Ontmoet de filmmaker die natuurkunde verkent met angstaanjagende VFX

Beeld op gunst van de kunstenaar

De Poolse kunstenaar en academicus Andrzej Dragan is een eenzame kracht in zowel de wetenschappelijke als creatieve gemeenschappen – waarschijnlijk de enige quantum fysicus met een PhD die David Lynch heeft gefotografeerd terwijl hij een kip vast houdt. Voordat hij zijn doctoraat aan de universiteit van Warschau behaalde en hij subsidies en beurzen ontving van onder andere de European Science Foundation (ESF) en de Foundation for Polish Science (FPS) deed hij iets anders. Hij was namelijk een gewaardeerde componist die verschillende internationale muziekcompetities in Europa heeft gewonnen. Hij begon met fotograferen in 2003 en werkte daarnaast aan zijn thesis. Binnen drie jaar tijd werd hij een zeer bekende fotograaf inclusief een nominatie voor een Cannes leeuw in 2006.

Dragan’s manier van fotograferen wordt ook wel het “Dragan Effect” genoemd. Dit onderscheidt zich in een bepaalde manier van high dynamic range (HDR) en retoucherings technieken, waardoor de smerige details in de huid, het haar, de kleding en de make-up extra uit worden gelicht. Hij vertelde aan The Creators Project, “Ik probeerde altijd dingen te vangen en te onthullen waar van wordt gedacht dat ze afstotend zijn, maar door ze op een andere manier te tonen probeer ik het aantrekkelijk te maken.” Hierdoor hielp hij ook de weg vrij maken voor andere HDR fotografen waaronder Trey Ratcliffe om niet traditionele visuele stijlen te ontwikkelen.

In 2013 brak Dragan ook door in de filmwereld met zijn short Hieracrchy Lost, een verhaal over een man die “de theorie van alles” ontdekt maar deze alleen kan begrijpen door middel van afbeeldingen en muziek. Later dat jaar brengt hij ook de korte film Physics #1: Time Dialation uit – de eerste uit een serie korte films waarbij hij gebruik maakt van zijn speciale post-productie stijl om kwantumfysica te verkennen door middel van een surreëel en filmisch perspectief. Hij produceerde binnen de spookachtige en overweldigende korte film serie Physics tot nu toe nog twee andere shorts.

We spraken met Dragan over zijn wisselende leven als fysicus, fotograaf en filmmaker. En daarnaast voelden we hem ook aan de tand over hoe hij deze verschillende vakgebieden combineert met een beetje luguberheid wat resulteert in zijn boeiende stijl.

The Creators Project: Volgens de biografie op je website ben je een soort van wereldreiziger. Welke steden die je hebt bezocht hebben je werk beïnvloed? Andrzej Dragan:  Kijkend naar de keuze van mijn modellen is mijn werk hier niet erg door beïnvloed – de meeste modellen waren naast David Lynch en Mads Mikkelsen Pools. Ik hou bijvoorbeeld van Tokio – het is een van mijn favoriete steden. Maar ook al ben ik een groot fan van Japanse cultuur en respecteer ik Japan als land, ik vind het niet interessant genoeg voor het type werk dat ik maak. En dat gevoel is wederzijds want ik heb gemerkt dat zij mijn kunst ook niet zo waarderen, dit gebeurt ook soms hier in het Westen, het komt denk ik door ons verschil in hoe we het gezicht zien.

Je werk heeft af en toe een erg donkere atmosfeer. Wat inspireert je onderwerp in je films en foto’s? Ik dacht altijd dat inspiratie een vreselijk ding was wat je moet proberen te ontwijken. Wat kan je doen wanneer je wordt geïnspireerd door A en B behalve ze met elkaar mengen – of er wat extra’s aan toevoegen? Niet veel. Ik ben er op één of andere manier in geslaagd om niet geïnspireerd te raken bij het fotograferen, voornamelijk door niet andermans werk te bekijken of te bestuderen. Maar om een of andere reden lukt dit niet bij film. Ik heb ontdekt dat ik naar inspiratie moet zoeken, en het blijkt dat dit een ongewenste noodzaak is. Een reden hiervoor kan zijn dat filmen vaak een grotere groep makers nodig heeft en fotograferen kan door een iemand worden gedaan. Het is gewoon moeilijker om met dit medium dingen alleen te doen en je moet met film denk ik daarom het idee van een “eenzame maker” achterlaten.

Jouw stijl wordt binnen de fotografiegemeenschap ook wel “The Dragan Effect” genoemd. How zou je jouw stijl beschrijven aan iemand die niet weet wat het is?

Ik heb in mijn leven minder dan honderd foto’s genomen en de helft is getoond aan het publiek. Ik denk dat het daarom makkelijker is om een paar te bekijken om een idee te krijgen. Ik probeerde altijd dingen te vangen en te onthullen waar van wordt gedacht dat ze afstotend zijn, maar door ze op een andere manier te tonen probeer ik het aantrekkelijk te maken.

In je Physics serie probeer je aan de hand van buitenaardse beelden een campagne voor een groter begrip van natuurwetenschap te kanaliseren. Hoe heeft je carrière als fysicus je werk als fotograaf/filmmaker beïnvloed, en vice versa?

