Hou toch eens op met die eeuwige toegiften

De Schotse indierockband We Were Promised Jetpacks trad op in Bitterzoet. De omstandigheden waren niet ideaal. Het nieuwe album had vertraging opgelopen, maar de tour kon niet worden uitgesteld en dus stonden ze daar met een setlist vol nummers die nog niemand gehoord had. De nieuwe songs waren bovendien een stuk trager en taaier dan het oude werk. Tel uit je winst.

Dat werkte dus voor geen meter. Het publiek reageerde lauwtjes, waardoor de band onzeker werd en met minder plezier begon te spelen, waardoor het publiek het nog minder boeiend vond, ad infinitum. Na het optreden werd er werktuiglijk geapplaudisseerd, ongeveer zoals je klapt voor een onhandige speech van je manager bij het afscheid van een collega waarvan je nooit precies wist of ze nou Ilse of Inge heette (het was Marieke). Het applaus was al lang en breed weggeëbd toen We Were Promised Jetpacks terugkwam om er routinematig twee of drie hitjes doorheen te jassen. Een treurige vertoning, maar zo hadden ze het nu eenmaal gepland.

Bovenstaand verhaal staat niet op zichzelf. Vrijwel iedere band/artiest geeft standaard een toegift en vrijwel altijd is het applaus al over zijn hoogtepunt heen als de sterren van de avond opnieuw het podium bestijgen. Ook bij concerten die wél goed zijn.

(Het is een beetje jammer dat ik juist zo’n gave band als We Were Promised Jetpacks als voorbeeld neem, maar ik ga nu eenmaal niet zo vaak naar concerten van suffe bands. Voel je vrij om in plaats van WWPJ een andere naam in te vullen. Will and the People ofzo. In grote lijnen klopt het verhaal dan nog steeds.)

Toegiften bestaan al zolang er popconcerten bestaan. Nog langer zelfs. In de tijd dat de Radetzkymars het ruigste stuk muziek ooit gecomponeerd was, speelden muzikanten alleen een toegift als het publiek daar massaal om vroeg. Dat sloeg tenminste nog ergens op. Sinds toegiften standaard op de setlist staan, hebben ze elke waarde verloren.

Na lang zoeken vond ik iemand die nooit een toegift geeft: Tim Knol, zanger van garagerockband The Miseries. Natuurlijk moet je ook de andere kant van het verhaal vertellen. Daarom sprak ik ook met iemand die juist wél altijd een toegift geeft: singer-songwriter Tim Knol.

Noisey: Hallo Tim Knol van The Miseries. Waarom geef jij nooit een toegift?
Tim Knol: Dat is begonnen uit noodzaak; we hadden gewoon niet genoeg liedjes. Inmiddels hebben we dat wel, maar we doen het nog steeds niet. Zo laten we het publiek in verwarde toestand achter. Als ze meer willen, dan moeten ze de volgende keer maar terugkomen.

Maar als ze het nou héééél graag willen?
Misschien moet je ze dan inderdaad meer geven. Maar als je het niet doet, wordt het niet opeens een slecht optreden. Ik merk dat het publiek het niet vervelend vindt.

Solo geef je ze wel.
Die optredens hebben een heel andere mindset. Ik speel dan anderhalf à twee uur en praat veel met het publiek. Een toegift hoort er dan een beetje bij; dat is de cultuur tegenwoordig.

Bedankt, Tim. Je bent een fijne knul en het is prijzenswaardig dat je met The Miseries geen toegiften speelt, maar ‘dat is de cultuur tegenwoordig’ is niet het sterkste argument. Het is bijvoorbeeld ook de cultuur tegenwoordig dat mannen hun haar in een knotje dragen. Iemand moet de eerste zijn om zoiets te doorbreken, anders kunnen we het wel schudden met zijn allen, als mensheid.

Terug naar We Were Promised Jetpacks Will and the People. Stel dat ze de hits uit de toegift in hun reguliere set hadden opgenomen. Dan was het concert vermoedelijk een stuk sterker geweest. Het applaus na afloop zou dan oprecht zijn en langer aanhouden. Misschien was het publiek wel zo door het dolle heen geweest, dat een toegift op zijn plaats zou zijn. Maar dan hadden ze hun sterkste materiaal al gespeeld, waardoor de toegift een slap aftreksel van het reguliere concert zou worden.

Het fijnste van een goed concert zonder toegift, is die clash van gevoelens in je hoofd. Je bent voldaan en toch heb je nog honger. Waarom zou je het daar niet bij laten? Zoals Tim al zei, een optreden wordt niet ineens slecht als de toegift uitblijft.

Heel soms kan een toegift goddelijk zijn. Bij die twee concerten per jaar waar band en publiek elkaar werkelijk naar ongekende hoogten stuwen. Dat zou nog veel beter werken wanneer het concept als zodanig wat meer een bijzonder karakter krijgt. Dat moment dat je erachter komt dat de vrouw van je dromen ook op jou valt. En niet, zoals nu, een gratis sticker bij de wasverzachter, die niet eens blijft plakken.

EINDE

APPLAUS

Komt een man bij de dokter, zegt de dokter: Wat scheelt eraan?

Zeg de man: Niks eigenlijk. Ik kom alleen even een toegift geven.

Dokter: Hoezo? Je hebt je punt toch al gemaakt? Een toegift voegt helemaal niets meer toe.

Man: Dat was precies mijn punt.

Dokter: Ja, nou, hartstikke mooi. En nu wegwezen.

EINDE (nu echt)

Volg Klaas Knooihuizen op Twitter