Een film over het bittere leven in Zuid-Afrika na de apartheid

Sibs Shongewe-La Mer is een 23-jarige filmmaker, kunstenaar, schrijver en muzikant uit Zuid-Afrika. Hij groeide op in een welvarende buitenwijk van Johannesburg, na de afschaffing van de apartheid. Het had de mooiste tijd ooit moeten worden om een Zuid-Afrikaan te zijn, maar naarmate Sibs opgroeide, merkte hij dat veel van zijn vrienden diep ongelukkig werden, aan drugs verslaafd raakten of zelfmoord pleegden.

Hij heeft over deze generatie Zuid-Afrikanen nu een film gemaakt, Necktie Youth. De film gaat over groep jongeren uit de rijke buitenwijken van Johannesburg. Ze kunnen niet omgaan met de druk die op hen ligt om Zuid-Afrika weer op te bouwen, nadat de apartheid is afgeschaft. De film werd al vertoond op de Berlinale en het Tribeca Film Festival en werd daar ontzettend goed ontvangen.

Ik sprak Sibs over zijn film, zijn generatie en het leven in Zuid-Afrika.

VICE: Hey Sibs, waarom heb je besloten om deze film te maken?
Sibs Shongwe-La Mer: Ik schreef de eerste versie toen ik ongeveer veertien jaar oud was, nadat mijn toenmalige vriendin zelfmoord had gepleegd. Daardoor ging ik op een andere manier naar mijn omgeving en mijn welvarende vrienden kijken. Zij zijn na de apartheid opgegroeid en hadden eigenlijk een perfecte wereld moeten erven. Zo zag iedereen in de Afrikaanse samenleving ons ook. We werden als rijk en gelukkig gezien, maar veel van mijn vrienden raakten verslaafd aan drugs en anderen pleegden zelfmoord of stierven aan hun verslavingen.

En je wilde dat verhaal vertellen?
Ik vond het heel interessant om die mensen te laten zien. Hoe beleefden en ondergingen zij het nieuwe Zuid-Afrika? Er is een enorme kloof ontstaan tussen het oude Zuid-Afrika van onze ouders en het hedendaagse, nieuwe Zuid-Afrika waarin wij zijn opgegroeid. Wij hebben de apartheid niet bewust meegemaakt, dus voor ons was het normaal om blanke vriendinnetjes te hebben en zwarte kinderen met blanke kinderen te zien spelen. De oudere generatie zette echter veel druk op ons – de welgestelde kinderen die naar goede scholen gingen. Wij dragen wat hen betreft de verantwoordelijkheid voor het nieuwe Zuid-Afrika.

Maar zo voorspoedig was het leven in de welvarende buitenwijken dus niet?
Nee. Zuid-Afrika veranderde zo veel in zo'n korte tijd, dat de kinderen gedesoriënteerd raakten. Veel van mijn vrienden waren zo rijk dat ze geen baan nodig hadden, dus ontdekten ze nooit hun ambities, dingen die ze écht leuk vonden. Ze misten elk gevoel van waarde of vooruitgang. Ook ik was tot op zekere hoogte een van hen. Ik voelde me verloren in het dromerige, bizarre vagevuur van de buitenwijken.

En toen?
Ik raakte een beetje bekend met films en vooral Zuid-Afrikaanse films, en ontdekte dat die altijd over hetzelfde gingen: verhalen over tegenslagen en ontberingen in de sloppenwijken. Ik wilde geen film maken waar ik me niet in kon vinden, die totaal niet relevant was voor mijn leven. In plaats daarvan wilde ik een kant van Zuid-Afrika laten zien die de wereld niet kent. Een verhaal over een heel ander gevoel van strijd: meer van existentialistische aard dan praktische aard.

Je zou dus eigenlijk kunnen zeggen dat alles wat je tot nu toe in je leven hebt meegemaakt tot deze film heeft geleid.
Ja, dus toen de laatste draaidag erop zat en ze alle vrachtwagens weer inpakten, viel ik meteen in een gat. Ik had tien jaar gewerkt aan dit project en het gaat over alles wat er is gebeurd in mijn leven. Ik dacht: wat moet ik nu?

