Queer moslims zijn in Nederland nog een verborgen groep

Alhoewel de homoacceptatie in Nederland, ten opzichte van de rest van de wereld relatief groot is, zijn er nog steeds groepen die homoseksualiteit helemaal niet zo prima vinden. Zo blijkt uit dit onderzoek dat de helft van de Nederlandse moslims homoseksualiteit afkeurt, wat volgens het rapport vergelijkbaar is met de homoacceptatie in de Bijbelgordel. Eerder deze maand ontstond er ophef over de homoacceptatie van moslims, nadat de televisiemaker Salaheddine Benchikhi tijdens een interview Tofik Dibi bekritiseerde voor het feit dat hij als moslim met een Marokkaanse achtergrond openlijk uit de kast was gekomen. Hij noemde homoseksualiteit een zonde, en werd vervolgens uitgenodigd bij Pauw om hierover te komen praten.

Het opgroeien als lhbt'er kan door dit soort opvattingen in kringen van etnische minderheden erg moeilijk zijn. Ik kan hier uit eigen ervaring over meepraten. Mensen als Tofik Dibi en de Egyptisch-Nederlandse Mounir Samuel zijn wat dat betreft rolmodellen voor biculturele lhbt'ers. Tofik vertelde me dat hij van tevoren wist dat het gesprek met Salaheddine moeilijk en confronterend zou worden. "Het is voor mij veel makkelijker om bij een programma als Pauw of DWDD te zitten dan bij Salaheddine, maar het is juist belangrijk dat ik me via zijn kanaal aan zijn publiek laat zien," legde hij uit. Hij zei dat hij in het begin bang was voor die groep, maar dat hij erachter is gekomen dat dat niet echt nodig was. "De homohaat die ik van veel Marokkanen en moslims verwacht had bleek onjuist te zijn," aldus Tofik.

Begin deze maand zette het Internation Queer & Migrant film festival in Amsterdam de problemen rond lhbt'ers met een migratieachtergrond op de agenda. Naast een panelgesprek met lhbt-sekswerkers met een migratieachtergrond, en een diner met lhbt-vluchtelingen, was er ook een debat over islamofobie en queerfobie. Het debat stond onder leiding van Stichting Maruf, die zich inzet voor een betere positie van lhbt-moslims. Ik sprak na afloop van dit debat met Dino Suhonic, de initiatiefnemer van deze stichting die zelf openlijk homoseksueel én moslim is.

Volgens Dino worden homorechten in deze tijden, tegen de achtergrond van toenemende islamofobie en afwijzing van migranten, steeds meer gepromoot als uitsluitend westerse waarden. Vooral extreemrechts wekt vaak de suggestie dat moslims de oorzaak zijn van de homohaat en homofobie in Nederland. Of het nou homofobe vluchtelingen of antihomoflyers in Amsterdam-West zijn; het zouden uiteindelijk toch vooral altijd weer de moslims zijn, die homoseksualiteit niet accepteren. Dat dit een nogal eenzijdig beeld is, waarbij bovendien geen oog is voor ontwikkelingen als de komst van roze imams en de eerste homovriendelijke moskee in Parijs, ligt voor de hand.

Dino is van mening is dat naast islamofobie ook queerfobie toeneemt door toenemende sympathie voor extreemrechts in Nederland. Lhbt'ers met een migratieachtergrond hebben hierdoor, vanwege hun migratieachtergrond en seksualiteit, last van meervoudige discriminatie. Dino vindt sowieso dat de discussie in Nederland over moslims en homoseksualiteit op een nogal hypocriete manier wordt gevoerd, bijvoorbeeld als het gaat om homofobe asielzoekers. Enerzijds wordt er snel geconcludeerd dat alle moslims homofoob zijn en de westerse en vrije waarden in Nederland niet accepteren, maar anderzijds wordt er niks gedaan om lhbt-asielzoekers een veilige opvang te bieden.

Dit soort discussies rondom homofobie, maar ook bijvoorbeeld de discussie rond de aanrandingen in Keulen, worden snel gekaapt door extreemrechtse partijen worden gekaapt voor hun eigen agenda, in plaats van dat ze over seksisme en queerfobie gaan. Volgens Dino hebben veel mensen een verkeerd beeld van wat er in de Koran staat. Dat komt vooral door de verschillende manieren waarop de Koranverzen over ' zina' (buitenechtelijke seks) en het volk van Lot (Sodom en Gomorra ) vaak worden geïnterpreteerd. Daarin staat dat je nooit je vrouw mag verlaten voor een man. Volgens Dino slaat dit op het verlaten van je vrouw, iets dat als iets kwalijks wordt gezien, want vreemdgaan is niet oké. De interpretatie is echter vaak dat het probleem niet zozeer ligt bij het vreemdgaan zelf, maar bij het vreemdgaan met een man. Een vrouw verruilen voor een man is een zonde, wordt dan gedacht.

