waarom zijn we toch zo gefascineerd door berlijnse clubs?

“Die avond wist ik zeker dat dit de toekomst was,” zegt Heiko Hoffmann over zijn eerste Tekknozid-feest, een rave-avond die in het begin van de jaren negentig in Oost-Berlijn plaatsvond. De voormalige hoofdredacteur van Groove heeft nog levendige herinneringen aan die avond. Het was excessief, gratis en grenzeloos: “Ik had sterk het gevoel dat er een nieuwe gemeenschap was ontstaan.”

No Photos on the Dance Floor! Berlin 1989–Today is een nieuwe expositie in Berlijn, waarin dat tijdperk onderzocht wordt. De expositie is mede samengesteld door Hoffmann, en de naam verwijst naar het strikte beleid dat je eenmaal in de club geen foto’s mag maken. “De clubscene in Berlijn had zich nooit op deze manier kunnen ontwikkelen als er niet zo’n beleid was geweest. Dat beleid bestond trouwens al lang voordat er smartphones waren,” zegt Hoffmann. “Maar vooral in dit tijdperk van ‘pics or it didn't happen’ is het belangrijk om plekken te hebben waar je van het moment kunt genieten, zonder na te denken over hoe je het kunt vastleggen en met de buitenwereld kunt delen.”

Na de val van de Muur werden de Berlijnse clubs de ontmoetingsplekken voor een nieuwe geëmancipeerde generatie. En tot op de dag van vandaag worden ze nog steeds over de hele wereld gezien als safe spaces voor gemarginaliseerde groepen. “De opkomst van Berlijn als internationale techno-metropool en de aanwezigheid van goedkope vluchten binnen Europa heeft de clubscene fundamenteel veranderd,” zegt Hoffmann.

Maar wat zit er achter onze fascinatie voor de Berlijnse clubcultuur? Waarom reizen er elke dag duizenden mensen naar de ravehoofdstad van de wereld om zich onderdeel te voelen van dit fenomeen? Voor Hoffmann is het het gevoel van gemeenschap, ook al is het maar tijdelijk. “Het is de belofte van een nacht die je misschien ergens brengt waar je nooit van had kunnen dromen. De belofte van een omgeving waarin iedereen ruimdenkend en nieuwsgierig is, en er klaar voor is om zichzelf te verliezen. Het is het speciale gevoel dat je op de best mogelijke plek bent.”

Precies dat gevoel wil de expositie overbrengen. “Ik werk al meer dan twintig jaar in de Berlijnse clubscene,” zegt Sven Marquardt, die aan de expositie bijdraagt met zijn iconische zwart-witfoto’s van zijn collega-uitsmijters en Berghain-dj’s als Marcel Dettmann. “Het gaat om een levensgevoel: inspiratie en tijdsgeest staan los van sociale normen en conventies. Mijn beelden staan ver af van Instagram-likes en dicht bij de clubcultuur.”

Salvatore Di Gregorio, een Italiaanse fotograaf die foto’s heeft gemaakt van grote namen als Nina Kraviz en Tama Sumo, heeft er dit over zeggen: “De dansvloer kan een unieke en mystieke ervaring teweegbrengen. De esthetiek en de emoties van de mensen die deel uitmaken van dit ‘ritueel’ zijn zeer krachtig. Als fotograaf voel ik me daar tot aangetrokken.”

De Duitse fotograaf Ben de Biel kan ondertussen de ongeremde mensen op de dansvloer niet weerstaan: “Ze zijn wie ze zijn en proberen dat niet te verbergen, ook al is er een camera op hen gericht.”

“In de afgelopen dertig jaar is er in Berlin een clubscene ontstaan met een sterk gevoel van individuele identiteit,” zegt Hoffmann. “Vooral in vergelijking met New York of Londen is het verbazingwekkend hoeveel vrije plekken en plekken om te experimenteren er nog zijn in Berlijn.”

Misschien zit de fascinatie er wel in dat je alleen kunt weten waar iedereen het over heeft als je het zelf hebt ervaren. Als je de dansvloer in de vroege uurtjes verlaat en alle herinneringen in je hoofd zitten, in plaats van op je fotorolletje.

'No Photos on the Dance Floor! Berlin 1989 –Today' is nog te zien tot en met 30 november 2019. Je kunt hier meer informatie vinden.