," zegt ze. "Ik kon nauwelijks eten, omdat ik zo bang was om over te geven. Ik was zo obsessief bezig met of ik ziek was of niet, dat ik een lange tijd dacht dat ik een hypochonder was."

Niemand kent de echte oorzaak van emetofobie, maar net als met de meeste fobieën kan het vaak worden teruggeleid naar de vroege kindertijd. Emetofobie wordt gekoppeld aan een laag zelfbeeld en een hoge mate van perfectionisme, maar meestal heeft het te maken met de angst om de controle te verliezen. "Het beïnvloedt vrouwen sneller dan mannen," zegt Denton, "van de mensen met emetofobie die mij raadplegen is ongeveer 95 procent vrouw en in de leeftijd van 18 tot en met 24. Vrouwen hebben er meer kans op, omdat zij een 'hogere mate van afkeer' ervaren. Ze voelen sneller walging en maken zich sneller druk om hoe anderen het zullen vinden als ze overgeven."

Een van die vrouwen met deze fobie ben ik. Een paar jaar geleden kwam een van mijn ergste nachtmerries uit: ik ging met de metro naar huis en de combinatie van het heen en weer bewegen van de wagon en de groeiende angst om niet misselijk in het openbaar te worden, werd me fataal. Ik probeerde wanhopig om zonder kleerscheuren de volgende halte te bereiken, maar toen de deuren opengingen, gaf ik over in mijn hand. Het was niet zo'n klein beetje ook – we hebben het hier over projectielkotsen. Kort daarna moest ik zo erg hyperventileren dat ik flauwviel. Maar vergeleken met de andere mensen die aan emetofobie lijden, is dit nog niks.

Angela Smith lijdt al veertig jaar aan emetofobie. "Als klein meisje werd ik 's nachts in paniek wakker omdat ik bang was dat ik ziek zou worden," zegt ze. "Ik kan bijna onmogelijk met het vliegtuig, omdat er altijd een kans is op turbulentie, waar je misselijk van kunt worden. De fobie was op een gegeven moment zo erg dat ik nergens heenging zonder gember, probiotica en misselijkheidstabletjes."

Een andere vrouw, Katrina Fouracre, is tegen haar fobie aan het vechten terwijl ze haar eerste kindje verwacht. "Sinds mijn zwangerschap heeft mijn angst het kookpunt bereikt," zegt ze. "Ik maakte me altijd zorgen om ochtendmisselijkheid en vroeg me af hoe ik daarmee om zou gaan. Mijn angst wordt nu doorgetrokken naar hoe het zal zijn als de baby geboren wordt, ouder wordt en naar school gaat waar hij of zij allerlei ziektekiemen oploopt. Ben ik in staat om een ziek kind te verzorgen en hoe zorg ik ervoor dat ik zelf niet besmet raak? Maar met het groeien van mijn buik leer ik beter omgaan met wat mij te wachten staat.

Er is geen wondermiddel om emetofobie te genezen, maar de angstlevels kunnen, met de juiste behandeling en begeleiding, wel minder worden. "Omdat het een mentale ziekte is, is cognitieve therapie vaak succesvol gebleken," zegt Denton. "Ik help mensen door hen praktische technieken aan te leren die ze kunnen gebruiken om hun gedachten onder controle te krijgen en hun zorgen in perspectief te zien."

Emetofobie is een ingewikkelde angststoornis, omdat je een constante strijd levert met je spijsverteringssysteem en omdat je gedachten over overgeven constant en dwingend zijn. "Veel mensen met emetofobie maken moeilijk onderscheid tussen misselijkheid die gerelateerd is aan nervositeit of misselijkheid omdat je echt ziek bent," legt Denton uit, "dat betekent dat het bijna onmogelijk is om je te ontspannen en er niet over na te denken."

Het niet kunnen garanderen dat het gebeurt is een constante zorg bij mensen die aan emetofobie leiden. Voor Fouracre is dit nog een lastig punt. "Ik doe heel erg mijn best om het niet mijn leven te laten beheersen. Als ik me misselijk voel heb ik een routine die ik uitvoer om het gevoel van misselijkheid langzaam weg te laten ebben. Ik hou mijn handen onder de koude kraan en als het mogelijk is, probeer ik frisse lucht binnen te krijgen, door een raam open te doen of naar buiten te gaan. Dit geeft me een psychologisch gevoel van veiligheid. Op dit moment werk ik hard om de angst niet mijn gedachten over te laten nemen."