Niet veel, denk ik. Op dit moment gebruik ik natuurkunde als een excuus om een aantal vreemde visies waardoor ik wordt achtervolgd presenteren. Maar dat is een slecht excuus voor een poging om zelf geïnspireerd te raken, iets wat erg moeilijk voor me is. Ik heb maar besloten om te praten over de dingen waar ik iets van weet, maar dan wel door gebruik te maken van een taal die er nog niet eerder voor is gebruikt. Het is dus niet echt een efficiënte manier om mensen nieuwe dingen te laten begrijpen. In plaats daarvan is het een manier om surreële en losse variaties te maken over extreem interessante onderwerpen die betrekking hebben op de hedendaagse fysica.

Ook al hebben je films conceptueel met natuurkunde te maken – ze zijn vaak erg intens of angstaanjagend. Probeer je te laten zien dat de natuurkundige fenomenen die jij verkent eigenlijk beangstigend en moeilijk te benaderen zijn?

De meeste elementen van de waarheid die wij als wetenschappers hebben ontdekt zijn niet zo moeilijk om te begrijpen – maar ze zijn moeilijk te geloven. In de begin jaren veel briljante geesten verwierpen Einsteins relativiteitstheorie omdat ze het niet geloofden. Later verwierpen ook veel grote denkers waaronder Einstein ook de quantum theorie omdat ze ook deze niet konden geloven. Maar sindsdien zijn zowel de quantum en de relativiteitstheorie empirisch bewezen. Een les die we hier uit kunnen trekken is dat we ons vaak laten verblinden door onze overtuigingen, het is dus beter om elke overtuiging te laten varen en te focussen op de feiten. Maar zoals ik al zei is de taal in de Physics serie een van metaforen die niet bedoeld is om door iedereen begrepen te worden.

Hoe kun je de Physics serie vergelijken met je andere werk op het gebied van stemming, focus, stijl etc?

Mijn portretten presenteren over het algemeen een werkelijkheid die verteerd is door mijn perceptie in zo’n mate dat ze meer worden dan zelfportretten alleen. Maar een sterke visuele stijl hebben is eigenlijk een vreselijk ding omdat het je als maker limiteert en je eraan moet gehoorzamen. Het is erg moeilijk om hier uit te stappen omdat de stijl ook een soort reflectie is van je persoonlijkheid. Dit is een van de redenen dat ik een ander medium heb gekozen. Dit is mijn kans om ergens anders naar toe te werken.

Wat waren de moeilijkste uitdagingen in het om vormen van de concepten in volledig uitgevoerde visies?

Het moeilijkste is om een heldere visie te vormen en een goed model te vinden. De visie werkelijkheid maken is niet moeilijk er komen namelijk bepaalde ambachten en vaardigheden bij kijken die aangeleerd kunnen worden (en ik zit nu in dat leerproces). Als ik het kan leren en zelfs hedendaagse natuurkunde kan maken – het is relatief makkelijk om te leren hoe visuele hulpmiddelen moet gebruiken om een afbeelding te sturen en te creëren.

Je vertelde in een interview met Bak Magazine dat het kiezen van een model het belangrijkste onderdeel van fotografie. Hoe heb je de modellen voor je Physics serie gekozen?

Ik ben eigenlijk constant opzoek. Soms is het antwoord dichtbij (het karakter voor Physics #1 is gebaseerd op het acteerwerk van mijn vriendin) en soms is het antwoord ver weg (het karakter in Physics #2 wordt gespeeld door een goede Poolse acteur).

Hoe hoop je dat mensen reageren op Physics, zowel emotioneel en intelectueel?

Ik probeer verrast te zijn en de aandacht te absorberen, wat wel moeilijk is met zoveel opeenvolgende projecten. Het enige doel is dat ik wil dat de kijker aangetrokken wordt en het maakt me niet uit of hij het veracht of er enthousiast van wordt.

Physics #2 is geïnspireerd op een scene uit David Lynch’s Lost Highway. Vertel eens waarom je zo’n film kiest om de natuurwetenschap te promoten.

Het is meer dan dat – het is eigenlijk een scene uit de film waar ik mijn stijl en opmaak op het toegepast, zonder enig budget. Ik was gewoon blij dat ik de kans kreeg om een van mijn favoriete scenes aller tijden te filmen. Ik realiseerde dat deze bekende scene een mooi parallel is voor het bizarre gedrag van quantum deeltjes. Ze [quantom deeltjes] hebben de gewoonte om [om het heel erg te versimpelen] op verschillende plaatsen tegelijk te zijn, net zoals de hoofdpersoon uit Lost Highway. Ik denk dat het grappig is om het om te keren en te laten zien dat Lynch zijn surreële visie eigenlijk niet zo ver van de realiteit staat.

Hoe was het om David Lynch te fotograferen?

Ik mocht hem fotograferen tijden een hotellunch en wilde graag met hem spreken dus ik nam de foto’s zo snel mogelijk. Zo kon ik langer met de man spreken die ik zo bewonder.

Betekent de serie Physics dat je verder gaat met het incorporeren van kunst en wetenschap? En wat voor projecten werk je nog meer aan?

Physics is een serie zonder einde en ik wil er zo nu en dan op terug komen. Op het moment focus ik me op een aantal spannende en uitdagende music video projecten die ik binnenkort ga filmen. Er zijn een aantal visies die ik nog in mijn achterhoofd heb waar misschien nu het juiste moment is om er iets mee te doen. Ik ben ook benieuwd naar de nieuwe samenwerkingsverbanden met scenarioschrijvers en andere mensen uit de filmwereld. Daarnaast bewaar ik het fotograferen voor speciale gelegenheden.