Condooms kopen is in Pakistan een hoop gedoe

Een straatkiosk in Karachi.

Toen ik in Karachi voor het eerst condooms probeerde te kopen, viel het me op dat de verkoper naar mijn kale ringvinger keek. Toen ik de afkeuring in zijn gezicht zag, wierp ik hem een vragende blik toe, waarop hij vroeg of ik een echtgenoot had. “Nee.”

Hij vertelde me toen dat hij me geen condooms mocht verkopen. “Ik zou niet willen dat mijn kleine zusje ze zo makkelijk zou kunnen kopen,” legde hij uit. Ik knikte, hoewel ik het niet met hem eens was. “Maar wil je dan niet dat je zusje veilige seks zou kunnen hebben?”, vroeg ik. Ik zei dat als ze haar eigen condooms kocht, het waarschijnlijk niet anders kan dan dat ze seks heeft. “Zou je niet liever willen dat ze niet zwanger raakt?” Hij schudde zijn hoofd en zei dat dat hij liever wilde dat ze nooit seks had. Nog voordat ik verder kon gaan met mijn pleidooi, gebaarde hij dat ik weg moest gaan. “Probeer het maar het maar bij een andere winkel,” zei hij vastberaden.

Ik was vooral uit nieuwsgierigheid naar deze kiosk gegaan. Pasgeleden vertelde één van mijn vriendinnen dat ze er klaar mee was dat haar vriendje nooit condooms bij zich had als hij bij haar langskwam. “En dan wil hij wel seks,” zei ze hoofdschuddend. Ik lachte, en vroeg waarom ze niet gewoon een doos thuis had staan.  Haar ogen werden groot. “Hoe zou ik in godsnaam mijn eigen condooms kunnen kopen? Vrouwen kunnen niet gewoon een winkel binnenlopen en ze kopen!”

Ik besefte toen dat ik eigenlijk nooit had stilgestaan bij hoe mensen in Pakistan aan condooms komen. Afshan, vertegenwoordiger van de Family Planning Association of Pakistan, vertelde dat er in 80% van de Pakistaanse warenhuizen condooms verkocht worden. Het is volgens haar dan ook het meest gebruikte voorbehoedsmiddel in het land en voor 12% van de getrouwde stellen zijn condooms het favoriete anticonceptiemiddel. Ze zijn overal verkrijgbaar: bij de kleine kiosken op straat, maar ook bij de grotere supermarkten die een drogisterij hebben.

En zo zijn er nog meer mogelijkheden om aan condooms te komen. Maatschappelijk werkers hebben ze vaak bij zich om uit te delen, vooral als ze seminars over gezinsplanning geven. Maar iedereen die ik hierover sprak zei dat het vooral aan de vrouw is om zich bezig te houden met anticonceptie – zij moet haar partner overhalen condooms te gebruiken. En dat terwijl veel organisaties fel tegen de verstrekking van anticonceptie aan ongetrouwde vrouwen zijn. “We mogen ze niet uitdelen aan mensen die niet getrouwd zijn, wat erg oneerlijk en verkeerd is,” vertelde een gezondheidswerker

De buurtsuper van de auteur.

Hetzelfde geldt voor centra voor gezinsplanning – eigenlijkzouden zij ook condooms en anticonceptie moeten verstrekken aan iedereen die erom vraagt. Afshan wees me erop dat het in Pakistan illegaal is om buitenechtelijke seks te hebben. Maak je je daar schuldig aan, dan loop je het risico veroordeeld te worden tot vijf jaar celstraf. “Terwijl het mensen er niet van weerhoudt buiten het huwelijk om seks te hebben, klagen veel jonge vrouwen nu dat ze eerst moeten bewijzen dat ze getrouwd zijn voor ze ook maar iets van anticonceptie meekrijgen.”

Studente Zarmina vertelde dat ze niet eens wist waar ze in Pakistan condooms kon kopen. “Zijn die gewoon in warenhuizen te krijgen?,” vroeg ze. “Ik heb ze nooit zien liggen en ik zou er ook nooit hardop om durven vragen.” Ze rilde bij de gedachte. “Stel je eens voor – als ze wisten dat ik seks heb…” Ik vroeg wat ze dacht dat er dan zou gebeuren. “Weet je, ik heb eigenlijk geen idee. Misschien dat de verkoper denkt dat ik een prostituee ben en me gaat achtervolgen om te proberen seks met me te hebben. Misschien vertelt hij aan iedereen in de winkel dat ik een slecht mens ben. Hij zou de politie kunnen bellen om me te laten arresteren. Ik zou dat risico ooit durven lopen.”

“Een vriend uit de Verenigde Staten vertelde me dat er condooms in verschillende maten zijn,” biechtte haar vriend op toen ik vroeg hoe hij zijn condooms kocht. “Het is beschamend genoeg om condooms te kopen, en als je dan ook nog moet zeggen welke maat je nodig hebt…” Hij legde uit hoe hij iedere keer een andere kiosk uitkoos om condooms te kopen en dat hij er nooit meer dan één per keer durft te kopen.

En hij is niet de enige: zelfs getrouwde koppels geven toe dat ze het verschrikkelijk vinden om condooms te kopen. “Wat ik één keer heb gehad was dat de man achter de toonbank hardop verkondigde dat ik mijn plicht aan God ­– het verwekken van kinderen – niet volbracht, en dat ik naar de hel zou gaan,” vertelde een getrouwde vriend van me – die de condooms overigens wel alsnog gekocht heeft.

Ik besloot naar mijn buurtwinkel te gaan om te kijken of ik daar meer geluk zou hebben. De condooms waren een beetje verstopt, ingebouwd tussen de cholesterolverlagende middelen en de levertraan. Ik vroeg de medewerker of ik er eentje mocht. Hij leek wat verontrust. Ook hij gluurde naar mijn kale hand, maar overhandigde me toch een doos met twaalf condooms. “Ze zijn voorzien van ribbels en glijmiddel, maar dit zijn de beste,” zei hij erbij. Mijn wangen werden warm, en ik wou niets liever dan dit gesprek zo snel mogelijk afronden. “Ik heb er maar eentje nodig,” stamelde ik, en wees naar condooms die per stuk verkocht werden. “Nee,” zei de medewerker, en drong eropaan dat ik de doos kocht. “Dan hoef je niet zo snel terug te komen.”

Ik ging akkoord – waarschijnlijk vond hij het net zo gênant als ik. Toch gaf hij me niet meteen de doos met condooms, maar printte een bonnetje voor me uit. “Je moet bij de kassa betalen,” verontschuldigde hij zich. Ik dacht dat ik het ergste achter de rug had. Toen ik het bonnetje aan de man achter de kassa gaf, keek die me van top tot teen aan. Ter hoogte van mijn borsten bleef zijn blik hangen, waarna hij zijn vergeelde tanden ontblootte en naar me lachte. “Ohhh, condooms,” zei hij. Terwijl ik het geld overhandigde probeerde ik elke vorm van lichaamscontact te voorkomen. De medewerker gaf me de doos condooms, discreet verpakt in een papieren zak.

@M_Karimjee