Strut Records zoekt naar de schatten van Zuid-Afrikaanse disco uit de seventies

Zuid-Afrikaanse dancemuziek is aan.

Vorige maand werd in Zuid-Afrika Ultra South Africa georganiseerd, het grootste festival voor elektronische muziek in de Afrikaanse geschiedenis. Lokale helden als Black Coffee, Spoek Mathambo en Afro-Zulu's dreamteam Fantasma doen het zowel in binnen- als buitenland goed. Zelfs Boiler Room kwam afgelopen januari naar Johannesburg toe met een all-star line-up: Black Coffee, Black Motion, Shimza, Culoe De Song en Okmalumkoolkat. O, en Zuid-Afrika heeft de grootste housemuziekmarkt ter wereld.

Kijk hier naar Fantasma's fantastische video van Eye of the Sun.

Natuurlijk komt dit niet uit het niets. Housemuziek is misschien het kloppende hart van het huidige Zuid-Afrika, wanneer je kijkt naar de geschiedenis van het land vind je een grote collectie van door Afro-beïnvloede disco, soul, rock, boogie en jazz. Met het vierde deel van hun veelgeprezen Next Stop Soweto-serie, stoft het Britse afrobeatlabel Strut Records deze oude platen af.

De compilatie heeft vijftien nummers uit de Zulu-disco, afro-disco en Mbaqanga (een stijl van Afro-jazz) van 1975 tot 1985 waar je waarschijnlijk nog nooit van gehoord hebt. Volgens Strut Records-oprichter Quinton Scott was dit een cruciaal tijdperk, omdat het direct leidde tot de explosie van de 'wereldmuziek' midden jaren tachtig (we hebben het er nog over waarom hij die term hekelt). "Muzikaal gezien was het echt een vruchtbare periode," zegt Scott. "Er waren een aantal grote fusies van township-stijlen met soul, disco en rock. Het herkenbare geluid van de township-jive Mbaqanga was een nieuwe weg ingeslagen, er kwam meer ruimte voor een soulvolle, vocale stijl.

Het is ook belangrijk om de sociaal-politieke context aan te halen: deze muziek is gemaakt tijdens het hoogtepunt van de Zuid-Afrikaanse apartheid. Het toenemende verzet kwam in juni 1976 tot een climax, toen meer dan 20.000 studenten de straat opgingen voor het protest Soweto Uprising. 176 studenten werden vermoord toen gewapende autoriteiten het vuur openden.

"Dit waren echt donkere dagen met weinig hoop in zicht," zegt Scott. "De muziek van die periode reageerde op de toestand van de mensen met een explosie van innovatieve ontwikkelingen en verschuivingen in muziekstijlen." Aan de ene kant had je de opkomst van politieke volksliederen, beladen met gecodeerde teksten. Scott verwijst naar een verstopte boodschap voor de overheid op de track 1,2,3 van Saitana op Next Stop Soweto Vol. 4: "1,2,3 - je beurt is voorbij / 4,5,6 - onze beurt is begonnen."

Aan de andere kant had je ook het luchtige en nogal apolitieke genre disco. "Disco was invloedrijk in veel opzichten, voor zowel een zwart als een wit publiek," zegt Scott. "Producenten als Mike Pilot releaseden Hi-NRG-tracks voor overwegend witte discotheken, terwijl de zwarte producers andere invloeden hadden."

Ook van invloed waren de Afro-Amerikaanse soulsterren uit de Verenigde Staten. Het succes van deze mensen had voor Zuid-Afrikaanse muzikanten een belangrijke socio-politieke boodschap. De producent Hamilton Nzimande, een instrumentale bekendheid die soul naar de Zuid-Afrikaanse muziek bracht, hielp een generatie van lokale r&b-bands. In 1969 ontdekte Nzimande The Movers, met wie hij "een instrumentaal, door orgelmuziek beïnvloed geluid ontwikkelde dat de marabi township met r&b mixte," legt Scott uit. Hieronder kun je het nummer Soweto Disco van beluisteren.

Hoewel de Zuid-Afrikaanse disco van de jaren zeventig misschien niet de meeste invloed heeft gehad op de hedendaagse housescene, is het geluid van de jaren negentig-Kwaito een beter referentiepunt volgens Scott – dit geluid dient als het schoolvoorbeeld van hoe Zuid-Afrika in staat is om muziek van buitenaf te vermengen met lokale muziek.

"Of het nou jazz, soul, Hammond orgeltrio's, rock, disco of boogie is, Zuid-Afrikaanse artiesten kwamen altijd met een unieke mixen van stijlen die minstens gelijk opgingen met creaties uit het Westen. Hetzelfde geldt voor de huidige lichting van houseproducenten," zegt Scott.

Maar er zijn uitdagingen voor de toekomst. Het problematische label van 'wereldmuziek' stopt Zuid-Afrikaanse artiesten in een hokje zodra ze doorbreken op de internationale markt. Toen we eerder dit jaar met Black Coffee spraken, deelde hij dezelfde zorg. Hij zei toen dat hij hoopte dat Zuid-Afrikaanse muzikanten erkend zouden worden en niet gereduceerd tot 'Afrikaanse artiesten'. "Ik zou willen zijn waar alle anderen zijn," zei hij.

Lees hier meer over Black Coffee

Strut, Soundway en Analog Africa zijn labels die de leiding hebben genomen in het brengen van Zuid-Afrikaanse sounds naar het Westen, en Scott geeft ze props voor het veradneren van de hele markt. Hij prijst Sublime Frequencies voor de "rauwe, lo-fi ontdekkingen," Stones Throws voor "opgravingen van niet eerder gehoorde Zamrock," Honest Jons voor het "high class" gevoel en Glitterbeats voor de "frisse, progressieve aanpak."

"Er is echt vertrouwen in de Zuid-Afrikaanse scene op dit moment. Er zijn ook een paar geweldige Afrikaanse producers – jongens zoals Tekno in Nigeria en de multi-instrumentalist Kwame Yeboah met zijn studio in Accra in Ghana. Ze zijn echt goed," besluit Scott. "Hopelijk zal het Zuid-Afrikaanse succes veel meer pan-Afrikaans worden."

De volgende Stop Soweto Vol. 4 Zulu Disco, Afro-Disc & Mbaqanga 1975-1985 komt uit op Strut Records. Koop 'm hier.

Volg Michelle Lhooq op Twitter