Geen echt mensenlijk om chirurgie op te oefenen? Probeer het in VR

​Ik wist dat virtual reality voor meer doeleinden gebruikt kon worden dan alleen voor videogames, maar ik had nooit verwacht dat ik een Oculus Rift zou omsnoeren om mee te kijken hoe een paar chirurgen het mes in de patiënt voor ze zetten.

Op de Wearable Technology Show in Londen van vorige week waren veel draagbare en VR-gerichte apparaten aanwezig, met allerhande medische doeleinden: van fitnessprogramma's tot het monitoren van hersenactiviteit. Maar het meest indrukwekkende was toch wel de 'Virtual Surgeon,' een 360-graden voorstelling van een operatie in VR.

De uitvoering die ik getest heb was een 'observanten'-versie die me doormiddel van de Oculus alleen liet meekijken met een operatie. Ik kon alles zien wat er zich op en rond de operatietafel afspeelde, maar niet bijdragen aan het snijwerk. Toch was de ervaring - waarin ik bloederig weefsel en een opengeknipte taaie darm voorbij zag komen - zeer levendig. Ik heb me volledig kunnen laten onderdompelen in de wereld van dit team chirurgen, die in deze voorstelling een colectomie (het verwijderen van een dikke darm) uitvoerden.

Op het event heb ik gesproken met Dr. Shafi Ahmed. Hij is mede-eigenaar van het bedrijf Medical Realitiets en chirurg in het ziekenhuis Royal Londen Hospital. Hij vertelde me wat de volgende stappen zijn in het traject van VR-operaties. Als eerste gaat het bedrijf CGI-elementen toevoegen aan film-apparatuur die nu gebruikt wordt voor het opnemen van operaties. Dit gaat ervoor zorgen dat je straks met je eigen scalpels en boren kunt gaan spelen. Daarna willen ze een systeem formuleren dat de virtuele patiënten als echte lichamen zal laten aanvoelen.

"Voor beide innovaties is de technologie er al, dus ik verwacht dat aan het einde dit jaar alles wel zo'n beetje af is," vertelt hij me.

The Virtual Surgeon zal dienen als werktuig om geneeskundestudenten in belangrijke disciplines zoals chirurgie en anatomie te trainen. De huidige methode om deze disciplines te trainen is nog steeds met kadavers: mensen die hebben gekozen hun lichaam aan de wetenschap te doneren. Het probleem is alleen dat die kadavers steeds schaarser worden.

"We hebben gewoon niet genoeg echte lichamen," zegt Ahmed. "De vraag wordt steeds groter omdat het aantal studenten groeit, maar het aanbod blijft klein of krimpt zelfs. Steeds meer mensen kiezen voor crematie. Daarbij is de regelgeving rondom het afstaan van een lichaam erg strikt."

En die 'strikte regelgeving' is nog zacht uitgedrukt. Niet lang geleden werden niet-opgeëiste lichamen van zwervers, of ongeintendificeerde lijken nog wel eens aan medische universiteiten gedoneerd. Maar de recente regelgeving (om precies te zijn deze) stelt vast dat er geen kadavers gebruikt mogen worden als deze niet door hun voormalig 'eigenaar' zijn vrijgegeven. Dit heeft er voor gezorgd dat er een tekort aan kadavers voor medische doeleinden over bijna de hele wereld is.

In veel landen zijn er te weinig kadavers om studenten te leren hoe een mensenlijf nu precies in elkaar zit. In een analyse over dit onderwerp schreef The Economist vorig jaar dat er een regionaal tekort is aan kadavers in de VS en een acuut tekort in Afrika en Azië.

Dit is precies de reden waarom VR-technologie een poging doet deze kadavers te vervangen. In India zijn studenten al bezig om de fundamenten van het menselijk lichaam te verkennen op gelatinedummies. Speciale chirurgiesoftware en anatomische simulators schieten als paddestoelen uit de grond. En nu, met de opkomst van Medical Realities, begint VR ook in beeld te komen.

"In sommige gevallen zal VR zelfs een beter alternatief zijn dan een kadaver. Het komt wel eens voor dat zo'n lichaam snel in verval raakt en daardoor moeilijk bruikbaar is," vertelt Ahmed. "Daarbij is VR goedkoper: het opslaan van lichamen is erg duur. Voor VR hoef je alleen eenmalig software aan te schaffen."

Er zijn echter dokters die aanmerkingen hebben op deze methoden. In een recent stuk in The Guardian geeft professor Michelle Spear van de Universiteit in Cambridge aan dat ze moeite heeft met het feit dat sommige studenten niet meer oefenen op echte lichamen. "Ik zou mijn auto ook niet naar een monteur brengen die nog nooit een echte auto heeft gerepareerd," schrijft ze.

Dokter Ahmed heeft een meer genuanceerde kijk op de ontwikkeling. "Ik zie VR en andere simulators niet als een vervanging voor het oefenen op echte lichamen, maar meer als een aanvullend werktuig," zegt hij. "Er zullen altijd fans zijn van echte lijken. Zoals ik, ik ben een echte fan van kadavers."