Een kijkje in de David Bowie-expositie in Berlijn

De expositie begon in Londen, verhuisde toen naar Sao Paulo, en is nu aangekomen in Berlijn, een stad waar Bowie een rijke geschiedenis heeft. De expositie is om die reden nu ook uitgebreid met extra focus op zijn jaren in Berlijn. Vanaf 20 mei kun je terecht in het Martin Gropius Bau museum, voor onder andere nog nooit eerder vertoonde briefkaarten die Bowie en Marlene Dietrich in 1978 naar elkaar stuurden. Daarnaast kan je ook kijken naar geheime politiedocumenten over rellen die rond de concerten van David Bowie plaats vonden, en er is nog veel meer.

Sommige van Bowie’s beste albums zijn in Berlijn opgenomen. Het vertoeven in anonimiteit in West Berlijn, waar hij niet werd lastig gevallen door hordes fans (in tegenstelling tot in L.A), ging hem goed af. Het is de Duiste hoofdstad waar hij werkte aan de albums die later de Berlijn Trilogie genoemd zouden worden: Low (1977), Heroes (1977) en Lodger (1979).

Tijdens zijn verblijf in Berlijn ontwikkelde hij zijn avant-garde stijl tot hoog niveau dankzij invloeden vanuit het Duitse minimalisme, de uitgebreide keuze aan musea in de stad, en alle andere gebeurtenissen rond die tijd – waaronder een groot schare aan bijzondere vrienden en artiesten. De expositie zit tjokvol interessante attributen uit het David Bowie-archief, er zijn zeker 300 verschillende voorwerpen te zien waaronder handgeschreven teksten, krantenknipsels, foto’s en eindeloos veel paspoppen met originele Bowie kostuums aan. Onder andere de Ziggy Stardust-jumpsuit is te zien, de gestreepte bodysuit van de Alladin Sane tour in 1973 en ook de Union Jack-jas van Alexander McQueen die op de cover van Earthling staat. Van alles wat Bowie heeft gemaakt tot wie hij nu is, is iets terug te vinden.

Om een beetje een beeld te krijgen, spraken we met Christine Heidemann, de curator van het museum, over Bowie, Berlijn en het opzetten van zo’n immense expositie.

Bowie en William Burroughs.

Noisey: Wat hebben jullie precies aan de expositie toegevoegd?
Christine Heidemann: Toen duidelijk werd dat de tentoonstelling ook ons museum aan zou doen, is besloten om de collectie uit te breiden met meer over zijn tijd in Berlijn, omdat die periode zo cruciaal voor zijn carrière was. Ik ben toen gevraagd om dit deel te cureren. Er is al eens een expo geweest van Bowie in Berlijn, maar deze zal uitgebreider zijn. Er is veel nieuw materiaal aan toegevoegd.

Wat kunnen we verwachten?
De tentoonstelling in Londen richtte zich op zijn drie Berlijn albums Low, Lodger en Heroes. Het leek mij een interessante toevoeging dat wanneer je naar de tentoonstelling in Berlijn gaat, je door het bezoeken van de expo ook de stad beter leert kennen. Het Martin Gropous Bau museum ligt bij Potsdamer Platz , dat is vlakbij de Hansa Studio’s waar Bowie een deel van zijn muziek heeft opgenomen. In die tijd zag de buurt er heel anders uit. Ik heb me daar op willen richten, en ook op de plekken in Berlijn die voor hem belangrijk waren.

Een van de redenen voor Bowie om naar Berlijn te komen was het Duitse Expressionisme, hij was gefascineerd door deze kunststroming. Hij bezocht vaak het Brücke Museum en tijdens zijn verblijf in Berlijn hield hij zich ook veel bezig met schilderen en tekenen. De relatie tussen het expressionisme, bepaalde kunstwerken en Bowie hebben we ook in de expo zichtbaar willen maken. We zijn ontzettend trots dat we twee kunstwerken uit het Brücke Museum mogen tonen, en we laten een houtsnede zien van Erich Heckel genaamd Portrait of a Man. De relatie tussen het Duitse Expressionisme en Bowie zal duidelijk worden, als je de albumcovers ernaast ziet hangen.

Bowie's songteksten.

Bowie was vriendjes met Marlene Dietrich, zit er iets van die vriendschap in de collectie?
Bowie en Dietrich zaten allebei in de film Just a Gigolo, die deels in Berlijn werd gefilmd en deels in Parijs. Ze hebben elkaar op de set nooit gesproken omdat Bowie in Berlijn zat en Dietrich in Parijs, maar ze stuurden elkaar wel briefkaarten, daarvan hebben we er een paar die nog nooit eerder zijn vertoond.

Welke foto’s kunnen we zien?
We laten veel foto’s zien die uit het David Bowie-archief afkomstig zijn, veel daarvan zijn geschoten door vrienden, zoals Coco Schwab, toen ze hier waren. Je kan ook foto’s zien van Bowie in Berlijn en de plekken die belangrijk voor hem waren. Het is makkelijker om je in te beelden hoe hij leefde als je foto’s van die plekken kunt zien. Het leuke is dat je die plekken ook echt kan opzoeken als je weer buiten het museum staat.

Hoe komt het dat Bowie zijn avant-garde stijl juist in Berlijn kon ontwikkelen?
Voordat Bowie naar Berlijn kwam, woonde hij in Los Angeles. Daar had hij het zwaar. Hij gebruikte veel drugs en was helemaal uitgeleefd. Dit wordt niet heel erg uitvergroot in de expo, maar het is wel belangrijk voor zijn carrière geweest. Hij had een plek nodig waar hij tot rust kon komen, dat werd Berlijn. Hij had een speciale band met het Duitse Expressionisme en de gouden jaren twintig. Hij was ook zeer geïnteresseerd in de politieke situatie in het Berlijn van na de oorlog. Hij zag Berlijn als een rustig eiland waar hij kon relaxen en iets meer op de achtergrond kon blijven.

Wat is een memorabel moment van Bowie in Berlijn?
We richten ons op een speciaal concert in 1987 dat plaatsvond voor de Reichstag. Het was een groot evenement ter ere van het 750 jarig bestaan van de stad. Er speelden verschillende bands waaronder David Bowie. Hij zong Heroes en er stonden mensen aan de andere kant van de muur mee te luisteren. Er ontstonden rellen aan de oostkant tijdens zijn concert, en dat laat zien hoe belangrijk hij voor de stad was, ook na zijn vertrek. Het was een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Berlijn. Er zal materiaal te zien zijn van de Stasi, de geheime DDR politie. Het gaat niet direct over Bowie, maar wel over de gebeurtenissen rondom het concert.

Wat was de grootste uitdaging om deze tentoonstelling rond te krijgen?
Ik wilde niet alleen iets toevoegen aan de collectie, maar ook een dialoog teweeg brengen. De stad is een belangrijk aspect in zijn leven en carrière geweest, dus wilde ik heel graag dat er een connectie tussen de tentoonstelling en de stad Berlijn zou ontstaan.

De David Bowie expositie is van 20 mei tot 10 augustus 2014, waarna de tentoonstelling in 2015 naar Chicago en Parijs verhuisd. Uiteindelijk zal de tentoonstelling ook in Groningen te zien zijn vanaf december 2015.

Een model van het podium voor de Diamond Dogs tour in 1974.