Star Wars: Despecialized Edition is Star Wars voordat George Lucas het verpestte

De originele Star Wars-trilogie is door de jaren heen veranderd. Star Wars (1977) en de sequels The Empire Strikes Back (1980) en Return of the Jedi (1983) werden aangepast door Lucasfilm en in 1997 vanwege het twintigjarige jubileum opnieuw uitgebracht als de Star Wars Trilogy Special Edition. De speciale uitgave bevatte nieuwe scè­nes, muziek, edits en CGI-effecten. Verdere aanpassingen waren te zien op de dvd-versie uit 2004 en de blu-ray in 2011. Maar na al die jaren wachten trouwe fans nog steeds op een release van de originele, onaangepaste Star Wars-trilogie.

Petr Harmáček (ook wel bekend als 'Harmy') is zo'n fan. Hij besteedde zo'n vijf jaar aan zijn eigen saga, namelijk: de originele trilogie in ere herstellen. "Ik wilde mensen die Stars Wars nog niet hebben gezien, zoals mijn kleine broertje of mijn vriendin, de originele met een Oscar bekroonde versie laten zien, maar dan niet in slechte kwaliteit," legt hij uit.

Met de hulp van andere Star Wars-fans ging hij aan de slag met de Star Wars Despecialized Edition: een versie waarbij de films zijn teruggebracht naar de originele bioscoopversie – in hd-kwaliteit – door beeldmateriaal van verschillende bronnen samen te smelten tot één naadloos geheel.

Harmáček zag als kind de originele versie van Star Wars op televisie, maar kende The Empire Strikes Back en Return of the Jedi eigenlijk alleen van de speciale uitgaves. Nadat hij later beide films in de originele uitvoering zag, raakte hij teleurgesteld over hoeveel de films zijn aangepast.

"Ik werd boos toen ik zag dat sommige effecten opnieuw waren samengesteld en zoveel van hun historische waarde hadden verloren," zegt hij via e-mail. "De originele effecten waren grensverleggend voor die tijd; die beelden onderdrukken is in mijn ogen een vorm van vandalisme. Op die manier probeer je duizenden uren aan sets, schilderingen en bewerkingen weg te stoppen. En de artiesten die destijds door de Academy Awards werden geprezen voor hun werk, zien nu hoe het wordt uitgewist."

Het herstellen van de Star Wars-trilogie was een lang proces, maar Harmáček deed het niet in zijn eentje. "Vóór mij waren er al fans bezig om de dvd's van de Special Edition met laserdisks samen te smelten om zo de originele scè­nes in hogere kwaliteit te krijgen," legt hij uit. "Een van die gasten, Adywan, maakte een geweldige dvd-reconstructie van The Empire Strikes Back en ik besloot daar een hd-versie van te maken. Ik leerde meer en meer trucjes met visuele effecten en paste die vervolgens toe op de andere twee films."

Harmáček gebruikte verschillende bronnen, zoals een zeldzame 35mm-print en een Italiaanse 16mm-print, de laserdiskversies uit 1993, de dvd-releases uit 2004 en de blu-rayversies uit 2011. Vooral de originele uitgave op dvd uit 2006 was belangrijk voor zijn werk. Die release was van slechte kwaliteit en werd door Harmy en zijn vrienden flink opgepoetst.

Van de 35mm-print kon hij maar kleine stukjes gebruiken. Hij ontving de prints van bepaalde scè­nes van andere fans, die oude filmrollen via eBay kochten en thuis digitaal inscanden. Daarna gebruikte Harmy verschillende technieken om die scè­nes op te poetsen, zoals het programma Avisynth, en werkte hij handmatig vuil en krasjes weg met Adobe After Effects. "Sommige rollen hadden een roze gloed, dus ik moest de originele kleuren naar voren laten komen," legt hij uit.

Om de originele effecten in de film te krijgen, maakte hij gebruik van een rotoscoop. Zo kon hij – met veel moeite – beelden uit de oudere bronnen inpassen in het nieuwere beeldmateriaal, door het digitaal op te poetsen en kleurcorrectie toe te passen.

Door fans bewerkte uitgaves van Star Wars zijn niet nieuw: op YouTube zijn verschillende opnieuw gemonteerde versies te zien. Het bekendste voorbeeld is de The Phantom Edit van Mike J. Nichols, vaak genoemd als de versie waar de trend mee begon. Het is een flink aangepaste versie van Star Wars Episode I: The Phantom Menace, waarin een hoop storende elementen uit de film zijn verwijderd. The Phantom Menace was de eerste in de nieuwe trilogie, die uitkwam tussen 1999 en 2005. Veel fans en recensenten vonden de film veel zwakker dan het originele drieluik. Harmáček: "Een van de storendste dingen is dat ze materiaal uit de prequel in de originele Star Wars-trilogie hebben gestopt."

Harmáček benadrukt dat zijn versie niet een vorm van van protest is, zoals bij The Phantom Edit, maar een manier om de klassieker in ere te houden. "Toen de Special Edition uitkwam in 1997, zei Geoge Lucas: 'Dit is mijn originele versie. Dit is wat ik wilde,' legt Harmy uit. "Toen kwam er in 2004 opeens een dvd met meer aanpassingen. Dus waar was de 'originele versie' uit 1997? Vervolgens kwam ook nog de blu-rayrelease met nóg meer aanpassingen."

Harmáček begon met zijn bewerking in 2010 en rondde zijn laatste versie afgelopen jaar af. Het was een langdurig proces, waarin duizenden uren zijn gaan zitten.

Verrassend genoeg ondervond hij geen problemen met Lucasfilm of Disney. Hij duldt geen piraterij en de downloads van de Despecialized Edition zijn bedoeld voor mensen die het origineel bezitten. "Er zijn talloze andere projecten die Star Wars in zijn originele vorm proberen te behouden, en tot dusverre wordt onze kleine gemeenschap met rust gelaten. Dat komt omdat we geen enkele bedreiging voor hun inkomsten vormen."

Of het werk van fans als Harmy ooit leidt tot een officiële restauratie van het origineel is nog maar de vraag. Fans hopen dat Disney uiteindelijk de originele onaangepaste versie van de trilogie in hoge kwaliteit uitbrengt.

Harmáček houdt voorzichtig goede hoop dat de langverwachte nieuwe film Star Wars: The Force Awakens iets van de charme behoudt uit zijn jeugdherinneringen, en die van miljoenen anderen.