Tanzania probeert glijmiddel te verbieden om zo homoseks te bestrijden

Het enorm conservatieve Oost-Afrikaanse land wil met het verbod op glijmiddel voorkomen dat homo's seks kunnen hebben. De minister van Gezondheid, Ummy Mwalimu, zei tegen lokale mediadat de "de overheid de import en het gebruik van het middel verboden heeft om zo de verspreiding van HIV tegen te gaan" – hij denkt dat de beschikbaarheid van glijmiddel homoseks alleen maar aanmoedigt, en homoseksualiteit is al strafbaar in het land.

Inmiddels hebben Mwalimu en zijn vice-minister Dr. Hamisi Kigwangalla via Twitter laten weten dat glijmiddel niet overal verboden zal worden. In ziekenhuizen mag het glibberige goedje nog wel worden gebruikt. "We werken aan een nieuw systeem zodat het alleen in het ziekenhuis verkrijgbaar zal zijn," zei Kigwangalla op Twitter. Dat betekent dat NGO's dus geen glijmiddel meer mogen verstrekken, maar ziekenhuizen wel.

Dat onderscheid tussen NGO's en ziekenhuizen is erg belangrijk. Volgens medewerkers van mensenrechtenorganisaties zal dat een behoorlijke impact hebben op homo's en sekswerkers. "Ik denk dat deze beperking echt bedoeld is om homo's en sekswerkers aan te vallen," zegt Neela Goshal, een onderzoeker van Human Rights Watch.

Glijmiddel is niet alleen bedoeld om seks lekkerder of makkelijk te maken, want volgens velen helpt glijmiddel ook om – in combinatie met een condoom – de verspreiding van soa's te voorkomen.

Je kunt condooms gewoon bij de Tanzaniaanse winkels kopen, maar aan glijmiddel was altijd al lastig te komen. Dit komt vooral doordat veel Tanzanianen denken dat glijmiddel alleen voor homo's en sekswerkers bedoeld is, niet voor iedereen. Seks buiten het huwelijk is ook een taboe, maar niet illegaal; volgens Goshal zou dat verklaren waarom condooms nog niet verboden zijn. "Praten over seksualiteit is een enorm taboe in Tanzania en er zijn maar weinig LGBT-activisten," legt ze uit. Lokale organisaties die proberen homo's en sekswerkers te helpen zeggen dat niet hardop en doen zich meestal voor als een algemene gezondheidsorganisaties.

Een aantal jaar geleden klaagde iemand van een van die organisaties op Facebook erover dat het zo ingewikkeld was om aan glijmiddel op waterbasis te komen. De post ging viral, maar de organisatie (waarvan Goshal de naam om veiligheidsredenen niet wil noemen) moest onderduiken. Het bericht had wel effect: gezondheidsorganisaties stonden toe dat NGO's kleine hoeveelheden glijmiddel mochten verstrekken.

Dit was een belangrijke stap: glijmiddellen als K-Y Jelly waren al wel beschikbaar in de winkels, maar alleen in grote hoeveelheden – daardoor konden gewone consumenten het middel niet eens betalen. En bovendien was er nogal wat moed voor nodig om in een land als Tanzania een product te kopen dat direct wordt geassocieerd met homoseks.

Dus toen NGO's in 2014 kleine verpakkingen mochten verstrekken, werd het allemaal een stuk minder intimiderend. "NGO's beargumenteerden met succes dat ze glijmiddel nodig hadden in hun strijd tegen HIV," zegt Goshal. Nu wordt twee jaar later die vooruitgang weer volledig teruggedraaid.

Niet alleen sekswerkers of homo's kunnen last krijgen van het glijmiddelverbod, ook vrijgezelle vrouwen kunnen in de problemen raken. In een interview van een paar jaar geleden vertelde Goshal dat alleenstaande vrouwen ook last hadden van de discriminerende wetgeving tegen homo's; bijvoorbeeld omdat vrouwen wordt gevraagd o hun echtgenoot mee te nemen als ze zich willen laten testen op HIV. Als ziekenhuizen nu de volledige controle krijgen over wie er wel en niet glijmiddel mag gebruiken, zal het voor veel ongetrouwde vrouwen bijzonder moeilijk worden om eraan te komen.

De heksenjacht op glijmiddel komt een aantal weken nadat een lokale overheidsambtenaar al aankondigde dat alle homo's – maar ook gewoon iedereen die homo's op social media volgt – gearresteerd zullen worden. "Veel van onze contacten daar zijn inmiddels ondergedoken omdat ze zich gewoon niet meer veilig voelen," zegt Goshal.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.