Wat vinden kleine mensen van kleine-mensenverhuur?

Je hebt Tyrion in Game of Thrones, professor Banning in Harry Potter, Mini Me in Austin Powers. Allemaal gespeeld door gerespecteerde acteurs die het, mede dankzij hun lengte, goed getroffen hebben. Vooral in de Verenigde Staten zijn kleine mensen goed vertegenwoordigd in de entertainmentwereld. Er zit alleen een enorm verschil in de toon van die entertainmentrollen. Er zijn serieuze rollen, en rollen die vooral bedoeld zijn voor het trainen van de lachspieren van anderen. Denk bijvoorbeeld aan het kleine mens in de oven in Project X, de twerkers naast Miley Cyrus tijdens de VMA’s in 2015 en het 'dwergwerpen' in the Wolf of Wallstreet.

Uiteraard zijn kleine mensen ook op lokaal niveau te vinden in de wereld van glitter en glamour - hoewel het grotendeels meevalt met die glamour. Hoe glamoureus is bijvoorbeeld een tour met een 'pissup smurf' over de Wallen, waar kleine mensen verkleed als smurf worden vastgeboeid aan een dronken vrijgezel?

Ik vroeg entertainer Jan Braem, verslaggever Denise Stoopen en de Belangenvereniging van Kleine Mensen naar hun mening over kleine mensen in de entertainmentwereld en waar in hun ogen de grens ligt.

Jan Braem is eigenaar van het verhuurbedrijf Short People Agency. Hij verhuurt zijn kleine medemens en zichzelf om de boel op z’n kop te zetten tijdens feesten en partijen. Zo kun je bijvoorbeeld een beveiliger, een mini-Sinterklaas of een Oempa Loempa inhuren. Jan is geen onbekende in de entertainmentwereld: hij is 22 jaar dj geweest (Little Joe, “Europa’s Kleinste DiskJockey”), heeft meegespeeld in de film Willow van George Lucas, en verscheen een aantal keer in Benidorm Bastards.

Als Jan wordt ingehuurd als mini-security, staat hij alleen of met een collega in kostuum voor de deur om streken uit te halen met de bezoekers. Hij controleert tasjes en tovert er bijvoorbeeld een dildo uit. “Of een zakje poeder, een piepklein condoompje, een reuzecondoom of een butt plug. Of ik zeg tegen een meisje van één meter zestig dat ze niet naar binnen mag omdat ze te klein is. Ik vind het geweldig om zo’n act uit te voeren. Je moet mensen aan het lachen maken en ze tegelijkertijd ook een beetje in verlegenheid brengen.”

De entertainer merkt dat het steeds populairder wordt om kleine mensen in te huren. “Als ik iedere opdracht zou aannemen, zou ik elke dag kunnen werken.” Ik vraag hem hoe hij ervoor zorgt dat zijn act menswaardig blijft. “Door steeds duidelijk mijn grenzen aan te geven. We gaan bijvoorbeeld niet naakt, we doen geen striptease, ik laat me niet vastboeien en wil eigenlijk vooral de bovenliggende partij spelen, zoals een beveiliger of politieman. Ik zal vast opdrachten mislopen omdat ik zulke dingen niet doe. Uiteindelijk wil ik mensen gewoon aan het lachen maken, zodat wij ook lachend naar huis kunnen.”

Kleine mensen en amusement zijn twee dingen die al vanaf oudsher verweven zijn. Vroeger dienden kleine mensen als nar of gezelschap voor mensen van adel. Koningin Maria Theresia van Oostenrijk had zelfs zes 'dwergen' als gezelschap, waarmee ze regelmatig aan de eettafel zat. Maar ook het omstreden dwergwerpen is nog niet zo lang geleden verboden. Pas in de jaren negentig verboden de Verenigde Naties de ‘sport’. “Het wordt af en toe ook aan ons gevraagd, maar dat zou ik voor geen geld doen. Als ze met ons gaan werpen, dan werpen wij met hen,” zegt Jan.

De meeste mensen reageren positief op het bedrijf van Jan, maar hij vertelt dat hij af en toe ook negatieve reacties krijgt van kleine mensen. “Ik laat me graag fotograferen, maar daardoor wordt er ook soms aan kleine mensen op straat gevraagd of ze op de foto willen. Sommige mensen begrijpen het verschil tussen een entertainer in een discotheek en een klein persoon op straat niet. Ik kan begrijpen dat de kleine mensen die dat meemaken dat vervelend vinden.”

