Deze jongen leende een berg geld om het financiële systeem onderuit te halen

In 2008 leende Enric Durán €492.000 van 39 verschillende financiële instellingen, zonder van plan te zijn dat bedrag ooit terug te betalen. Zoals het een goede antikapitalistische activist betaamt, gaf hij dat geld niet uit aan met Swarovski-kristallen ingelegde keukenmessen of met bladgoud versierde frisbees. In plaats daarvan pompte hij het geld in een aantal antikapitalistische doelen en gebruikte hij de rest om Crisi op te richten, een gratis krant die uitlegt wat hij heeft gedaan en anderen aanspoort om zijn voorbeeld te volgen.

Door deze actie werd Enric in één klap een held, maar wel een held die zich op het randje van de wet begeeft. De politie vond dan ook dat hij voor z’n protestactie gestraft moest worden. Enric zat in 2011 twee maanden lang in de gevangenis, maar werd vrijgelaten in afwachting van zijn proces, dat eerder deze maand zou plaatsvinden. Zijn minimale straf zou acht jaar zijn, wat misschien wel verklaart waarom hij weigerde naar zijn eerste procesdagen te komen.

Ik probeer nu al een paar jaar Enric te interviewen maar, zoals de veertien financiële instellingen die hem op dit moment naar de gevangenis proberen te sturen voor verduistering je wel kunnen vertellen, is het lastig om hem te pakken te krijgen. Na ontelbaar veel emails hadden we eindelijk een Skype-date geregeld. Die afspraak werd op het laatste moment nog drie uur uitgesteld, maar waarschijnlijk ervaart iemand die probeert het hele kapitalistische systeem omver te werpen tijd anders dan de meeste mensen. Uiteindelijk lukte het me om Enric te spreken, en praatten we over ideologische oplichting, zijn theorie van burgerlijke ongehoorzaamheid, en z’n laatste project: het oprichten van een volledig autonoom dorp aan de rand van Barcelona.

Enric met zijn krant Crisi.

VICE: Hoi Enric. Wat gebeurde er precies bij je rechtszaak?
Enric Durán: De rechtbank accepteerde het ontslag van m’n advocaat op 13 februari, en zei dat ik op de 18e weer moest voorkomen, maar daar ben ik niet heengegaan. En nu is het niet duidelijk of ze verder kunnen gaan met de zaak, omdat ik geen nieuwe advocaat heb, en het daarom een schending van mijn rechten zou zijn als ze ermee doorgaan.

Oh, oké. Laten we bij het begin beginnen. Je werd in 2000 actief als activist. Waardoor raakte je geïnteresseerd in het financiële systeem?

Ik was in die tijd onderdeel van de antiglobaliseringbeweging. Rond 2005 begon ik dingen te lezen over de energiecrisis, die gerelateerd is aan het financiële systeem. Ik realiseerde me dat het systeem niet alleen ongewenst was, maar ook niet door kon gaan zoals het was. Dat is wat me het idee voor deze daad van ongehoorzaamheid gaf, om geld van banken te lenen en het in antikapitalistische projecten te steken.

Jij zag eigenlijk de link tussen het financiële systeem, politiek, multinationals en overheden lang voordat anderen dat ook doorhadden. Waardoor realiseerde je je dat het niet één onderdeel was van het systeem dat faalde, maar een wereldwijd iets dat groter is dan al die aspecten?

Het was in 2000, toen we streden tegen het Internationale Monetaire Fonds en de Wereldbank, dat we ons begonnen te realiseren dat dit een globaal fenomeen was. Wat niet duidelijk was voor ons was dat het systeem uit zichzelf zou falen. Wij dachten dat wij het moesten laten mislukken; we realiseerden ons niet dat het vanzelf uit elkaar zou vallen.

Leende je zo veel geld om te laten zien hoe je het systeem kunt uitbuiten?

Ik had verschillende redenen, maar er waren twee hoofddoelen. Het eerste was om het financiële systeem te ontmaskeren als iets onhoudbaars, en het tweede doel was om te laten zien dat we ongehoorzaam en dapper kunnen zijn, dat we voor onszelf kunnen opkomen. Toen ik hiermee begon, werd ik geïnspireerd door historische figuren zoals Gandhi, en ik dacht dat het belangrijk was om dat soort acties terug te brengen in de 21ste eeuw. We wilden het geld gebruiken voor een project dat zou bewijzen dat er andere systemen dan kapitalisme mogelijk zijn.

Enric bij de rechtbank.

Hoe was het om naar verschillende banken te gaan en om leningen te vragen?

Ik ben er bijna drie jaar mee bezig geweest, tussen de zomer van 2005 en het voorjaar van 2008,  voordat ik alles rond had. Ik leerde hoe het leensysteem werkt en welke informatie de banken gebruiken voordat ze een lening verstrekken. Ik leerde welke gaten er in het systeem zitten en hoe je daar omheen kunt werken. In het begin kreeg ik ongeveer één lening op drie aanvragen, maar tegen het einde kreeg ik negen van de tien leningen die ik aanvroeg. Eén loophole in het systeem was bijvoorbeeld dat de Banco de España leeninformatie met andere banken deelt, maar alleen voor leningen die hoger zijn dan €6.000. Dus vroeg ik twee jaar lang alleen leningen aan onder dat bedrag, en verplaatste zo geld zonder dat de Banco de España mijn acties kon controleren.

