Wat als depressie wordt verward met bezetenheid?

Als jonge vrouw in Saoedi-Arabië had Nadia* moeite om te genieten van het leven. "De tijd tikte door en het voelde alsof mijn leven instortte," zegt Nadia. "Alsof mijn leven was verpest, want de maatschappij vond toch dat ik niets waard was."

Toen ze achttien werd, veranderde haar angst in een depressie. Ze voelde zich vaak waardeloos, onzeker en kon af en toe amper haar bed uit komen. Ze wist dat ze hulp nodig had en dus ging ze naar haar ouders. Die wisten alleen niks over psychische problemen en waren ontzettend bijgelovig. Ze namen haar mee naar een religieuze genezer om de demonen uit haar te drijven.

Nadia legde haar symptomen uit aan de genezer. Hij bevestigde aan haar ouders dat ze inderdaad bezeten was door kwade geesten en zei dat de oorzaak haar gebrek aan geloof was.

"Hij liet me iets raars drinken, citeerde de Koran en wurgde me tot ik flauwviel," zegt Nadia. "Toen ik wakker werd, overtuigde hij mijn ouders ervan dat het een teken was dat ik bezeten was, anders zou ik niet zijn flauwgevallen – ook al had ik striemen op mijn nek." Haar ouders dachten dat het allemaal onderdeel van het ritueel was.

Na de uitdrijving zei de religieuze genezer dat ze nog tien van zulke behandelingen nodig had om alle demonen uit te drijven. Nadia weigerde dat en zei tegen haar ouders dat ze zelfmoord zou plegen als ze ooit zouden proberen haar terug te brengen naar de genezer. Ze beschreef de sessie als "een hel".

"Nu is het tien jaar later en ben ik blijkbaar nog steeds 'bezeten'," zegt Nadia lachend. "Ik moest mezelf leren om me door moeilijke dagen heen te slepen."

Of het nou gaat over sjamanen uit Ecuador, Rusland of Christelijke religieuze leiders uit de Verenigde Staten, gebedsgenezers vind je overal. Ze hebben meestal weinig tot geen psychologische of medische achtergrond en verdienen hun brood met het uitvoeren van religieuze rituelen en het genezen van mensen die last hebben van bovennatuurlijke kwaaltjes – zoals bezetenheid. Volgens een onderzoeker van Stanford University, "is het concept en het uitvoeren van exorcisme verbonden aan cultuur en geschiedenis."

Moslimgemeenschappen in het Midden-Oosten vertrouwen ook op gebedsgenezers. Volgens het Pew Research Center gaat ongeveer de helft van de bevolking in Irak (47%), Egypte (44%), de Verenigde Arabische Emiraten (45%) en Jordanië (42%) naar traditionele Islamitische genezers. Een rapport in het International Journal of Social Psychiatry legt uit dat "veel mensen in het Midden-Oosten geloven dat psychische aandoeningen een straf van God zijn. Ze zijn het resultaat van bezetenheid door kwade geesten (Jinn), het effect van het 'kwade oog' of de effecten van het kwaad dat zich in een persoon schuilhoudt."

Ik sprak met Abdul Majeed Ali Hasan, een imam in het Ministerie van Islamitische Zaken in de Verenigde Arabische Emiraten. Hij zegt dat het grootste deel van de mensen die als bezeten wordt gezien in feite psychologische problemen hebben. "Er wordt vaak ten onrechte aangenomen dat ze bezeten zijn." Hij zegt ook dat het bijgeloof van mensen er vaak voor zorgt dat ze van zichzelf denken dat ze bezeten zijn.

"Veel mensen die vervolgens naar een behandelaar gaan, hebben helemaal geen ziekte en zijn ook niet bezeten. Dat zit tussen hun oren doordat ze te vaak horrorfilms hebben gekeken of boeken hebben gelezen over exorcisme," zegt Hasan.

Het feit dat er zo weinig bekendheid is rondom mentale gezondheidsproblemen in moslimlanden, moedigde klinisch psycholoog Nafisa Sekandari aan om een website op te zetten over mentale gezondheid.

"We vinden onderwijs belangrijk en dat is de voornaamste reden dat we mentalhealth4muslims.com begonnen zijn," zegt Sekandari. "Veel religieuze genezers proberen juist mensen aan te trekken die er weinig verstand van hebben. Ze maken financieel misbruik van hen."

Sekandari woont in de VS, waar ze ook met veel mensen in contact komt mentale problemen en bezetenheid met elkaar verwarden en daardoor in de problemen kwamen. Ze zegt dat mensen vaak beginnen met het uitdrijven van kwade geesten en niet kijken naar het onderliggende probleem. Om patiënten die zich erg op het bovennatuurlijke richten te helpen, probeert ze hen duidelijk te maken dat de Koran zich niet alleen focust op bovennatuurlijke bezetenheid, maar ook vertelt over mentale ziekten. Ze geeft mensen daarmee de kans om wel de psychologische steun te krijgen die ze nodig hebben terwijl de Islam nog steeds een deel uitmaakt van hun behandeling. "Je hoeft religie niet van de behandeling te scheiden; als mensen bepaalde overtuigingen hebben, kun je die er juist bij betrekken," zegt Sekandari. "Voor sommige mensen is dat bidden. Bidden kan dan een toevoeging zijn aan de behandeling, naast medicijnen en therapie. Ik heb het meeste succes met patiënten die zichzelf kunnen zijn, in plaats van dat ze volledig moeten veranderen."

Maar het is niet alleen belangrijk om mensen zelf te onderwijzen over het verschil tussen mentale aandoeningen en bezetenheid. Imams moeten er ook iets vanaf weten. Religieuze leiders zetten vaak de toon in een moslimgemeenschap, dus ook wat betreft het gebruik van religieuze genezers. Daarom trainen Sekandari en haar collega's van mentalhealth4muslims.commomenteel imams over mentale gezondheid. Ze helpen hen ook om een manier te vinden om die informatie effectief over te brengen op hun volk.

Nadia kwam erachter dat ze depressief was omdat ze zulke tegenkwam. Toch is het voor haar niet mogelijk om aan haar problemen te werken met een dokter of iemand in haar omgeving vanwege het stigma rondom mentale gezondheidsproblemen. Ze kan alleen met internationale vrienden over haar problemen praten; bij hen voelt ze zich niet beoordeeld.

"Al mijn buitenlandse vrienden praten over mentale problemen als het iets normaals is," zegt Nadia. "Maar in mijn cultuur is het niet normaal… het is gestoord."

Nadia ontmoette haar vrienden op haar internationale werkplaats. Op sommige momenten is haar depressie zo hevig dat het zelfs ondraaglijk is om naar haar werk te gaan. Ze heeft er al tien jaar last van, maar Nadia heeft nog steeds moeite om uit bed te komen. Tijdens de zwaarste dagen voelt het alsof haar leven ineen zakt. Gelukkig heeft ze nu wel mensen gevonden die haar steunen en haar gevoel niet de hele tijd linken aan spirituele problemen en demonen.

"Religie en psychologie moeten van elkaar gescheiden blijven, vooral voor vrouwen zoals ik, die lijden aan een depressie door nare omstandigheden. Anders kunnen en willen we geen hulp krijgen," zegt Nadia. "En het taboe rondom mentale problemen moet ook verdwijnen. Die mensen zijn niet zwak of slechte gelovigen of bezeten. Spiritualiteit is belangrijk, maar je moet daardoor niet negeren wat er echt aan de hand is. Daar wordt het alleen maar erger van."

*Namen zijn gefingeerd.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.