Waarom we opener zouden moeten staan voor polygamie

Als polyseksueel krijg ik vaak negatieve reacties van mensen die niet gewend zijn aan niet-monogame relaties. Soms hebben mensen uit mijn directe omgeving zelfs oordeel. "Je bent gewoon sletterig," zeggen ze dan. Of: "Is jouw vriend daar serieus oké mee?" Het komt ook vaker dan eens voor dat mensen naar mijn primaire vriend rennen om alarm te slaan, omdat ze denken dat ik vreemdga.

Vanwege deze reacties heb ik altijd het gevoel gehad dat mensen zoals ik niet in deze maatschappij passen. En volgens een recent onderzoek blijkt de norm van monogamie zo overheersend te zijn, dat het zich dieper wortelt dan alleen in onze sociale wereld. Dit maakt het voer voor de wetenschap.

Terri Conley, onderzoekster op de Universiteit van Michigan, legde haar onderzoek voor ter evaluatie. In haar onderzoek zijn de bevindingen over consensueel niet-monogame relaties overwegend positief. Maar reacties waren negatief: "Deze onderzoekers willen gewoon dat iedereen polyamoreus wordt," werd er gezegd.

"Zodra onderzoekers aantonen dat monogame relaties beter werken dan niet-monogame relaties, worden ze gezien als goede wetenschappers. Als je het lef hebt om data te presenteren die aantoont dat niet-monogame relaties beter werken, word je gezien als een slechte wetenschapper," vertelt Conley, die gender en seksualiteit onderzoekt.

VICE nam contact op met Conley om te praten over alle weerstand die ze opriep tijdens haar onderzoek, en over de diepgewortelde normen van monogamie in de westerse cultuur.

VICE: Waarom ben je begonnen met dit onderzoek?
Terri Conley: Aanvankelijk was ik geïnteresseerd in hoe een relatie kan leiden tot negatief gedrag op het gebied van seks en gezondheid - in het bijzonder het niet gebruiken van een condoom. Mijn onderzoek toonde aan dat mensen met een monogame relatie minder vaak veilige seks hebben, dus ik wilde daar wat dieper induiken. Ik dacht: misschien is een relatie niet de voornaamste oorzaak dat mensen geen veilige seks hebben, maar is het gewoon een monogame overeenkomst.

Uiteindelijk besloot ik me te concentreren op hoe monogamie een negatieve invloed kan hebben op je seksuele gezondheid. Uit het onderzoek bleek dat niet-monogame mensen vaker veilige seks hebben met hun primaire partner en anderen - we richtten ons op mensen mét een primaire relatie. Dat houdt in dat iemand een vaste relatie heeft met een iemand, maar daarnaast ook nog relaties heeft.

Niet-monogame mensen hebben vaker veilige seks dan mensen die hun partner bedriegen. We ontvingen een hoop negatieve reacties op deze bevindingen. Iemand noemde ons "onverantwoordelijk" om dit te "promoten". Iemand vroeg ons of wij wel in de gaten hadden dat, bijvoorbeeld, homoseksuele relaties vaak "achteruitgaan" en dan vervallen in niet-monogame relaties. Maar achteruitgaan is best een beladen woord om te gebruiken in deze context.

De negatieve reacties motiveerden ons alleen maar om meer onderzoek te doen. We bleven vijandige reacties krijgen van mensen. En ik moet zeggen dat ik nog nooit zóveel negatieve reacties heb gehad, en ik doe al jaren onderzoek naar seksualiteit.
Ik besefte me dat we op iets diepers stuitten. Mensen waren op een andere manier kwaad.

Wat voor soort negatieve termen kom je tegen in wetenschappelijke onderzoeken over niet-monogamie?
Niemand is bewust negatief, maar ik denk dat ze gewoon in een monogaam kader zijn vastgeroest. De algemene normen en waarden van een relatie gaan altijd over je partner, in enkelvoud. Dus als je een consensueel niet-monogame relatie hebt met meer dan één partner, moet je telkens keuzes maken. Je moet bijvoorbeeld nadenken over welke partner je gaat praten tegen mensen. De term 'vreemdgaan' wordt zelfs academisch gebruikt, net als 'ontrouw' en alle andere woorden die redelijk beladen zijn. We zouden graag de termen 'niet-consensueel' en 'niet-monogaam' zien als een meer neutraal alternatief. Daarnaast is er de 'gedupeerde groep', waarvan hun partner 'ontrouw' was. Ik heb het gevoel dat we het onderwerp vreemdgaan niet echt objectief behandelen, als dit de woorden zijn die gebruikt worden.