Kwam je nooit op het punt dat je dacht: fuck, ik heb echt heel veel geld? Of investeerde je het allemaal zodra je het kreeg?

Het geld werd geïnvesteerd. Ik had nooit meer dan €50.000. Het werd allemaal besteed aan verschillende projecten.

Je hebt niet onthuld in welke projecten je het geld hebt geïnvesteerd, maar weet je of deze projecten aan juridische maatregelen worden onderworpen door jouw investering?

Nee, helemaal niet. Het is eigenlijk wel duidelijk dat het de banken niet interesseert waar het geld heen is gegaan. Er zijn geen onderzoeken geweest, en aangezien het een politieke actie was, willen ze alleen mij onderdrukken, niet het collectief. Ze willen er geen groter probleem van maken dan het al was.

Je gaf je eigen krant uit. Waarom wilde je zo je boodschap overbrengen, in plaats van via de gebruikelijke mediakanalen?

Ik heb er lang over nagedacht hoe ik mijn verhaal openbaar kon maken. Ik wilde zo veel mogelijk mensen bereiken, maar was bang dat ik onderdrukt zou worden. Dus besloten we een deel van het geld te gebruiken om een krant te drukken. Ik denk dat dat één van de beste beslissingen is die we hebben genomen. De media begreep dat deze krant op straat werd uitgedeeld, en ze wilden niet een verhaal mislopen waar de mensen wel over praatten. Het drukken van onze eigen krant hielp ons om onze boodschap in de mainstream pers te krijgen.

Als je idee zou slagen, wat zou dan het effect zijn? Hoe zou de wereld eruitzien?

Nou, heel veel mensen doen al per ongeluk wat ik heb gedaan. Het niet aflossen van schulden was één van de dingen die het financiële systeem in de eerste instantie naar beneden haalden. Niet zozeer met kleine leningen en privéhypotheken, maar met grote aannemers en projectontwikkelaars die hun schulden niet konden betalen en failliet gingen. De kans dat mijn acties een wereldwijd effect hebben is klein, maar het is belangrijk om het idee te verspreiden van kleine veranderingen en beslissingen die je kunt nemen om de wereld een betere plek te maken.

 Ken je de uitspraak: ik leef liever in gevaarlijke vrijheid dan vreedzame dienstbaarheid? Dat is een groot onderdeel van wat jij doet—je opent de deur voor massale burgerlijke ongehoorzaamheid.

Ja, het gaat er vooral om dat je handelt in overeenstemming met wat je voelt en denkt en dat je doet wat jou het beste lijkt, zelfs als er een autoriteit is die probeert om je het anders te laten doen. Wat interessant zou zijn is om een debat te beginnen over de efficiëntie van het systeem, en over hoe het juridische systeem functioneert. Het is een gevangenissysteem dat niemand helpt. Niet de slachtoffers, en zeker niet de gevangenen, of de overheid, die ervoor betaalt. Het is tijd om opnieuw over deze dingen na te denken en iets nieuws te creëren.

Ik heb een beetje het gevoel dat jij probeert het systeem te verwoesten om zo te zien of alternatieven kunnen werken.

Het belangrijkste is dat we een nieuw systeem bottom-up opbouwen. Het is een open systeem, niet een gesloten systeem, wat betekent dat niemand verplicht is eraan mee te werken. Met deze vrijheid kunnen we alles opnieuw bekijken en beslissen hoe we willen dat de gezondheidszorg eruit gaat zien, het onderwijssysteem, de economie, hoe conflicten worden opgelost, en heel veel andere dingen. We zijn dat al in de praktijk aan het brengen met de Catalaanse Integrale Coöperatie(CIC) en andere gerelateerde projecten.

Ja, vertel eens over de CIC.

Het is een collectieve gemeenschap waar we proberen een gedeelde economie te bouwen, consumptie te organiseren, behoeften te vervullen, het werk te organiseren en financiële relaties op te bouwen om nieuwe productieve projecten te ondersteunen. We hebben de infrastructuur om in verwarming, woonruimte, voedingsbehoeften, transport, energie—alle basisbehoeften—te voorzien. Het belangrijkste is dat het werk gebaseerd is op autonomie. Wat we nodig hebben zijn diepgaande veranderingen in menselijke relaties, in het vertrouwen tussen mensen. De integrale revolutie gaat niet om het veranderen van het economische systeem, het gaat erom alles te veranderen, de mens te veranderen. We praten over veranderingen van elk aspect van het leven.

Wil je die ideeën niet toepassen door een politieke partij op te richten?

Het probleem daarmee is dat het concept van een politieke partij tegenstrijdig is met het concept van een autonome gemeenschap. Onze gemeenschap is een open proces dat wordt geleid door consensus. Het politieke partijensysteem is gebaseerd op confrontatie.