De dagelijkse hel van het daten met een drugsverslaafde

"In het begin haatte ik drugs. Ik zag het als iets waar m'n vriendje mee vreemdging,'' zegt Anna*. Jarenlang had ze een relatie met een jongen die dagelijks blowde en coke gebruikte. Vanaf de eerste dag was zijn probleem ook de hare – totdat ze zich realiseerde dat zij het gevecht tegen zijn verslaving nooit kon winnen.

Toen Zeit Online 32.000 mensen online vroeg naar hun drugsgebruik als onderdeel van de Global Drug Survey 2014, zei 84 procent van de respondenten dat ze op z'n minst één keer illegale drugs hebben gebruikt in hun leven. Jaarlijks verschijnt er vanuit de Duitse overheid een rapport over drugsverslaving. In 2016 bleek dat er een toename van 19 procent was in de verkoop van drugs ten opzichte van het jaar ervoor. Volgens het rapport zijn vooral jonge mannen kwetsbaar: "Jonge mannen gebruiken niet alleen meer illegale drugs dan ooit, maar ze doen het ook veel vaker. "Ik had het gevoel dat hij verder en verder wegzakte. Hij zei nauwelijks nog wat, en ik hoorde soms dagen niets van hem." Deze onderzoeken laten de realiteit van drugsgebruik zien, maar de mensen die een relatie hebben met een drugsverslaafde zijn vaak onzichtbaar in dit soort onderzoek én voor het publieke oog. Ze krijgen te maken met hun eigen problemen en krijgen daar ook vaak de schuld van – waarom zou iemand bij een partner blijven die liegt, steelt en elk moment aangrijpt om drugs te nemen? "Familie en relaties krijgen niet veel aandacht wanneer iemand drugsverslaafd is,'' zegt Silke Biester, psychiater en specialist in het bijstaan van verslaafden in Berlijn. Silke ziet dat veel dierbaren last ondervinden van het feit dat ze met een drugsverslaafde leven. De drang om hun geliefden te helpen neemt zoveel ruimte in, dat ze – zonder dat ze het doorhebben – met lege handen achterblijven. Het is een proces dat langzaam je dagelijkse leven insluipt, omdat mensen gewend raken aan iemands drugsgebruik.

Toen Caroline* voor het eerst haar toenmalige vriendje ontmoette, leek alles perfect. Ze beschreef hem als "avontuurlijk, open, intelligent en sociaal, maar hij blowde elke dag.'' In het begin leek het geen probleem voor de twintigjarige uit Wenen. Maar het bleef niet alleen bij wiet. "Hij dronk meerdere keren per week na colleges totdat hij heel dronken was en daarna kwamen de harddrugs op tafel.'' Volgens de officiële richtlijnen van het afhankelijkheidssyndroom, voldoet haar vriendje sowieso aan het eerste criterium: de drang om drugs te nemen. Er zijn in totaal zes criteria die toepasbaar zijn op allerlei soorten verslavingen, van gokken tot drugsgebruik. De andere vijf criteria zijn: geen controle meer hebben, niet in staat zijn om je in te houden, gewend raken aan het gebruik, ontwenningsverschijnselen wanneer je het niet gebruikt en je terugtrekken uit het sociale leven. Wanneer iemand aan drie van deze criteria voldoet in een jaar tijd dan is er sprake van verslaving. De checklist lijkt heel duidelijk, maar in de werkelijkheid is het moeilijk om grip te krijgen op verslaafden, vooral als je onderdeel bent van een vriendengroep waarin veel drugs wordt gebruikt. Toen de Berlijnse Jasna* haar toenmalige vriend ontmoette, nam ze zelf geregeld speed en coke. Ze vond het geen probleem dat hij altijd stoned was, misschien ging hij door dezelfde "rare levensfase'' als zij. Maar uiteindelijk waren er problemen in de relatie die niet te negeren waren. "Ik had het gevoel dat hij verder en verder wegzakte. Hij zei nauwelijks nog wat, en ik hoorde soms dagen niets van hem. Vervolgens kwam hij thuis en zei hij dat ie bij een vriend had geslapen, maar aan zijn ogen zag ik dat hij had doorgehaald.'' Wanneer ze ruzie kregen, bleef hij nog langer weg en liet hij Jasna achter in hun appartement, haar bezorgd achterlatend waar hij uithing.

"Iemand die verslaafd is aan cocaïne valt vaak in een ernstige depressieve routine,'' vertelt Biester. "Wanneer het effect van de drugs voorbij is, voelen ze zich vaak somber en waardeloos. De wereld lijkt niets waard waardoor ze nog meer willen nemen.'' "Op een bepaald moment appte hij dat hij pas net zijn eerste shot had genomen,'' vertelt Anna. "Ik sloot mezelf op op mijn werk en huilde.'' Toen ze hem er later mee confronteerde zei hij dat zijn verslaving haar schuld was – hij gebruikte drugs omdat zij zo'n moeilijk persoon was. Biester zegt dat dit niet ongewoon is. "Drugsverslaafden manipuleren mensen vaak: "Ik dacht je dat je van me hield,"' of, "geen wonder dat ik zoveel drink als je constant zo zit te zeuren!"

Jasna bleef bij haar vriendje, omdat ze hem wilde helpen. Mensen om haar heen zeiden namelijk dat hij zonder haar steun nooit zou stoppen met drugs. Ze bleef uit schuldgevoel en liefde voor hem. "'Mijn vrienden maakten me voor gek uit dat ik hem nog een kans gaf, maar ik dacht: als ik hem nu verlaat, gaat hij vroeg of laat dood.'' Een verkeerd woord of kleine ruzie mondt al snel uit in een complete escalatie. Of het helpt? Biester vindt van niet. "Wie probeert zijn partners demonen weg te nemen, betaalt uiteindelijk zelf de prijs. Daarom is het belangrijk je niet mee te laten slepen in het gelieg van je partner, en hulp te zoeken voor je eigen geluk.''

Caroline uit Wenen lukte het relatief snel om een punt achter haar relatie te zetten. Jasna maakte het uit nadat haar vriend wekenlang verdween. "Ik merkte dat ik niet meer geïnteresseerd of bezorgd was. Ik was doodmoe en ik wist dat ik mezelf moest helpen als hij niet geholpen wilde worden – dus ik gooide hem uit mijn appartement." Toen Anna brak met haar partner, ging ze in therapie. Uiteindelijk kwam de ex zonder haar van de drugs af. "Iemand die verslaafd is, is afhankelijk van zijn verslaving, niet van zijn partner. Als je daaraan twijfelt moet je je altijd bedenken dat de verslaving op nummer één komt,'' vindt Biester. Het maakt niet uit hoeveel je van die persoon houdt – als je bij je partner wil blijven dan is het je partner die zijn giftige verslaving moet opgeven.

* Alle namen zijn veranderd en bekend bij de redactie.