Sommigen zouden zeggen dat het zoeken naar een andere partner betekent dat je niet tevreden bent met je huidige partner. Als je monogamie gewend bent, klinkt dat logisch. Maar als je consensueel niet-monogaam bent, ben je vaak op zoek naar een andere partner - dat heeft niets te maken met of je gelukkig bent met je huidige partner.

Soms heb ik het gevoel dat mensen denkendat er een limiet is aan de hoeveelheid liefde die je kan geven. Daarom veronderstellen ze dat je niet genoeg van je partner houdt als je met een ander date of slaapt.
Het verrast me dat niet-monogame mensen over het algemeen iets beter zijn in relaties. En ik zeg niet dat het voor iedereen zo is. Maar als je kijkt naar hoeveel stress er om een non-monogame relatie hangt, dan is het best wel een fantastisch gegeven. Non-monogame relaties hebben namelijk te maken met stigma vanuit de maatschappij en er zijn weinig normen waar je je aan moet houden. Deze mensen doen het - ondanks stigma en het gebrek aan normen - best wel goed in relaties, en ze zijn gelukkig. Het is eigenlijk een teken van verzet vanuit die gemeenschappen.

Hoe denk je dat we moeten omgaan met het vooroordeel in de wetenschap?
Ik heb het gevoel dat het erg snel verandert. Ik ben al zes jaar lang bezig met het publiceren van onderzoeken en ben al vanaf 1991 bezig met deze specifieke onderwerpen. Ik hoop dat mensen bereid zijn om uit de kast te komen als polyamoreus of niet-monogaam, in ieder geval voor hun vrienden, zodat die vrienden bij een niet-monogame relatie zouden kunnen denken: oh, wat is dat? Zou ik dat ook willen en kunnen? Het informeren van verschillende groepen mensen leidt uiteindelijk tot een vermindering van vooroordelen. Dat is erg belangrijk, omdat mensen die niet-monogaam zijn op dit moment onzichtbaar zijn voor mensen. Als ik mensen erover vertel, zeggen ze dingen als: "Wie doet dit?" of, "Er zal waarschijnlijk een heel klein percentage mensen zijn." Maar, nee: volgens ons onderzoek is vier tot vijf procent van de mensen niet-monogaam. Mensen zijn hier geschokt over. Als de maatschappij niet verandert dan zullen ze onzichtbaar blijven - en dat is een probleem.

Kun je dat uitleggen? Ik vertel het niet omdat het privé voelt en ik bang ben dat ze het niet begrijpen.
Dat kan, maar dat betekent niet dat het voor iedereen zo is. Misschien wil een ander er wel over praten. Helaas moeten er, voordat er een verandering in de maatschappij kan plaatsvinden, mensen uit de kast komen zodat het stigma minder sterk wordt.

Vroeger hielp uit de kast komen enorm voor de emancipatie van homo's- en biseksuelen, hoewel er destijds een hardnekkig stigma omheen hing. Ik denk niet dat het betekent dat iedereen met een afwijkende relatie dan de norm 'uit de kast' moet komen. Er zijn voor veel mensen een hoop redenen te bedenken waarom ze dat niet zouden willen doen. Bijvoorbeeld in de VS, waar er waarschijnlijk geen enkele wet is die je beschermt op basis van je relatievorm. In de VS kan een werkgever je zelfs ontslaan omdat je in een consensueel niet-monogame relatie zit. Dan is er niets wat je kan doen. Daarnaast denk ik dat er veel mensen zijn die überhaupt niet graag over hun relatie praten.

Het concept van monogamie is diepgeworteld in de westerse cultuur. Zou dit komen door religie?
Religie heeft daar wel mee te maken, ja. Maar het is interessant dat het mensen beïnvloedt die niet eens religieus zijn. Onze cultuur is opgegroeid met joods-christelijke normen en waarden, en dat heeft onze norm van monogamie gevormd. Maar mensen hebben nu problemen om zichzelf los te maken van die cultuur. Het is zelfs dermate vastgeroest dat mensen die niet geloven flink vasthouden aan monogamie.

Dit interview is bewerkt ten goede van de lengte en de duidelijkheid.