De 'krachtigste storm in de geschiedenis' zal zijn titel niet lang houden

Toen een van de sterkste stormen ooit gemeten in moderne tijden over de Filipijnen raasde, liet het een spoor van tenminste 2.500 doden achter. Tyfoon Haiyan’s windstoten hadden een snelheid van 315 kilometer per uur, met pieken van 380 km/u. De storm had ook nog eens een zes meter hoge overstroming tot gevolg. Een complete stad werd van de kaart geveegd, tezamen met kleinere dorpen en gemeenschappen. De storm is nu de dodelijkste natuurramp in de geschiedenis van het land dat regelmatig wordt geteisterd door aardbevingen, orkanen en uitbarstingen.

En wetenschappers zeggen dat sterkere stormen onderweg zijn. Wat nu dus de “sterkste storm ooit” wordt genoemd zal haar titel niet lang behouden. Warme oceanen voeden de stormen, en door klimaatverandering nemen die oceanen meer warmte op dan ooit gemeten in de geschiedenis van de mensheid.

“Wanneer [cyclonen] eenmaal vormen, komt het grootste deel van hun energie vanuit het wateroppervlakte,” zegt professor Will Steffen, een onderzoeker aan de ANU en een lid van de Climate Council, tegen de Sydney Morning Herald. “We weten dat de temperatuur van de oppervlakte van de zee over bijna de hele wereld warmer aan het worden is, dus dat is een behoorlijk directe invloed van klimaatverandering op de aard van de storm.”

Ook betekent de stijgende zeespiegel dat steden kwetsbaarder worden voor overstromingen en stormvloed. Het hoofd van de World Meteorological Organization (WMO) benadrukte precies dat gevaar tijdens de internationale klimaatvergaderingen van gister.

“Hoewel individuele tropische stormen niet direct toegeschreven kunnen worden aan klimaatverandering, zorgen hogere zeespiegels er nu al voor dat kustpopulaties kwetsbaarder zijn voor stormvloed,” zei WMO Secretaris-Generaal Michel Jarraud in een verklaring. “We ondervonden dit gegeven met tragische consequenties in de Filipijnen.”

Hoewel het moeilijk blijft voor wetenschappers om de frequentie van stormen te begrijpen – sommige modellen laten zien dat orkanen de laatste tijd juist iets minder voorkomen – zijn de meeste wetenschappers er over eens dat de stormen steeds vernietigender van aard worden. Het WMO stelt dat “hoewel de relatie tussen klimaatsverandering en de frequentie van tropische cyclonen onderwerp is van verder onderzoek, er verwacht wordt dat hun impact intenser zal worden.”

En de intensiteit van stormen als Haiyan, en wat die stormen in hun spoor van vernieling achterlaten, is ronduit beangstigend. Volgens wat misschien wel het meest apocalyptische rapport van de Associated Press van dit jaar is: “Lijken die in bomen hangen, over de weg verspreid liggen of begraven onder ingestorte huizen – duizenden doden in een enkele Filipijnse stad, huizen en gebouwen die weggespoeld zijn door krachtige winden en gigantische golven.”

Om de omvang van dit categorie 5 monster te kunnen bevatten, moet je het zien vanuit de ruimte. Hier is een satellietfoto van de storm, genomen terwijl de tyfoon de eilanden opslokte in een gewelddadige sluier van water en wind.

En er staan er meer klaar. “Er zijn fysieke argumenten en bewijs dat er kans bestaat op intensere orkanen,” zegt Myles Allen, hoofd van de Climate Dynamics Group aan de University of Oxford, tegen The Guardian.

In de VS deden publieke voorlichters en de media hetzelfde wat ze al jaren doen – eindeloos in twijfel trekken of de opwarming van de aarde een rol speelt in dit event, en zo ja, in welke mate. Het is een beetje een played-out theaterstuk aan het worden, dat misschien wel wordt opgevoerd om burgers gerust te stellen. Burgers die anders wel eens vraagtekens zouden kunnen zetten bij het feit dat een van grootste en rijkste landen ter wereld nog geen enkele grote stappen heeft gezet om het land voor zulke verwoesting voor te bereiden. Want de rest van de wereld beseft dat wel.

Voor de Filipijnen is het inmiddels wel duidelijk. Leiders van het land legden expliciet de link tussen het klimaat en de tyfoon Haiyan, en eisen onmiddellijke wereldwijde actie tijdens de internationale gesprekken die in de nasleep van de storm zijn begonnen.

Naderev "Yeb" Sano, de Filipijnse hoofdonderhandelaar, ging zo ver als te stellen op hongerstaking te gaan totdat de landen ter wereld een overeenstemming bereiken om een betekenisvolle stap te maken om broeikasgas emissies te verlagen. Hij gaf een gepassioneerde, betraande speech waarin hij de wereld aanspoorde om tot een overeenstemming te komen voor de beperking van kool, olie en gasgebruik.

“Waar mijn land doorheen gaat als resultaat van dit extreme klimaats-voorval is krankzinnig. De klimaatscrisis is krankzinnig. We kunnen het stoppen, hier, nu, in Warsaw,” zei Sano.

Als de geschiedenis een leidraad biedt zal zijn pleidooi, zoals dat van andere leiders van kwetsbare naties voor hem, in dovemansoren vallen. De VS is best tevreden met haar enorme op fossiele brandstof draaiende economie, thank you, en China zal nu eenmaal kolen en auto’s willen op weg naar haar eigen welvaart. De impasse, in andere woorden, zal standhouden.

Maar data liegt niet en de condities zijn aan het verslechteren. Het AP merkte op dat “data verzameld door de US National Oceanic and Atmospheric Administration aantoont dat de temperatuur van de zee ten oosten van de Filipijnen ongeveer 0.25 tot 0.5 ˚C hoger dan normaal was toen Haiyan zich begon te vormen.” Let wel: dat is boven de nieuwe norm. De temperatuur van de wereldzeeën is namelijk al gestegen met 0.25 ˚C ten opzichte van het gemiddelde tussen 1971 – 2000. En het is nog maar 2013.

Dat betekent dat er meer energie beschikbaar is voor tyfoons, en dat er meer rampen voor de deur staan. Er is een reden dat Sano zo wanhopig is, en de rest van ons dat waarschijnlijk ook zouden moeten zijn, zelfs als we niet in een arm, dichtbevolkt kustgebied zoals de Filipijnen leven. De VS heeft immers zelf ook de nodige verwoestende, door klimaatverandering gevoede, stormen meegemaakt. Honderden levens werden daarbij verloren - en miljarden dollars aan schade geleden.

De grootste moet nog komen, aangezien de klimaattrend naar een warmere wereld vast lijkt te staan. Een storm die verwoestender is dan Katrina, dodelijker dan Haiyan en rampzaliger dan Sandy – de rijpe condities maken dat onontkoombaar.

Er is een veelzeggende anekdote die continue in rapporten over de tragedie in de Filipijnen wordt opgerakeld. Het vertelt het verhaal van een beroemde, eeuwenoude boom met een stam van zo’n tien meter in diameter. De boom had de meest gewelddadige tyfoons uit de geschiedenis van het land doorstaan. Dit keer werd hij geveld.

“In Mabolo, een stad ten noorden van Cebu, hebben de windstoten een beroemde boom in de regio omgeblazen,” zo berichtte The New York Times. “De boom had iedere tyfoon voor meer dan een eeuw kunnen weerstaan.”

Niets dat zo hevig was had het eerder getroffen. Ooit.