In de duistere krochten van het internet circuleren de laatste tijd een aantal oude foto's van Duitsers, waaronder nazi's, die poseren met mannen in ijsbeerpakken. De foto's zijn raar, mysterieus, hoogst verbazend, raar, gek, vreemd en vooral erg raar. Bovendien zijn ze maar een piepkleine greep uit de totale fotocollectie van Jean-Marie Donat. Hij bezit in totaal zo'n tienduizend foto's, die hij de laatste dertig jaar heeft verzameld.
Advertentie
De collectie heet TeddyBär. Er zitten onder andere foto's tussen van beren die poseren met twee grijzende nazisoldaten, en met een jong, blond meisje met een swastika op haar truitje.
TeddyBär schijnt een nogal vreemd en sinister licht op een deel van de Duitse cultuur, maar hetzelfde geldt voor een andere serie in zijn collectie: Blackface, dat een bizar deel van de Amerikaanse cultuur belicht. De foto's zijn gemaakt tussen 1880 en 1960, en tonen verschillende blanke mannen en vrouwen in blackface. Soms poseerden ze als een soort publiciteit voor kermissen en reizende circussen, anderen zijn amateurs die zich om onbekende reden zwart schminkten.Beide collecties worden momenteel op het fotografiefestival van Arles in Frankrijk vertoond, samen met nog een derde serie uit de collectie van Donat, Predator. Predator is een serie waarin de schaduw van de fotograaf in elke foto kan worden gezien, altijd met dezelfde bolhoed op. Ik sprak Donat over zijn bizarre fotocollectie.VICE: Hi, Jean-Marie. Kun je iets over TeddyBär vertellen?
Jean-Marie Donat: De eerste foto uit die collectie kreeg ik zo'n dertig jaar geleden in handen, via een uitwisseling met een Duitse verzamelaar. Dat was het begin van het verhaal. Ik ben artistiek directeur voor een Franse uitgever, dus ik zit al een tijd in de business van foto's verzamelen. Trouwens niet alleen foto's – ook kranten, schilderijen en tekeningen. De TeddyBär-collectie is pas echt begonnen toen ik de tweede foto in handen kreeg.
Jean-Marie Donat: De eerste foto uit die collectie kreeg ik zo'n dertig jaar geleden in handen, via een uitwisseling met een Duitse verzamelaar. Dat was het begin van het verhaal. Ik ben artistiek directeur voor een Franse uitgever, dus ik zit al een tijd in de business van foto's verzamelen. Trouwens niet alleen foto's – ook kranten, schilderijen en tekeningen. De TeddyBär-collectie is pas echt begonnen toen ik de tweede foto in handen kreeg.
Advertentie
Waarom wilde je die eerste foto überhaupt graag hebben?
Omdat die foto zo compleet surrealistisch was. Het was een zakenman die zich, vlak na de Tweede Wereldoorlog, op straat liet fotograferen met een gigantische ijsbeer. Ik begreep er echt helemaal niks van, maar ik vond het wel fascinerend.In het begin wist ik ook niet eens dat het een Duitse foto was – dat wist ik pas toen ik de tweede kreeg. Op die foto stond een beer met de twee Duitse soldaten afgebeeld. Ik dacht: wat is dit, in godsnaam?Een Duitse vriend van me vertelde me het verhaal achter deze vreemde traditie. Begin jaren twintig werden er twee ijsberen naar de dierentuin in Berlijn verscheept. Heel veel families gingen erheen om ze te bekijken, waardoor er een soort hype om de ijsberen ontstond – alle kinderen wilden op de foto met mannen die voor de gelegenheid ijsbeerpakken hadden aangetrokken. Het was een gigantisch succes in Berlijn. De zestig jaar daarna waren er nog veel van zulke beren in heel Duitsland; in mijn collectie heb ik er een stuk of dertig.Hoe verhoudt TeddyBär zich tot je andere collecties, Blackface en Predator? Is er een overkoepelend thema?
Ik ben niet een verzamelaar in de klassieke betekenis van het woord. Wat voor mij belangrijk is, is het laten zien van een verhaal uit de geschiedenis, en zien wat je kunt leren over die geschiedenis op basis van een aantal foto's. Als je bijvoorbeeld één foto ziet van een blackface dan denk je: goh ja, iemand in blackface die een showtje weggeeft. Maar na vierhonderd van dat soort foto's blijkt dat er wel wat meer aan de hand is; dan heb je ineens een verhaal.
Omdat die foto zo compleet surrealistisch was. Het was een zakenman die zich, vlak na de Tweede Wereldoorlog, op straat liet fotograferen met een gigantische ijsbeer. Ik begreep er echt helemaal niks van, maar ik vond het wel fascinerend.In het begin wist ik ook niet eens dat het een Duitse foto was – dat wist ik pas toen ik de tweede kreeg. Op die foto stond een beer met de twee Duitse soldaten afgebeeld. Ik dacht: wat is dit, in godsnaam?Een Duitse vriend van me vertelde me het verhaal achter deze vreemde traditie. Begin jaren twintig werden er twee ijsberen naar de dierentuin in Berlijn verscheept. Heel veel families gingen erheen om ze te bekijken, waardoor er een soort hype om de ijsberen ontstond – alle kinderen wilden op de foto met mannen die voor de gelegenheid ijsbeerpakken hadden aangetrokken. Het was een gigantisch succes in Berlijn. De zestig jaar daarna waren er nog veel van zulke beren in heel Duitsland; in mijn collectie heb ik er een stuk of dertig.Hoe verhoudt TeddyBär zich tot je andere collecties, Blackface en Predator? Is er een overkoepelend thema?
Ik ben niet een verzamelaar in de klassieke betekenis van het woord. Wat voor mij belangrijk is, is het laten zien van een verhaal uit de geschiedenis, en zien wat je kunt leren over die geschiedenis op basis van een aantal foto's. Als je bijvoorbeeld één foto ziet van een blackface dan denk je: goh ja, iemand in blackface die een showtje weggeeft. Maar na vierhonderd van dat soort foto's blijkt dat er wel wat meer aan de hand is; dan heb je ineens een verhaal.
Advertentie
Wat mensen in Blackface zien is geschiedenis: je ziet racisme, segregatie in Amerika – het is een rapportage van de oude relaties tussen zwarte en blanke mensen.
En hoe zit dat met Predator? Wat is daar het verhaal achter?
Dat zit ietsje anders. Ik vind het gewoon leuk om dat soort grappige kunstenaarsinterventies te verzamelen. Er zijn trouwens nog veel meer verzamelaars die zulke foto's verzamelen, dus waar er bewust een schaduw in beeld is.Oh?
Ja. Maar wat voor mij belangrijk is, is het feit dat de bolhoed telkens in beeld is. Daardoor ga je denken dat het telkens dezelfde man is op elke foto. Na de vijfde of de zesde foto verlies je het idee van wie de fotograaf is.Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen:
Dat zit ietsje anders. Ik vind het gewoon leuk om dat soort grappige kunstenaarsinterventies te verzamelen. Er zijn trouwens nog veel meer verzamelaars die zulke foto's verzamelen, dus waar er bewust een schaduw in beeld is.Oh?
Ja. Maar wat voor mij belangrijk is, is het feit dat de bolhoed telkens in beeld is. Daardoor ga je denken dat het telkens dezelfde man is op elke foto. Na de vijfde of de zesde foto verlies je het idee van wie de fotograaf is.Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen:
