Rutte is verbaasd dat Nederland niet welkom is in de coalitie tegen IS. Ik niet.

Beeld via.

Volgens De Volkskrant was premier Mark Rutte "zeer verbaasd" toen hij deze week in Wales niet aan tafel mocht bij landen die de Islamitische Staat gaan aanvallen. We hadden toch zeker duizend helmen en scherfvesten geleverd aan de Koerden? We hadden toch keurig meegedaan in Libië en Afghanistan? We hadden toch onze steun toegezegd?

Mark Rutte is verbaasd, ja? Dat betekent dat hij de afgelopen jaren adviezen naast zich neer heeft gelegd waar hij zelf om heeft gevraagd, kritiek van bondgenoten heeft genegeerd en de hoon van de mensen die we proberen te helpen niet heeft gehoord.

Vorige week nog meldde Nieuwsuur dat de Koerden in Noord-Irak - die effectief de grondoorlog tegen de Islamitische Staat op zich hebben genomen - hartelijk moesten lachen om de helmen en scherfwerende vesten die Nederland geleverd had. "We hebben wapens en ervaren militairen nodig," zei een Nederlands-Koerdische strijder - geen afgedankte vesten.

"Oh, ik dacht dat het ging om duizend mensen, om duizend militairen. Nee, oké, dan is het om te lachen. Duizend helmen, daar kan je niks mee doen. We hebben wapens nodig, we hebben ervaren militairen nodig, technologie hebben we nodig."

Rutte is verbaasd, en heeft dus nooit geluisterd naar zijn eigen Commandant der Strijdkrachten, Tom Middendorp. Deze hoogste militair van Nederland zei vorige maand nog in de media dat andere landen inmiddels tegen Nederland zeggen dat we niet genoeg meedoen. "Ik loop iedere dag tegen de grens aan," zei de generaal tegen EenVandaag.

Want Nederland kan op dit moment helemaal niet meedoen. Sinds de val van de Sovjet-Unie in 1990 is er bezuinigd op het leger, want het was onzinnig om net te doen alsof er op korte termijn een frontlinie door Nederland zou komen te liggen. Maar in 1995 konden Nederlandse militairen niet voorkomen dat achtduizend burgers werden afgeslacht in Srebrenica, en in 2003 besloot Nederland niet mee te doen aan een controversiële inval in Irak.

Nederland leest internationaal iedereen wel de les, maar komt maar zelden zelf écht in actie. In Uruzgan deed Nederland wel mee: 25 Militairen kwamen om bij die missie. Zij betaalden de prijs voor Nederland om te proberen Afghanistan te stabiliseren, én mee te mogen praten op het hoogste politieke wereldniveau. Daarom mocht Nederland bijvoorbeeld aanschuiven bij de G20.

Ondertussen zijn de Verenigde Staten helemaal klaar met Europese landen die niet genoeg de lasten dragen van internationale militaire acties. Obama's vorige minister van Defensie, Robert Gates, gaf Europese landen genadeloos op hun flikker over dat ze wel lullen, maar niet doen. Zijn land draagt 75% van het NAVO-budget, terwijl alle 27 andere landen samen de rest betalen.

In zijn afscheidsspeech noemde Gates een aantal landen dat het wel goed doet, zoals Noorwegen en Denemarken. Wie niet genoemd werd, mocht zich de kritiek ter harte nemen. Nederland, bijvoorbeeld. Gates hekelde de geslonken budgetten van de NAVO-landen: "Veel van de bondgenoten zitten niet aan de zijlijn omdat ze niet willen, maar omdat hun leger het niet meer kan."

Spoel naar 9:00 minuten. "De meest geavanceerde vliegtuigen zijn zinloos als je niet ook doelwitten kan identificeren."

Daarom werd er hier vorig jaar gediscussieerd over de toekomst van de krijgsmacht. Het kabinet liet Instituut Clingendael een rapport opstellen over de toekomst de krijgsmacht. Dat rapport kwam vorig jaar uit en liet duidelijk zien dat Nederland het beste een stabiliseringsmacht zou kunnen hebben, waarbij ruimte is voor speciale eenheden, gevechtshelikopters, en 'boots on the ground'. En niet voor de JSF, waar Nederland al sinds de jaren negentig over discussieert. Sommige dingen moeten sneuvelen, zegt Clingendael, maar daarvoor krijg je wel een leger terug met een heldere taak en kunde.

Het kabinet en de Tweede Kamer legden dat deskundige advies natuurlijk lachend naast zich neer. VVD en CDA houden namelijk niet van tegenspraak en PvdA doet net zolang water bij de wijn tot het allemaal naar niks meer smaakt.

In haar visie voor de toekomst schreef minister Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD):

"De Nederlandse krijgsmacht [moet] zo goed mogelijk kunnen omgaan met diffuse dreigingen en risico's. De combinatie van basis- en nichecapaciteiten waarover zij thans beschikt, vormt dan een solide basis om op voort te bouwen. De Nederlandse krijgsmacht moet voorbereid blijven op een scala aan inzetmogelijkheden, in alle fasen van een conflict en zo nodig op grote afstand van onze landsgrenzen. Ten tweede moet de krijgsmacht betaalbaar zijn." - Uit: In het Belang van Nederland, woord van de minister. 17 september 2013.

Nederland moet dus alles altijd overal kunnen, maar het mag niet teveel kosten. Want een keuze maken, dat lukt niet. Laten we overal dus net in tekort schieten, zodat iedereen ontevreden is.

Nederland zit vast tussen twee visies die zijn ingehaald door de werkelijkheid. Aan de ene kant stonden de pacifististen die na de Koude Oorlog dachten dat het Nederlandse leger afgeschaft kon worden, of hooguit zo nu en dan lichtbewapende troepen kon leveren aan vredesmissies. Maar alle conflicten sindsdien hebben bewezen dat de wereld nog niet veilig genoeg is om het leger af te schaffen of lichtbewapend op pad te laten gaan.

Aan de andere kant stonden de ijzervreters die mee wilden doen op het 'hoogste geweldsniveau'. Nederland moest net doen alsof het dezelfde positie in de wereld inneemt als Frankrijk of Groot-Brittannië, en dezelfde militaire verantwoordelijkheid moet nemen. Maar die ambitie kwam eigenlijk alleen tot uiting bij het meedoen aan de JSF, terwijl talloze bezuinigingen bij de krijgsmacht ervoor zorgden dat die ambitie helemaal niet meer haalbaar was.

Het punt van debat is dus: wat willen we nou met ons leger, als nu zelfs onze bondgenoten zeggen dat we niet meer mee kunnen doen? Volgende week wordt op Prinsjesdag de nieuwe begroting van het kabinet gepresenteerd. Het is al bekend dat Defensie er volgend jaar vijftig miljoen extra bij krijgt en de jaren daarna honderd miljoen. Het totale budget is naar verwachting 7.700.000.000 euro.

Veel zal het niet uitmaken. Het personeel van Defensie heeft al vijf jaar geen loonsverhoging gekregen en de recentste kazernes stammen uit de jaren zeventig. Met zomaar honderd miljoen extra hervorm je de krijgsmacht niet - met ideeën wel.

Het zou dit compromiskabinet sieren om Nederland militair te laten meetellen door ons heel goed te laten zijn in een paar dingen - in plaats van in alles net niet genoeg verschil kunnen maken. Dan hoeven we niet meer verbaasd aan de zijlijn te staan. Dat zijn we bovendien verschuldigd aan iedereen die uiteindelijk in opdracht van dit kabinet zijn of haar leven waagt in een land waar ie niemand kent.