Daar kan ik inkomen. Waarom besloot je eigenlijk om de film in zwart-wit te schieten?
Ik groeide op in Johannesburg en zag Parijs en Italië voor de eerste keer via de films van Godard, Truffaut, Fellini en al die andere prachtige filmmakers. Ik was nog nooit in Parijs geweest, maar het leek door die films op een totaal andere wereld. Het was echt magisch. In die traditie wilde ik hetzelfde doen voor Johannesburg.

Je wilde een soort portret maken van Johannesburg.
Ik wilde de slechte dingen blootleggen, die op dit moment in onze samenleving gebeuren. Mensen vertrouwen elkaar niet meer, hebben geen vertrouwen in de overheid, er is misdaad en corruptie, en de jeugd voelt zich absoluut verloren. Bovendien lijkt het alsof separatisme langzaam weer aan het groeien is.

Ik hoop dat Zuid-Afrika door Necktie Youth eindelijk doorkrijgt dat er ooit wel hoop was, toen apartheid werd afgeschaft en Mandela aan de macht kwam. Zuid-Afrika kan weer zo prachtig worden, als we maar iets aan onze problemen doen.

Hoe moeilijk is dat? Ik had het gevoel dat je personages in je film ook niet echt over de problemen durven te praten.
Dat klopt, het zijn allemaal vrienden van elkaar, maar ze proberen het naar elkaar toe te laten lijken alsof alles geweldig is. Daarom wilde ik ook interviews in de film stoppen, om de moeilijkste thema's te bepreken in een omgeving zonder hun vrienden, zodat ze iets meer open en eerlijker zouden zijn.

Je praat over hen alsof het echte personen zijn, maar het zijn personages, toch?
Nou, de film is gemaakt met mijn vrienden, dus allemaal mensen van mijn generatie. Het zijn geen acteurs, maar ze spelen personages uit dezelfde generatie als zijzelf, en hebben het over dezelfde problemen. De meeste personages zijn gebaseerd op mensen die ik persoonlijk ken of kende. De scenario's in de film zijn ook allemaal echt gebeurd.

De verteller in de film zegt over Johannesburg: "It's shit." Denk jij er hetzelfde over?
Ja en nee. Het is echt een prachtige plek, vol licht en mooie dingen. Als de jongeren niet zo depressief zouden zijn en zoveel narigheid zouden meemaken, zouden ze zien hoe mooi het is.

Maar de mensen zijn gewoon echt kut. Ik denk dat ik dat wel kan zeggen zonder in de problemen te komen, omdat ik hier vandaan kom. Het is een op angst gebaseerde, zelf-geobsedeerde, verdeelde samenleving. Sandton is "Africa's richest square mile", maar ga een paar kilometer verder en je ziet krotten, tinnen hutjes en mensen zonder water. Die kloof maakt mensen pissig. Het is een prachtige plek, maar door de politieke verdeeldheid gedragen mensen zich echt kut tegen elkaar.

Tot slot, je bent hier tien jaar mee bezig geweest. Wat nu?
Ik ben met heel veel dingen bezig. Ik werk op dit moment aan twee nieuwe speelfilms. Eentje heet The Sound of Animals Fighting en speelt zich af in Brazilië. Het gaat over drugshandel, hedonisme, gevangenissen en een soort van romance. Die wordt begin volgend jaar geschoten.

Ik werk ook aan een roadmovie in Zuid-Afrika, over gasten die erachter willen komen wat er precies gebeurd is met een obscure rock-'n-rolllegende uit de jaren tachtig. Ik wilde na Necktie Youth een film maken die liet zien dat opgroeien niet altijd kut is, maar ook heel mooi kan zijn.

Verder ben ik nu gesprekken aan het houden over een adaptie van mijn eerste roman voor de televisie. Ik hoop dat iedereen straks denkt: wat is er eigenlijk met die gast van Necktie Youth gebeurd? En dat ik dan als een bom ineens al deze projecten drop.

Veel succes Sibs. Bedankt!