De Belangenvereniging van Kleine Mensen (BVKM) zegt geen problemen te hebben met kleine mensen die in de entertainmentwereld werken, zolang het de positieve beeldvorming stimuleert. Per mail laten ze weten: “Positieve beeldvorming is een van onze doelen. We willen benadrukken dat de participatie van kleine mensen in de maatschappij niet onderdoet voor die van mensen met een gemiddelde lengte. We respecteren de eigen keuzes van mensen, maar kleine mensen die in de entertainmentwereld werkzaam zijn en dit beeld bewust op de hak nemen, vertegenwoordigen ons beeld niet - ze vertegenwoordigen uitsluitend hun eigen belang en doen dit niet namens de vereniging of haar leden.”

Denise Stoopen deelt het doel en het belang van de BVKM. Zij werkt ook in de entertainmentwereld, maar dan als verslaggever voor No Limits Network, een online platform van de NCRV. Ze maakt en presenteert filmpjes waarin mensen met een beperking andere mensen met een beperking helpen. Denise wil zich graag opstellen als ‘ambassadeur’ van kleine mensen en, net zoals de BVKM, de positieve beeldvorming stimuleren. Denise vindt dat kleine mensen op dit moment te weinig serieuze rollen in de Nederlandse entertainmentwereld hebben en dat er daarnaast weinig inhoudelijke programma’s over achondroplasie te zien zijn. Dat is ook een van de redenen waarom ze te zien is in Arie en de Kleine Mensen.

“Ik heb het gevoel dat er nog niet zoveel bekend is over achondroplasie. Ik wil achondroplasie niet vergelijken met het syndroom van Down, maar dat zie je wel veel meer in de media. Barry Atsma heeft een broertje met Down, Johnny de Mol doet er veel mee, en zo zijn er nog meer voorbeelden. We weten in Nederland veel meer over het syndroom van Down dan over achondroplasie.”

Denise heeft er geen problemen mee als haar kleine medemens zich verhuurt, want “iedereen moet doen waar hij of zij gelukkig van wordt,” maar ze heeft zich er vroeger wel ongemakkelijk over gevoeld. “Vroeger voelde ik me wel een beetje opgelaten als ik een klein persoon in een film zag en wilde ik me nooit verkleden. Tegenwoordig is dat gelukkig niet meer zo. Als ik carnaval vier zou ik nooit als smurf of kabouter verkleed gaan, maar wel als Minnie Mouse of basketbalster. Een beetje zelfspot vind ik wel leuk.” Ze vertelt dat mensen inderdaad af en toe ongevraagd foto’s van haar maken.

“Ik ben ooit in de supermarkt achtervolgd door een jongen die me de hele tijd filmde. En laatst stond een groepje jongeren te lachen, toen ik buiten op iemand aan het wachten was. Een van hen kwam steeds dichterbij met zijn telefoon. Ik vertrouwde het niet en ging ergens staan waar je me moeilijk kon fotograferen. Plotseling stond hij voor me om een foto te maken. Daarna rende hij hard weg. Ik heb de jongeren beide keren teruggeroepen en ze alles van hun telefoon laten verwijderen. Ik heb geen zin om op Snapchat te staan, alleen maar om belachelijk gemaakt te worden. Ik wil best op de foto gaan, maar het ligt aan de situatie én mensen moeten het wel eerst aan me vragen.”

Jan Braem denkt dat er met het grootste deel van de beeldvorming niets mis is en merkt dat ook tijdens zijn optredens. “Maar een klein deel van de Nederlanders heeft geen sociale manieren.” Hij vindt optredens in studentenclubs het moeilijkst, omdat daar veel gedronken wordt. “Ik zeg altijd tegen studenten: als er met bier wordt gegooid en ik word geraakt, dan ben ik weg. Daarom moeten studenten ook altijd van te voren betalen. Ik wil eerst geld, en dan ga ik pas optreden.” Als er aan Jan wordt gevraagd of hij zichzelf niet laat misbruiken, antwoordt hij: “Wij hebben een bijzonder lichaam en houden van entertainment, en daar verdienen wij ons geld mee. Vervolgens is het aan ons hoe ver we gaan. Doutzen Kroes verdient toch ook geld met haar lichaam?”