Dino legt verder uit dat de 'homoseksuele identiteit', zoals we die hier in Nederland kennen, niet echt bestaat in de islam. Zo weet ik uit eigen ervaring dat mannen in het Midden-Oosten veel intiemer met elkaar omgaan: ze lopen bijvoorbeeld hand in hand, zonder dat het met homoseksualiteit geassocieerd wordt. In de islam is homoseksualiteit gereduceerd tot puur de seksuele daad. Homoseksualiteit betekent dus simpelweg 'buitenechtelijk seks hebben met een man', en er bestaat verder niet zoiets als een homoseksuele geaardheid. Voor bestraffing van een buitenechtelijke homoseksuele daad is overigens een getuigenis van vier personen nodig, wat in de praktijk bijna onmogelijk is.

Toch worden lhbt'ers in islamitische landen vaak gestraft. Zo werden recentelijk twee tienermeisjes in Marokko opgepakt voor homoseksuele handelingen en is homoseksualiteit in de meeste landen in het Midden-Oosten strafbaar. In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken, zijn het volgens Dino vaak koloniale wetten waarmee lhbt'ers worden vervolgd. "Franse en Victoriaanse wetten verwijzen naar homoseksualiteit als 'een daad van onnatuurlijke seks' en er wordt in deze wetten niet gerefereerd aan islamitische bronnen. Deze wetten worden nog steeds ingezet voor het bestraffen van homoseksualiteit. Dit geldt trouwens niet voor Saoedi-Arabië en Iran, die via de sharia homoseksualiteit strafbaar stellen," zegt Dino.

Stichting Maruf probeert door middel van informatie en voorlichting sociale en emotionele steun te bieden. Kennis over de islam en seksuele diversiteit staan daarin centraal. "Door mensen te informeren staan ze sterker in hun schoenen en kunnen ze zelf keuzes maken," vertelt Dino.

Dino raadt lhbt-moslims aan om niet koste wat kost uit de kast te willen komen. Het is per situatie heel verschillend, en soms kan het risicovol zijn. Als het voor een (levens)gevaarlijke situatie zorgt, raadt hij het af.

Dino is van mening dat het fenomeen 'uit de kast komen' een westers fenomeen is. In sommige gemeenschappen is communicatie met ouders veel lastiger, ook spelen opleidingsniveau en sociaaleconomische factoren ook een rol. Zo zijn er in islamitische kringen veel meer verwachtingen – dat je gaat trouwen en kinderen krijgt – vanuit de ouders die vaak meer autoriteit hebben, en is er een groter gevoel van schaamte.

Bovendien is het volgens hem zo dat een gediscrimineerde minderheid als moslims in Nederland een gevoel van eenheid probeert te creëren. Alles wat hierin afwijkt kan dan volgens Dino als problematisch worden ervaren – van een afwijkende studiekeuze tot aan homoseksualiteit. "De sociale druk om erbij te horen en controle binnen de gemeenschap spelen een grote rol, waardoor sommigen ervoor kiezen om niet uit de kast komen," zegt hij.

Het probleem daarbij is dat de gayscene zelf nogal exclusief kan zijn, en dat religie, en de keuze om in de kast te blijven, vaak als bijzonder verwerpelijk worden beschouwd. "Daardoor hebben lhbt-moslims het gevoel dat ze moeten kiezen tussen hun religie of hun seksualiteit," vertelt Dino. Deze groep zit daardoor vaak tussen wal en schip, omdat ze enerzijds geen aansluiting vinden bij de moslimgemeenschap en anderzijds het gevoel hebben niet geaccepteerd te worden in de Nederlandse lhbt-scene. De complexiteit van de keuzes waar deze groep mee worstelt is dus enorm. Volgens de initiatiefnemer van Stichting Maruf heeft de gemiddelde Nederlander geen weet van de bizarre situaties waar islamitische lhbt'ers soms in terecht komen. "Zo ken ik een situatie waarin een Somalische transgender met hiv niet aan hiv-medicatie kon komen, omdat ze ongedocumenteerd was. We moeten ons afvragen waar iemand in zo'n situatie dan terecht kan in onze samenleving," vertelt Dino. Het belangrijkste van alles is volgens Dino dat we ons niet laten polariseren, en dat de groep van lhbt-moslims een luidere stem krijgt, omdat de discussie rondom homoseksualiteit en de islam anders voor de agenda van extreemrechtse partijen zal blijven worden gekaapt.

Als lhbt'er met een migratieachtergrond, hoop ik dat de complexe problematiek rondom queer muslims, meer gehoord gaat worden. Ikzelf ben jong uit de kast gekomen en heb me op jonge leeftijd alleen moeten weten te redden. Dat was niet altijd makkelijk, en ik heb vaak het gevoel gehad dat ik nergens bij hoorde. Over het algemeen zit deze groep, net zoals ik,  tussen wal en schip. Het zou goed zijn als er vanuit de Nederlandse samenleving - die vrijheden zoals de vrijheid van seksuele oriëntatie hoog in het vaandel heeft staan - meer hulp komt voor deze groep.